რას ნიშნავს შენი სახელი – იპოვე შენი სახელის ისტორია

(არამეული)"მოხუცი","პაპა",ან:(ძველი ებრაული)"თავისუფლებას მოკლებული","ტყვე".ეს სახელი ერქვა არაერთ ქართველს მოღვაწეს,როგორიცაა,მაგალითად,ქართლის კათალიკოსი საბა I(523-552წწ.),საბა II(1146-1150წწ.),გრიგოლ ხანძთელის დეიდაშვილი და თანამოღვაწე საბა იშხნელი(VIII-IXსს.)და სხვანი.ბერად შედგომის შემდეგ საბა ერქვა დიდ მწერალსა და ლექსიკოგრაფს სულხან ორბელიანს(1658-1725 წწ.)ძველად წესად იყო,რომ ბერად აღკვეცილ პირს სახელი უნდა შეეცვალა,ოღონდ ახალი სახელი ძველს ემთხვეოდა საწყისი ბგერით.სწორედ ასეთია სულხან-საბა.საბა-საგან ნაწარმოებია გვარი საბაშვილი.

(ქართული) " ვისაც ბედი ელის ", " საბედნიერო " (შეადარეთ ბედისა). როგორც არაკალენდარული სახელი, მიჩნეული იყო ელისაბედ-ის შემოკლებულ ფორმად.

(ძველი ებრაული) " ნათხოვნი (ღვთისათვის) ", " ნავედრები " ( " თხოვნა-ვედრებით მიღებული "), " სასურველი ". ამავე სახელის ვარიანტია საულია.

(ძველი ებრაული) "მშვიდობა". ეს სახელი ერქვა ერთ-ერთ მენელსაცხებლე დედათაგანს. საქართველოს ისტორიიდან ცნობილია იბერიის დედოფალი, რევ მირიანის ძის მეუღლე, სომეხთა მეფის თრდატის (287-330 წწ.) ასული სალომე უჯარმელი, რომელმაც პეროჟავრი სივნიელთან ერთად აღწერა წმინდა ნინოს ცხოვრება: "რამეთუ მოსცა თრდატ ასული თვისი, რომელსა ერქუა სალომე, ძესა მირიანისსა ცოლად, რომელსა ერქუა რევ " ( "ქართლის ცხოვრება" I, 70).

(ქართული).

(ძველი ებრაული) " ღვთის მიერ შესმენილი ". სიტყვა-სიტყვით: " ღმერთმა შეისმინა (თხოვნა, ვედრება) ". ფონეტიკური ვარიანტია სამუელ.

(ძველი ებრაული) " მზიანი ". აქედანაა გვარები: სამსონია, სამსონიძე, სამსონაძე.

(ქართული) როცა ანდრია მოციქული, პირველწოდებული, მოვიდა საქართველოში, მესხეთში, და შეუდგა ქრისტეს მოძღვრების ქადაგებას, " მთავრობდა მაშინ დედაკაცი ვინმე ქურივი სამძივარი " ( " ქართლის ცხივრება ", I 39). შეიძლება იმავე სახელის ფონეტიკური ვარიანტი იყოს სამძიმარა, რომელიც ძველი ქართული წარმართული ღვთაების სახელად გვხვდება ფოლკლორულსა და წერილობით წყაროებში. მთის კილოებში დასტურდება მისი ვარიანტული ფორმები: სამძიმი, სამძიმა, სამძიმარი, სამძიმარო. დღეს კი ეს სახელი თუ სახელები თითქმის მივიწყებულია.

(ქართული) მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ნათელა, სვეტლანა, ფოტინე. სანათა ჰქვია ვაჟა-ფშაველას " ბახტრიონის " ერთ-ერთ პერსონაჟს, გმირი ვაჟკაცების დედას.

#NAME?

ალექსანდრე-ს შემოკლებული ფორმაა,ქცეული დამოუკიდებელ სახელად(სანდრო შანშიაშვილი,სანდრო იაშვილი,სანდრო ახმეტელი,სანდრო ჟორჟოლიანი და სხვანი).

(ქართული) " სანდომიანი " ან " სანდო ".

