რას ნიშნავს შენი სახელი – იპოვე შენი სახელის ისტორია

(ქართული).

- ხურიტული სახელია, ამჟამად მიჩნეულია აკაკი-ს შემოკლებულ ფორმად, მაგრამ მის სხვაგვარ წარმოშობას ადასტურებს თუნდაც ის ფაქტი, რომ აკაკი კაცის სახელია, ხოლო კაკი გურიასა და სამეგრელოში გვხვდება როგორც კაცის, ისე ქალის სახელად. მისი ფონეტიკური ვარიანტებია: კა

- ემთხვევა ბერძნული მამაკაცის სახელების კალენიკე-სა და კალისტრატე-ს პირველ ნაწილს (კალო-ს - " სილამაზე ", " მშვენიერება ") და მიჩნეულია მათ შემოკლებულ ფორმად, თუმცა შესაძლოა დამოუკიდებელი სახელი იყოს, ისევე როგორც ბუდუ, გაგი, კაკი და სხვანი.

(ბერძნული) " ლამაზი გამარჯვება " ან " ბრწყინვალედ გამარჯვებული " (არსებობს მისგან წარმოქმნილი ქალის სახელიც: კალენიკა, კალინკა). შედგება ორი სიტყვისაგან: კალოს - " სილამაზე " და ნიკე " გამარჯვება ". იგივე სიტყვები შედის ბერძნული წარმოშობის ბევრი სხვა სახელის შემადგენობაში, როგორიცაა, მაგალიტად: კალიოპი, კლიოპა, ( " ხმამშვენიერი "), კალისტო ( " ულამაზესი "), კალისტინე ( " კალისტოსი " ანუ " ულემაზესისა "), კალისტრატე ( " მშვენიერი მეომარი "), კალიდა ( " ლამაზი გარეგნობისა "), კალისა ( " ლამაზი "), ნიკანდრო ( " გამარჯვებული ვაჟკაცი "), ნიკოლოზ და სხვანი (იხ. აგრეთვე ნიკოლოზ).

(ლათინური) " თეთრი ", " სპეტაკი ", " გულწრფელი ".

(ლათინური) - " თავიანი ", " მეთაური " (შეადარეთ კაპიტანი).

იტალიური ფორმაა ძველი გერმანული სახელისა, რომელიც "მამაკაცს" ნიშნავს. გერმანულად გამოითქმის კარლ, ფრანგულად - შარლ, ინგლისურად - ჩარლზ (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ქართული კაცია, მეგრული კოჩია, ბერძნული არსენი და სხვ.). კარლ-ისაგან ნაწარმოებია ქალის სახელიც კაროლინა ("კარლისა", ე.ი. "მამაცისა").

(ბერძნული) " ნაყოფი " (შეადარეთ ეფრემ, პოლიკარპე).

(ლათინური) " თავჩაჩქნიანი ". ძველი წმინდანის სახელია, რომლის დღესასწაულიც მოდიოდა 29 თებერვალს, ე.ი. ოთხ წელიწადში ერთხელ, ნაკიან წელიწადს. ამის გამო კასიანე ცუდი ხასიათის, ბრაზიან წმინდანად ითვლებოდა.

ქართული სახელია, მიღებული ეკატერინე-ს შემოკლებით.

(ქართული) საეკლესიო კალენდარში მიჩნეულია ადამ-ის შესატყვისად (მნიშვნელობით მას შეედრება ბერძნული არსენ, გერმანული კარლ და სხვანი). მისი კნინობითია კაციტა, რომელიც დღეს შემონახულია მხოლოდ კაციტაძის გვარში. წინათ სახელი იყო აგრეთვე კაცობა (შეადარეთ მეგრული კოჩობა), საიდანაც მიღებულია კაცობაშვილის გვარი. თვითონ კაცია-საგან ნაწარმოებია გვარები: კაცია, კაცაძე, კაცაშვილი.

