რას ნიშნავს შენი სახელი – იპოვე შენი სახელის ისტორია

(სემიტური) " მამა", " სულიერი მოძღვარი ", " ხალხის მამამთავარი "; მოგვიანებით პატივისცემის გამომხატველ ეპითეტად იქცა. ქართულში შემოსულია ბერძნული გზით (აბბა – ამბა – ანბა||აბა), წმინდა მამის, მონასტრის წინამძღვრის მნიშვნელობით. დასტურდება უკვე VI ს-ში პალესტინის წარწერაში: " შეიწყალენ ანტონი აბაი და იოსია მომსხმელი ამის საფისაი ". აბა(||აბაი)–საგან ნაწარმოებია გვარები: აბაძე, აბაშვილი, აბაიაძე, აბაიძე, აბაიშვილი.

(ძველი ებრაული) " მსახური უფლისა (იესოსი) ".

(ძველი ებრაული) " მსუბუქი ქროლა ", " ნიავი ". ეს სეხელი ერქვა ბიბლიური ადამის ვაჟს. გვხვდება სახარების უძველეს ქართულ თარგმანში: " სისხლითგან აბელისით " (ლუკა 11, 51). მისგან არის მიღებული ქართული გვარები: აბელაშვილი, აბელიშვილი, აბელაძე.

(ძველი ებრაული) " მამა მშვიდობისა ", " მამა ქვეყნისა "; ან: (სპარსული) " ყვავილნარი ", " ვენახი ". ქართულ ფოლკლორში ეს სახელი ჰქონია უფლისწულს, რომელსაც შეუყვარდა მწყემსი ქალი ეთერი. ეს ლეგენდა საფუძვლად უძევს ზაქარია ფალიაშვილის ოპერას " აბესალომ და ეთერს ". ამ სახელისაგან წარმოქმნილი გვარებია აბესალაშვილი და აბესლამიძე.

(არაბული) " საყვარელი "; ან (ძველი ებრაული) " თავთავი " (უფრო ზუსტად: " თავთავის სიმწიფის ჟამი ", " პურის შემოსავლის დრო ").

ეს სახელი ჰქვია მეფეს, აბესალომის მამას, ოპერა "აბესალომ და ეთერში ".

გაქრისტიანებული არაბის _ აბო თბილელის სახელია. ქრისტიანობისათვის წამებული აბო ქართულმა ეკლესიამ წმინდანად აღიარა და შეიტანა კალენდარულ სახელებში, მაგრამ დაუკავშირა იგი სულ სხვა წარმოშობის სახელს _ გაბოს (გაბრიელს). სინამდვილეში აბო, იგივე ჰაბო, მიღებული ჩანს არაბული სახელისაგან ჰაბიბ ( " საყვარელი ") ან აბუ ( " მამა ").

ძველი ებრაული სახელია, ნიშნავს: " ამაღლებული, აღზევებული მამა ". ძველი ფორმაა აბრაჰამ, რომელსაც ზოგი სხვაგვარად განმარტავს: " მამა მრავალთა, მამა მაღალი " (საბა). გვხვდება სახარების უძველეს ქართულ თარგმანში: " ესე ასული აბრაჰამისი ხიყო " (ლუკა 13, 16). აბრამ საფუძვლად უძევს გვარებს: აბრამია, აბრამიშვილი, აბრამიძე.

ძველ ქართულში ცნობილი შემოკლებული ფორმაა აღმოსავლური სახელებისა: აბულალი, აბულასან, აბულვარდი... აბულ არაბულად ნიშნავს " მამას ", მაგრამ სხვადასხვა სახელების წინ დასმისას იხმარება როგორც საპატიო ტიტული. აბულა–საგან წარმოქმნილი გვარებია აბულაძე და აბულაშვილი.

(ბერძნული) " საყვარელი ". სამოცდაათთაგან ერთერთი მოციქულის სახელია.