(ძველი ებრაული) " ქალბატონი ", " ჩემი მბრძანებელი ". ეს სახელი ერქვა ბიბლიური აბრაამის ცოლს, საიდანაც სათავე დაედო ებრაელთა მოდგმას.

(ასურული) მნიშვნელობა დაუდგენელია. იგივე სახელი სომხურში შესულია სარქის-ის ფორმით. სარგისის სახელით ცნობილია ბევრი ისტორიული პირი, განსაკუთრებით თმოგველთა და ჯაყელთა საგვარეულოდან.

(ბერძნული) " მწითური " (სარდიონი ეწოდება წითელი ფერის მინერალს).

(სპარსული).

- იხ. შავლე.

(ირანული) " შავი ხელის მქონე ", " შავხელა ". ეს სახელი ერქვა ქართველთა მეფეს I საუკუნეში.

– შემოკლებით – საყვალა, ქართული სახელია (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ დავით.). აქედანაა გვარი საყვარელიძე.

(ქართული).

(ბერძნული) " ღირსეული ", " პატივსადები ", " წმინდა ". ამავე სახელის ფორმებია ევროპულ ენებში სებასტოს, სებასტიან (გაიხსენეთ დიდი გერმანელი კომპოზიტორი იოჰან სებასტიან ბახი). იმავე სატყვებისაგანაა ნაწარმოები ქალაქის სახელი სევასტოპოლი.

სიტყვა წარმოშობით არაბულია (სავდა - " მწუხარება ", " ნაღველი "), ქალის სახელად ქცეულია აზერბაიჯანულში (სევდა - " წუხილი სიყვარულის გამო "). ქართულში ცნობილია სევდია-ს ფორმით, მაგრამ თავისი " სევდიანი " მნიშვნელობის გამო ამჟამად იშვიათად გვხვდება.

(ლათინური) " მკაცრი ".

(ძველი ებრაული) " სამაგიერო ". ბიბლიური ადამის ვაჟის სახელია, რომელიც ძველ ქართულ წყაროებში წარმოდგენილია სხვადასხვა ფორმით: სეთ//სმთ: " რომელ საგონებელ იყო ძედ... სეთისა " (ლუკა 3, 38, ჯრუჭ-პარხლის ოთხთავი; შდრ. სმთისა – ადიშის ოთხთავი); სეით: " ადამ შვა სეით. სეით შვა ენოს " ( " ქართლის ცხოვრება ", I, 372). საბას ისინი სხვადასხვა სახელებად მიაჩნია: " სეთ დაბადებული ", " სეით სმა ". ამის გარდა, არსებობს აგრეთვე არაბული წარმოშობის ანთროპონიმი საიდ//საით, რომელიც შესულია სხვა აღმოსავლურ ენებშიც და შეძენილი აქვს ნაირგვარი მნიშვნელობანი, რაც ართულებს მათ ეტიმოლოგიზებას. ქართულში ამჟამად ვაჟის სახელად დასტურდება მხოლოდ სეით (ისიც იშვიათად), დანარჩენი ფორმები კი დაცულია გვარებში: სეთური, სეთურიძე, საითაძე, საითიძე, სეიდიშვილი.

(ბერძნული) " სერაპისისა " (სერაპი ერქვა ძველ ეგვიპტელთა სიკვდილ-სიცოცხლისა და განკურნების ღვთაებას).

(ლათინური)რომაული გვაროვნული სახელია,საეკლესიო კალენდარში ითარგმნება როგორც"მაღალი","ღირსეული",ან "მგზნებარე".მისივე ვარიანტული ფორმაა ქართულში სერგო, კნინობითი–სერგია.ეს უკანასკნელი გვხვდება აგრეთვე გვარად.

(ქართული) მნიშვნელობა უცნობია. კნინობით-საალერსო ფორმებია: სესია, სესიკა, სესიკელა, სესიტა. ამათგან წარმოქნილია გვარები: სესიაშვილი, სესიკაშვილი, სესიკელაშვილი, სესიტაშვილი.

(არაბული) " სახელმწიფოს მახვილი " ამირანდარეჯნიანის " ერთ-ერთი გმირის სახელია. ამჟამად გვხვდება მხოლოდ შემოკლებული ფორმით: სეფე, აქედანაა გვარი სეფიაშვილი.