(ქართული) პიროვნულ სახელად ქცეულია ქართველთა ერთ-ერთი სატომო სახელი (ეთნონიმი), რომელიც საკუთარ სახელად ცნობილია VIII ს-დან. ამდროინდელი მოღვაწეა ქართველი წმინდანი კოსტანტი კახი, რომლის შესახებაც მისი ბიოგრაფი გვამცნობს: " მას ჟამსა ოდენ იყო ვინმე ქუეყანასა ქართლისასა, სანახებსა ზენა სოფლისასა, კაცი, რომელსა სახელი ერქუა კოსტანტი, რომელსა ეწოდა კახაი სახელად მამულისა მის ქვეყნისა " (აგიოგრაფიული ძეგლები, I, 165). როგორც ვხედავთ, კახა კოსტანტის ზედწოდებაა, დამატებითი სახელია, შერქმეული " მამული ქვეყნის " მიხედვით. სხვაგან, ატენის სიონის წარწერაში (853 წ.), იგივე პირი მხოლოდ კახას სახელით იხსენიება: " და მასვე თთუესა აგუსტოსსა კვ-სა, დღესა შაბათსავე, ზირაქ შეიპყრა კახაი და ძეც მისი თარკუჯი ". ამ წყაროთა მიხედვით უნდა დავასკვნათ, რომ კახა მეტსახელი კი არაა, ნამდვილად სახელია, ოღონდ ის ოფიციალურ სახელს არ წარმოადგენდა (ამ ფუნქციას კოსტანტი ასრულებდა). როცა ქრისტესთვის წამებული კოსტანტი ეკლესიამ წმინდანად აღიარა, ამის შემდეგ კახი (კახა) უკვე ქრისტინულ კალენდარულ სახელად იქცა. კოსტანტი კახი არაბებმა სიკვდილით დასაჯეს 853 წელს, როცა ის 85 წლის მოხუცი იყო. ამრიგად, ის დაბადებული ყოფილა 768 წელს და ამ დროისათვის სახელი კახა (კახი) უკვე არსებობდა, ოფიცილურ სახელად კი IX ს-დან იქცა. კახი და მისი ვარიანტები კახა, კახო, კახუა საფუძვლად უდევს გვარებს: კახიძე, კახიშვილი, კახიანი, კახაშვილი, კახაძე, კახაია, კახოიძე, კახოიანი, კახოშვილი, კახიაშვილი, კახუაშვილი. იმავე სახელიასაგან ‘ბერ’ ბოლოსართით ნაწარმოებია კახაბერი, რომელიც გვხვდება როგორც გვარად, ისე სახელად. კახაბერ-ისაგან შემდგომში ხელახლა ნაწარმოებია გვარებია: კახაბრიშვილი, კახაბერიძე, კახბერიძე. ზემოხსენებული გვარებიდან ყველაზე ადრე (XIVს.) გვხვდება კახაბერიძე და კახიანი.

(ქართული) კომპოზიტია (რთული სახელი), შედგება ორი ნაწილისაგან: კახა და ბერი. კახაბერი სახელიც არის და გვარიც. კახაბერი ერქვა საქართველოს ისტორიაში ცნობილ არაერთ პირს – რაჭის, თაკვერის, გურიის ერისთავებს (XI-XV სს.).

შემოკლებით კეკე, ქართული სახელია, ნიშნავს " მშვენიერს ", " ლამაზს ", " ტურფას " (შეადარეთ კეკლუცი). წინათ იგი გავრცელებული ყოფილა როგორც ქალის, ასევე კაცის სახელადაც (აქედან მოდის გვარები: კეკელაშვილი, კეკელიძე, კეკელია). ახლა ეს სახელი თითქმის აღარ გვხვდება, რადგან კეკელამ უარყოფითი მნიშვნელობა შეიძინა ( " პრანჭია ").

ქართული სახელია, შერქმეული მინდვრის ყვავილის სახელწოდების მიხედვით.

(ბერძნული) " დედოფალი ". შემოკლებული ფორმაა კესო, რომელიც ვრცელდება ქართულში როგორც დამოუკიდებელი სახელი. ეს სახელი ჰქვია ილია ჭავჭავაძის " ოთარაანთ ქვრივის " ერთ-ერთ მთავარ მოქმედ პირს. გვხვდება აგრეთვე მეორე შემოკლებული ფორმაც – კესა.