ორგვარად შეიძლება აიხსნას: ან " წმინდა ", " უმანკო " (ბერძნული), ან " კრავი " (ლათინური)

(ლათინური) " აგრიპას კუთვნილი ", " აგრიპასი ". აგრიპა რომაული საგვარეულო სახელია, თავის მხრივ უკავშირდება ბერძნულს და ნიშნავს " ფეხებით წინ დაბადებულს ". ამ სახელს დაერთვის ‘ინ’ სუფიქსი, რომელიც მნიშვნელობით უახლოვდება ქართულ იან-ს (დავითიანი, ვაჩნაძიანი და სხვ.).

(ქართული) იხ. ავაგ.

მევენახეობა-მეღვინეობის ქართული წარმართული ღვთაება, რომლის პატივსაცემი რიტუალი საშემოდგომო და საგაზაფხულო დღესასწაულებზე სრულდებოდა.

(ძველი ებრაული) " თიხა (წითელი მიწა) ", " ადამიანი ". ბიბლიური ლეგენდის მიხედვით, ღმერთმა პირველი კაცი შექმნა თიხისაგან და სწორედ ამიტომ ეწოდა მას ადამი. სახარების უძველეს ქართულ თარგმანში ვკითხულობთ: " რომელ საგონებელ ხიყო ძედ... ადამისა " (ლუკა 3, 38). ადამ-ისაგან ნაწარმოებია სიტყვა ადამ-იან-ი, გვარები: ადამაშვილი, ადამაძე, ადამიძე, ადამია.

ვაჟის სახელად გვხვდება სამეგრელოსა და სვანეთში. შესაძლოა მოდიოდეს არაბული ვაჟის სახელისაგან ადილ ( " სამართლიანი " ).

ადილა-ს ფონეტიკური ვარიანტი უნდა იყოს. გვხვდება ძველ ქართულში, მეგრულში, კახურ და ლეჩხუმურ დიალექტებში.

(ლათინური) " ადრიელი " (ქალაქ ადრიის მცხოვრები ან ადრიიდან მოსული). აქედანაა მიღებული ანდრიანე, ანდრიან, მასვე უკავშირდება გეოგრაფიული სახელწოდება ადრიატიკის ზღვა.

გაურკვეველი წარმომავლობის სახელია. მისი ვარიანტული ფორმებია: ავაგო, ავგია, აგია; შესაძლოა მასვე უკავშირდებოდეს აგული. ავაგი ერქვა რამდენიმე ცნობილ ისტორიულ პიროვნებას. მათ შორის პირველია ივანე ათაბაგის ძე ავაგი, რომელიც 1227 წ. ათაბაგ-ამირსპასალარი გახდა. ჟამთააღმწერელი მოგვითხრობს: " შემდგომად ორისა წლისა მიიცვალა ივანე ათაბაგი და მთავარ ყვეს ძე მისი ავაგ და უბოძეს მას ამირსპასალარობა " ( " ქართლის ცხოვრება ", II, 171). მის შემდეგ (1250 წ.) ამირსპასალარი და მანდატურთუხუცესი გახდა მეორე დიდებულთაგანი – ავაგ-სარგის მხარგრძელი (გარდ. 1265 წ.). XVII ს. შუა ხანებში იმერთა მეფის ციხისთავი იყო ავაგ ომათმათიძე, რომლის სახელისაგან შემდგომში წარმოიშვა გვარი აგიაშვილი. ისტორიულ წყაროებში გვხვდება აგრეთვე გვარი ავაგაშვილი (XVI ს. პალ, I, 73).