(ქართული) " სახელის მოზიარე ", " თანამოსახელე ". აქედანაა გვარი სეხნიაშვილი.

(სლავური) " ნათელისა ". ნაწარმოებია კაცის სახელისაგან: " სვეტლან - " ნათელი ". შეადარეთ ქართული ნათელა, სანათა, ბერძნული ფოტინე.

შემოკლებით სიდო – ზუსტი ეტიმოლოგია უცნობია, შესაძლოა უკავშირდებოდეს გეოგრაფიულ სახელს სიდონ-ს, ე. ი. ნიშნავდეს " სიდონელს " (თვით სიდონი ებრაულად ნიშნავს " სათევზაო ადგილს ").

– სიმონ-ის მოფერებითი ფორმაა, ქართულში იძენს დამოუკიდებელი სახელის მნიშვნელობას (სიკო ფაშალიშვილი, სიკო ვაჩნაძე, სიკო დოლიძე).

ახალი ნასესხებია დასავლეთ ევროპის ენებიდან, წარმოადგენს სილვია-ს შემოკლებულ ფორმას, რომელიც მომდინარეობს ლათინურიდან და ნიშნავს " ტყისას " (დაწვრილებით იხ. სილიბისტრო).

(ლათინური) " ტყისა ". ლათინურად სილვა ნიშნავს " ტყეს ", სილვანუსი კი ჰქვია ტყის ღმერთს. აქედანვეა კაცის სახელები სილოვან, სილიონ და ქალის სახელები: სილვანა, სილვია, სილვა.

– იხ. სილიბისტრო

(ძველი ებრაული) " შესმენილი ", " გამგონე " (სიტყვასიტყვით: " ღმერთმა გაიგონა " ; იგულისხმება, რომ ღმერთმა შეისმინა ლოცვა-ვედრება). ქართულში ფართოდ გავრცელებული სახელია, ერქვა ორ მეფეს (XVI-XVII სს.) და მრავალ გამოჩენილ პიროვნებას. ძველი ფორმაა სვიმონ, მოფერებითი ფორმებია სიკო, სისო, სიმონიკა. ამ სახელისაგან წარმოქმნილია რამდენიმე გვარი: სიმონიშვილი, სიმონიძე, სიმონია, სვიმონიშვილი. სვიმონია.

– ეტიმოლოგია დაუდგენელია. შეიძლება ნიშნავდეს " სისვისფერს ".

– ძმების სოზარისა და ციოყის სახელები. ცნობილია სვანური ფოლკლორიდან, თუმცა ამჟამად მეტად იშვიათად გვხვდება. მათი ეტიმოლოგია დაუდგენელია.

(ბერძნული) " ძალა-უფლების დამცველი (შემნარჩუნებელი) ". მთელ მსოფლიოში განთქმული ათენელი ფილოსოფოსის სახელია.

(ძველი ებრაული) " წყნარი ", " მშვიდი ", " მშვიდობიანი ". ლეგენდარული ბრძენისა და ებრაელთა მეფის სახელია. ქართულში ძველთაგანვე გვხვდება. მისი მოფერებითი ფორმებია: სოლო, სოლიკო. მისგან ნაწარმოები გვარებია: სოლომონია, სოლომონიშვილი, სოლომნიშვილი, სოლოშვილი. ამავე სახელის აღმოსავლური ვარიანტია სულეიმან.

(ქართული) ძველად გავრცელებული, დღეს იშვიათი სახელი. მოეპოვება ნაირფეროვანი ვარიანტები: სოსა, სოსია, სოსე, სოსება, სოსელა... ჟამთააღმწერელის ცნობით, სოსანი ერქვა ლაშა-გიორგის ძის, დავით უფლისწულის მსახურს, რომელიც თან ახლდა მას ტყვეობაში: " დავითს პირველვე თანა წარტანებულ იყო ვინმე, სახელით სოსან, რომელი მიეცა მამასა მისსა ლაშას " ( " ქართლის ცხოვრება ", II, 203). სოსანი მინდვრის ლამაზი ყვავილის სახელია, მაგრამ ვაჟისა და ყვავილის სახელების ეტიმოლოგიური კავშირი ამ შემთხვევაში ნაკლებად სარწმუნო ჩანს. უფრო სავარაუდოა, რომ ანთროპონიმი სოსანი დაკავშირებულია ნართული ეპოსის ცნობილი გმირის სახელთან (იხ. სოსლან).