(ქართული) ძველი წარმართული ღვთაების სახელია. აღმოსავლეთ საქართველოს მთიელთა წარმოდგენით, კვირია ღვთისშვილთა წინამდგომია; სვანეთში ის ითვლებოდა ამინდის, მიწის ნაყოფიერებისა და შვილთა სიმრავლის ღვთაებად. ქრისტიანობის დამკვიდრების შემდეგ ის გაიგივეული იქნა წმინდა კვირიკესთან, რომლის სახელობის ტაძარი (ლაგურკა – ზემო სვანეთის სოფელ კალაში) დღესაც განსაკუთრებული პატივით არის გარემოსილი.ი.ჯავახიშვილის მტკიცებით, კვირია შეიძლება წარმომდგარი იყოს კვირადღის სახელწოდებისაგან, ან ძველ საბერძნეთში გავრცელებული ვაჟის სახელისაგან კვირია ( " უფალი "), ან კიდევ კვირინე ღვთაების სახელისაგან. გიორგი მელიქიშვილის აზრით, იგი უკავშირდება ურარტულ ღვთაებას კუერას, ანდრო ლეკიაშვილის აზრით კი ქართველ მთიელებს კვირიას სახით იესო ქრისტე ჰყავდათ წარმოდგენილი.

(ბერძნული) " უფლისა ". ქართულში ადრიდანვე გვხვდება არაერთი ისტორიული პირის სახელად. მისგან ნაწარმოებია გვარები: კვირიკაძე, კვირიკაშვილი, კვირიკიძე, კვირიკეიშვილი, კვირკვაია, კვირკვეია. კვირიკეს ქართული შესატყვისია უფლისა (აქედან გვარი – უფლისაშვილი). სომხურში ეს სახელი დაცულია კირაკოს-ის ფორმით. საერთოდ უნდა აღინიშნოს, რომ ბერძნული სიტყვა კვირიოს ( " უფალი ", " ბატონი "), საიდანაც ნაწარმოებია კვირიკე, საფუძვლად უძევს აგრეთვე არაერთ სახელსაც, როგორიცაა, მაგალითად, კაცის სახელები: კვირიონ (კირიონ), კვიროსი (კიროსი), კირიაკ, კირიან და ამათგან წამოქმნილი ქალის სახელები: კირა, კირიაკა, კირიანა, და სხვანი.

(ბერძნული) "მკურნალი" (ეტიმოლოგია საეჭვოა).

– არაკალენდარული სახელია, რომელსაც მოეპოვება რამდენიმე ვარიანტი: კიკი, კიკილა, კიკიტა, კიკო, კიო, კოლა, კიკოლიკი. ზოგი მათგანი გვხვდება ლიტერატურულ გმირთა სახელადაც: მაგალითად, კიკოლა აკაკი წერეთლის პოემის " კიკოლას ნაამბობის " გმირია, კიკოლიკი ჰქვია გიორგი წერეთლის მოთხრობის " კიკოლიკი, ჩიკოლიკი და კუდაბზიკას " ერთ-ერთ პერსონაჟს, კიკო მაყვალა მრევლიშვილის საბავშვო პოემის " ჭანჭიკელას " პერსონაჟია. ზემოხსენებული სახელები ამჟამად სხვადასხვა კალენდარულ სახელთა შინაურულ (კნინობით) ფორმად ითვლება, მაგრამ წარმოშობით დამოუკიდებელი სახელები ჩანს. მათგან ნაწარმოებია გვარები: კიკიანი, კიკილაშვილი, კიკალიშვილი, კიკოლაშვილი, კიკოშვილი, კიკონიშვილი, კიკაბიძე, კიკავა, კიკაძე, კიკაჩეიშვილი და სხვ.

(სპარსული) "მზე," სხვაგვარი ეტიმოლოგიით - ესაა ბერძნული სახელის კვიროს-ის კნინობითი ფორმა ("პატარა ბატონი," "ბატონიშვილი").

ეტიმოლოგია გაურკვეველია. შესაძლოა წარმოადგენდეს ზემოხსენებული კიკიტას შემოკლებულ ფორმას.

(ქართული) მნიშვნელობა უცნობია.

(ლათინური) ნაწარმოებია კაცის სახელისაგან: კლავდიუს - " კოჭლი ". კლავდიუსს უწოდებდნენ კოჭლ ღვთაებას – ჰეფესტოსს ანუ ვულკანს.

(ლათინური) "ნათელი". ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან.

(ლათინური) " მოწყალე ".

(ქართული) არქმევენ, როცა მეტი ქალიშვილი აღარ სურთ. ასეთივეა აღმოსავლური სახელები: ბასაკ ( " კმარა "), ბასგულ ( " კმარა ყვავილი ", ე.ი. " კმარა ქალიშვილი, გოგონა აღარ გვინდა "). შეადარეთ აფრეთვე ნამეტი, მეგრული მეტვარი ( " მეტი არა! ").