გაურკვეველი წარმოშობის სახელი. მისი კნინობითი ფორმებია: „ავაგო“, „ავგია“ და „აგია“. შესაძლოა ამ სახელს უკავშირდებოდეს „აგული“. ავაგი ერქვა არაერთ ცნობილ ისტორიულ პირს, მათ შორის ივანე ათაბაგის ძეს რომელიც 1127 წელს ათაბაგ-ამირსპასალარი გახდა. „ქართლის ცხოვრებაში“ ჟამთააღმწერელი მოგვითრობს: „შემდგომად ორისა წლისა მიიცვალა ივანე ათაბაგი და მთავარ ყვეს ძე მისი ავაგ და უბოძეს მას ამირსპასალარობა“. 1250 წელს ამირსპასალარი და მანდატურთუხუცესი გახდა ავაგ-სარგის მხარგრძელი. XVII საუკუნის შუა ხანებში იმერეთის მეფის ციხისთავი იყო ავაგ ომათამათიძე. ამ სახელისაგან წარმოიშვა გვარი აგიაშვილი. ისტორიულ წყაროებში გვხვდება აგრეთვე გვარი ავაგაშვილი.

სახელის წარმომავლობა და პირველადი მნიშვნელობა უცნობია; ქართულ წყაროებში გვხვდება XVI ს-დან (საქ. სიძვ., III, 541). მისგან წარმოქმნილი გვარებია ავალიანი და ავალიშვილი.

მნიშვნელობის მხრივ უკავშირდება არაბულ-ირანულ ენებს, ნიშნავს " სამშობლოს გულს ", " სამშობლოს რწმენას " ან " სარწმუნოების კერას ". საკუთარი სახელის მნიშვნელობა მიღებული აქვს ქართულში. პირველად გვხვდება " ვეფხისტყაოსნის " ერთ-ერთი მთავარი გმირის სახელად, რის გამოც დიდად პოპულარულია. მისი მოფერებითი ფორმაა ავთო. არის გვარი ავთანდილაშვილი.

მნიშვნელობის მხრივ უკავშირდება სპარსულ ენას, ნიშნავს „სამშობლოს გულს“, „სამშობლოს რწმენას“ ან „სარწმუნოების კერას“. საკუთარი სახელის მნიშვნელობა მიღებული აქვს ქართულში. პირველად გვხვდება „ვეფხისტყაოსნის“ ერთ-ერთი მთავარი გმირის სახელად, რის გამოც დიდად პოპულარულია. მისი კნინობითი ფორმებია ავთო და თანდილა. არის გვარი ავთანდილაშვილი. სამოქალაქო რეესტრის მონაცემებით, საქართველოს ტერიტორიასა და მის ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს ამ სახელის 24854 მატარებელი.

(ბერძნული) " ზრდადი ". მოწამის სახელია.

(არაბული) " ძვირფასი ", " საყვარელი ".

(ძველი ებრაული) " იაჰვე (ღმერთი) შეეწია ". წინასწარმეტყველისა და მოწამის სახელია. აქედანაა გვარები: აზარიაშვილი, აზარაშვილი, აზარიძე.

(ბერძნული) " უკვდავი ". პარარელური ფორმაა ათანასი. იშვიათად გვხვდება ქალის სახელიც – ათანასია. ამ სახელით ცნობილია როგორც კაცი, ისე ქალი წმინდა მოწამენი.

(ქართული) ახალი სახელია. ბერძნულ წყაროებში მოხსენიებულია როგორც ძველი კოლხეთის ერთ-ერთი სახელწოდება. ამავე ძირიდან არის ნაწარმოები კოლხეთის ლეგენდარული მეფის აიეტის სახელიც. როგორც ქალის სახელი გავრცელებულია აგრეთვე ბალტიისპირეთში. აღსანიშნავია, რომ აია ერქვა იოჰან ვოლფგანგ გოეთეს დედას.

(არაბული) " ცოცხალი ".

(ბერძნული)"არ-ავი",ე.ი."უბოროტო","უზაკველი","კეთილი".ერთ-ერთი ფართოდ გავრცელებული სახელია ამჟამად საქართველოში,რასაც განსაკუთრებით შეუწყო ხელი დიდი პოეტის აკაკი წერეთლის პოპულარობამ.მისი შემოკლებული,საალერსო ფორმებია:აკა,აკი,აკო,კაკო, კაკუნა.აკაკი(აკაკის ხე)მცენარესაც ჰქვია.იმავე ძირისგანაა ნაწარმოები აგრეთვე მეორე მცენარის სახელი–აკაცია.