(ოსური) ნართების ეპოსის ერთ-ერთი გმირის სახელია, მომდინარეობს ინგუშურიდან. ცნობილია ოსეთის უფლისწული, თამარის მეფის მეუღლე დავით სოსლანი.

იოსებ-ის მოფერებითი ფორმაა,ქართულში დამოუკიდებელ სახელად ქცევის ტენდენცია ახასიათებს

(ბერძნული) "სიბრძნე". თვით ბერძნულში პირველადი ფორმაა სოფია. შეადარეთ მეცნიერების სახელწოდება ფილოსოფია. სოფისტები ერქვათ ერთ-ერთი ბერძნული ფილოსოფიური სკოლის მიმდევრებს. ბულგარეთის დედაქალაქში არის წმინდა სოფიოს სახელწოდების ტაძარი, რომლისგანაც მთელ ქალაქს მიუღია სახელი – სოფია. სოფიოს მოფერებითი ფორმებია ქართულში: სოფო, სოფიკო

(ბერძნული) " საღად მოაზროვნე ", " კეთილგონიერი ".

- ხშირად განმარტავენ ლათინურის მიხედვით როგორც " სპარტელს " ( " ქალაქ სპარტის მცხოვრებს "), მაგრამ ასეთი ახსნა სწორად არ მიიჩნევა. უფრო დამაჯერებლად ითვლება ვარაუდი, რომ ეს სახელი წარმოშობით თრაკიულია და ნიშნავს " ფეხით გამქელველს ", " დამთრგუნველს ". სწორედ თრაკიელი იყო საბერძნეთის აჯანყებულ მონათა ბელადი სპარტაკი (ძვ. წ. I ს.), რომლის შესახებაც მოგვითხრობს ჯიოვანოლის რომანი " სპარტაკი ". ეს სახელი ქართულში ახალი შემოსულია.

– ეტიმოლოგია გაურკვეველია. საეკლესიო კალენდრის მიხედვით ნიშნავს " დაწნულ მრგვალ კალათას ". მზია ანდრონიკაშვილის აზრით, მიღებულია ფრიდონ-ისაგან: ფრიდონ→ფირიდონ→სფირიდონ//სპირიდონ (‘ი’ და ‘ს’ განვითარებულია).

(ბერძნული)"გვირგვინი".ეს სახელი აგრეთვე ფართოდ გავრცელებულთა რიგს ეკუთვნის და სხვადასხვა ენაში შესულია ნაირ-ნაირი ფორმით:გერმანულშია შტეფან,ფრანგულში-ეტიენ,უნგრულში–იშტვან და ა.შ.ძველ ქართულში გავრცელებული ფორმა იყო სტეფანოს,რომელიც გვხვდება ჯერ კიდევ მცხეთის ჯვრის წარწერებში(VIს.):"ჯუარო მაცხოვრისაო,სტეფანოს ქართლისა პატრიკოსი შეიწყალე".ამ სახელისაგან არის წარმოქმნილი გვარები სტეფანიშვილი,სტეფანია და ტეფნაძე

(ქართული) ამჟამად გავრცელებულია მოფერებითი ფორმით: სულიკო. მისგან ნაწარმოები გვარებია: სულაძე, სულიაშვილი, სულიკაშვილი.

(ქართული).

(არაბული)"სამართლიანი".აქედანაა გვარი სულხანიშვილი. სულხანი ერქვა ერისკაცობაში დიდ ქართველ მწერალს საბა ორბელიანს.

(არაბული) " სურათი ", " ნახატი ", " სახე ".

(ძველი ებრაული) " შროშანა " (შეადარეთ ყვავილის სახელწოდება სოსანი). ამ სახელის სომხური ფორმაა შუშანიკ. სუსანა მენელსაცხებლე დედისა და რამდენიმე მოწმის სახელია.