(ქართული) მიჩნეულია იაკობის შემოკლებულ ფორმად, მაგრამ ამგვარი დაკავშირება გვიანდელი ამბავი უნდა იყოს. ყოველ შემთხვევაში კობა ქართულში დამოუკიდებელ სახელად არის ქცეული. ეს სახელი ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის " მამის მკვლელის " ერთ-ერთ მოქმედ გმირს. კობა იოსებ ჯუღაშვილის (სტალინის) ფსევდონიმი იყო. ამ სახელისაგან წარმოქმნილია გვარები: კობაიძე, კობიძე, კობიაშვილი.

(ბერძნული) " გალამაზებული ", აქედანაა გვარები: კოზმანაშვილი, კოზმავა. ამავე სახელის ვარიანტებია კოზმა, კოსმა, რუსული კუზმა (შეადარეთ აგრეთვე კოსმეტიკა – სახის მოვლა-გალამაზების ხელოვნება, კოსმეა – ყვავილის სახელწოდება.).

(ქართული) მისი კნინობითი ფორმებია: კოკა, კოკინია, კოკილა. ამათგან მოდის გვარები: კოკაია, კოკაშვილი, კოკილაშვილი.

– ამ ფორმით გვხვდება სირიულსა და სომხურში. ალბათ ერთ-ერთი ამათგანის მეშვეობით არის შემოსული ქართულში. ბერძნულშია კონონ. ეს ფორმა ყოფილა რუსულშიც (შეადარეთ გვარი კონონოვი). კონა სახელად ქართულში პირველად გვხვდება ერთ ძველ ძეგლში, რომლის სახელწოდებაა " მარტვილობა გურია, სამონა და აბიბოსეთი " და რომელიც ქართულად თარგმნილია VIII-IX სს-ში. აქედანაა გვარები: კონაშვილი, კონიაშვილი.

(ძველი გერმანული) " მამაცი კონსული ", სხვაგვარი ეტიმოლოგიით უკავშირდება ლათინურს და ნიშნავს " ოთხკუთხას " (შეადარეთ კვადრატი). ეს სიტყვა საკუთარ სახელად ქცეულია ბერძნულში და აქედანაა გადასული სხვა ენებში.

(ლათინური) "მტკიცესი", "ურყევისა", "მედგარისა" (იგლისხმება: შვილი). მისი შემოკლებული ფორმებია: კოტე, კოსტა, კოწია, კოწო. ამათგანაა გვარები: კოტეტიშვილი, კოსტავა.

– ძველი ქართული ღვთაების სახელია, აქედან მოდის გვარები: კოპალეიშვილი, კოპალიანი, კობალაძე.

(ლათინური) " რქიანი " ან " შინდი ", " შვინდა " (ორივე ახსნა საეჭვოა). ევროპულ ენებში გვხვდება მისგან ნაწარმოები ქალის სახელიც: კორნელია.

კონსტანტინე-ს შემოკლებული ფორმაა ქართულში, აქვს დამოუკიდებელ სახელად ქცევის ტენდენცია (გავიხსენოთ ცნობილი მსახიობი კოტე მესხი, რეჟისორი კოტე მარჯანიშვილი, კომპოზიტორი კოტე ფოცხვერაშვილი, მსახიობი კოტე მახარაძე). მისი კნინობითი ფორმა უნდა იყოს კოტია, კოტუა, კოტეტი, რომლებიც დაცულია გვარებში: კოტაშვილი, კოტიაშვილი, კოტეტიშვილი, კოტუა.

(ქართული) კაცია-ს კოლხური ფორმაა (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ აგრეთვე არსენი, კარლო.)

(ქართული) აქედანაა გვარი კოხტაშვილი.

(ქართული) თამარ მეფის დროს გამოჩენილი დარბაისელი ქალი იყო კრავაი ჯაყელი. ეს სახელი კრავის ფორმით გვხვდება. უფრო ადრეც - " გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებაში " : " და ვითარცა განთენა, [მირიან აზნაურმან] შემიყვანნა წინაშე მეუღლისა თვისისა, რომლისაი არს სახელი კრავი, რამეთუ არს იგი მხევალი ქრისტესი ".

(ქართული) "კოკობი ვარდი", "ვარდის კოკორი".