ახალი ნასესხები სახელია, რომლის ეტიმოლოგია საეჭვოა: ზოგი გერმანულიდან მომდინარედ თვლის, მნიშვნელობის დაუდგენლად, ზოგი ბერძნულს უკავშირებს ( " გაცვლილის ", " სანაცვლოდ მიღებულის " მნიშვნელობით).

(ქართული) " ალალი ", " მართალი ", " უზაკველი ".

(ბერძნული)"მცველი".

(ბერძნული)"მცველი ვაჟკაცი","მამაცი მცველი" (კომპოზიტია,რომლის ნაწილებიც ცალ-ცალკე გვხვდება საკუთარ სახელად:ალეკო-"მცველი",ანდრე-"მამაცი". გვხვდება ქალის სახელიც–ალექსანდრა.ამ სახელით ცნობილია არაერთი მოწამე–ქალიც და კაციც.აქედანაა გვარი ალექსანდრია.საალერსო ფორმებია:ალე,ალიკო,ალიოშა, სანდრო,საშა.

(ბერძნული)"მცველი".აქედანაა გვარები:ალექსიშვილი, ალექსაშვილი,ალექსიძე.საალერსო ფორმებია:ალე,ლექსო.

(არაბული) " მაღალი ", " კეთილშობილი ". აქედანვეა სახელები: ალია, ალიბეგ(ა), ალიხან(ა). მათგან მოდის გვარები: ალიაშვილი, ალიბეგაშვილი, ალიხანაშვილი.

ალის, ალექსის ან ალექსანდრეს საალერსო ფორმაა, ქართულში ქცეული დამოუკიდებელ სახელად (გავიხსენოთ მწერლები: ალიო ადამია, ალიო მირცხულავა).

აგრეთვე ახალი ნასესხებია დასავლეთ-ევროპული ენებიდან. ნაწარმოებია კაცის სახელ ალექსისაგან.

(თურქული) კომპოზიტია, რომლის პირველ ნაწილსაც წარმოადგენს ძვირფასი ქვის სახელწოდება – ალმასი, ქცეული საკუთარ სახელად, მეორე კი (გირეი_გირ) საპატიო ტიტულია, რომელსაც ყირიმელი ხანები ურთავდნენ თავიანთ სახელებს, დაწყებული ყირიმის დამოუკიდებელი სახანოს დამფუძნებელ ჰაჯიგირეისაგან (XVIს.).

(თურქული)კომპოზიტი სახელია,სადაც იმავე ალმას საკუთარ სახელს დართული აქვს თურქული ენის დამახასიათებელი სუფიქსი(წარმოშობით–საპატიო ტიტული) ხან.ანალოგიურად ნაწარმოები სახელებია:დურმიშხან, მირზაყან||მურზაყან,არზაყან და სხვ.

გვხვდება მთის კილოებში.ამ სახელს ატარებდა ვაჟა-ფშაველას ერთ-ერთი პოემის გმირი–ალუდა ქეთელაური. არსებობს მოსაზრება,რომ ეს სახელი ეტიმოლოგიურად ლუდს უკავშირდება და ჩვენში შემოსულია ოსურიდან ან სკვითურიდან(ვ.აბაევი,მ.ანდრონიკაშვილი),მაგრამ ეს მოსაზრება საეჭვო ჩანს.ალუდა დაკავშირებული უნდა იყოს ცნობილ აღმოსავლურ სახელთან ალადინ-თან,რომლის ამოსავალი ფორმაა ალაუდინ და არაბულად ნიშნავს" რწმენის სიმაღლეს".თავდაპირველად ეს იყო მუსულმანური ქვეყნების მმართველთა ტიტული,რომელიც XIV-XV საუკუნეებიდან შედარებით დაბალი რანგის ჩინოვნიკებმა და ვაჭრებმა დაისაკუთრეს.ბოლოს იგი საკუთარ სახელად იქცა და ფართოდ გავრცელდა,განსაკუთრებით შუა აზიისა და ვოლგისპირეთის თურქულენოვან ხალხებში,რომელთა ენების ფონეტიკურ კანონზომიერებათა მიხედვით გაჩნდა ნაირფერი ვარიანტები:ალოუდინ,ალოვუტდინ,ალოვადინ,ალოვიდინ... ამ ფორმათა შეკვეცისა და გაქართულების შედეგია ალუდა, ალადა,ალადო,რომლებიც საფუძვლად უძევს ქართულ გვარებს:ალუდაური,ალადაშვილი,ალადოშვილი.

(ბერძნული) " ცვლილება ". პარალელური ფორმაა ალფეს. ეს სახელი ერქვა ერთ-ერთ მოციქულს.

(ძველ ებრაული) ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია; ნიშნავს " მოხვევნას ", ჩახუტებას ", აქედან კი ეძლევა გადატანითი მნიშვნელობა: " ღვთისმოყვარე " ან " სიყვარული ღვთისა ".

(ბერძნული) " დამყენებელი ".

(ბერძნული)"უკვდავთა(ღმერთთა)წილხვედრი","ღვთაებრივი","საღვთო".

ქართული ხალხური ეპოსის გმირის სახელია,რომელსაც ქართულში მნიშვნელობის დამაჯერებელი ახსნა არ მოეპოვება.შეიძლება კავშირი ჰქონდეს არაბულთან,სადაც ამირ("წინამძღვარი")დაალი("მაღალი")ცალ-ცალკეც და ერთადაც გვხვდება საკუთარ სახელებად.ამირ შედის აგრეთვე რამდენიმე სხვა სახელის შემადგენლობაში, რომლებიც ამჟამად ქართულში პიროვნულ სახელებად აღარ გვხვდება,მაგრამ დაცულია გვარებში:ამირასლანაშვილი, ამირბეგიშვილი,ამირგულაშვილი,ამირხანაშვილი,ამირჯანაშვილი.ცალკე ამირ-ისაგან ნაწარმოებია გვარი ამირიძე.ამირან დარეჯანისძე კლასიკური ხანის ქართული საგმირო-სარაინდო ეპოსის"ამირანდარეჯანიანის"მთავარი გმირია.

(სპარსული) " ინდოეთის ამირი ".

(ძველი ებრაული) "სასურველი", "სანდომიანი", "საამო". ღვთისმშობელ მარიამის დედის სახელია. ამასთანავე ეს სახელი ერქვა წინასწარმეტყველს და რამდენიმე მოწამეს. სახარებასა და სხვა უძველეს ტექსტებში გვხვდება ორგვარი დაწერილობით (ანა||ანნა): "იყო ანა (მუნ ანნა ჩ) წინასწარმეტყუელი, ასული ფანუველისი" (DE ლუკა 2, 36). მოფერებითი ფორმებია: ანო, ანუკა, ანიკო, ანი

(ძველი ებრაული) " გულკეთილი ", " გულმოწყალე ". ისტორიულ დოკუმენტებში გვხვდება ვაჟის სახელადაც (XVI-XVII სს.) ამჟამად უფრო გავრცელებული ფორმაა ანანო (მხოლოდ ქალის სახელად).

(ბერძნული) " მადლი უფლისა ", " შემწეობა უფლისა ". ქართულში საკუთარ სახელად გვხვდება XV ს-დან. აქედანაა გვარები: ანანიაშვილი, ანანიძე.

(ბერძნული) " მკვდრეთით აღმდგარი ", " სიცოცხლეს დაბრუნებული ". იგივე ფუძე გვხვდება ვაჟის სახელადაც (მათ შორის არიან მოწამენიც). ბერძნულში ერთი ფუძიდან ნაწარმოები ქალისა და ვაჟის სახელები ფორმით განსხვავებულია: ანასტას და ანასტასია, ათანასე და ათანასია, ალექსანდრე და ალექსანდრა, ევგენი და ევგენია... სხვა ენებში ეს განსხვავება ზოგან შენარჩუნებულია, ზოგან – არა. ქართულში ანასტასია მხოლოდ ქალის სახელად გვხვდება, ვაჟის სახელი ანასტასი კი თარგმნილია (ესაა აღდგომელა, რომელიც დღეს სახელად აღარ გვხვდება, მაგრამ შემონახულია აღდგომელაშვილის გვარში). ანასტასიას შემოკლებული ფორმებია: ტასო, ტასიკო, ნასტა, ნასტია.

ამ სახელის ფუძე ბერძნულია: ანგელ, ანგელოს თავდაპირველად ნიშნავდა " ამბის მომტანს ", " მოამბეს ", შემდეგ მნიშვნელობა დაუვიწროვდა და ნიშნავდა მხოლოდ " ღვთის მოამბეს ", " ღვთის მახარობელს " (ანგელოზს). ამ სიტყვას ლათინურში დართული აქვს ‘ინ’ სუფიქსი (იხ. ზემოთ – აგრაფინა) და ამ გზით მიღებულია საკუთარი სახელი ანგელინა.

(ბერძნული) " მამაცი ", " ვაჟკაცი ", " მხნე " (იხ. აგრეთვე ალექსანდრე, ანდრონიკე). ანდრე (ანდრეა, ანდრია) ერქვა რამდენიმე მოწამეს. ამ სახელიდან ნაწარმოებია გვარები: ანდრიაძე, ანდრიაშვილი. ანდრია ქართულში პიროვნულ სახელად გვხვდება XV ს-დან. ამჟამად უფრო გავრცელებული ფორმაა ანდრო.

(ბერძნული) შედგება ორი ნაწილისაგან: ანდრო - " მამაცი " და ნიკე - " გამარჯვება ". ამრიგად, ერთად ნიშნავს " მამაცის გამარჯვებას " ან " მამაცზე გამარჯვებულს ", " ვაჟკაცთა მძლეველს ". ეს სახელი საქართველოში დღეს იშვიათია, მაგრამ ძველად მის გავრცელებას მოწმობს ცნობილი გვარი ანდრონიკაშვილი.

(სპარსული) " შემწყნარებლის (ე.ი. უფლის) მონა ".

მიღებული ჩანს ანა-ს ფრანგული კნინობითი ფორმისაგან (ანეტ).

(ქართული)"აზნაური","თავისუფალი".ქართული სიტყვა პირველად საკუთარ სახელად უქცევიათ და თავისებურად გადაუკეთებიათ ჩრდილო კავკასიის ხალხებს.მთიელ პერსონაჟთა სახელად ის გამოიყენა ჯერ ალექსანდრე ყაზბეგმა(მოთხრობა"ელისო"),შემდეგ–სანდრო შანშიაშვილმა (პიესა"ანზორ").ამ ნაწარმოებთა მეშვეობით ეს სახელი საქართველოშიც პოპულარული გახდა.

(ბერძნული) " ყვავილოვანი ", " აყვავებული ". ცნობილია რუმინეთის საეკლესიო და პოლიტიკური მოღვაწე, წარმოშობით ქართველი, განმანათლებელი, მწერალი და მხატვარი ანთიმოზ ივერიელი (დაახლ. 1650-1716).

ანუსია (ბერძნული) " დამთავრება ", " დასრულება ".

(ბერძნული) ზუსტად არ ითარგმნება, თარგმნიან როგორც " მეომარს ", " ომში ჩაბმულს ", წინამძღოლს ", მეთაურს ". ეს სახელი საქართველოში ქრისტიანობის გავრცელების პირველივე ხანებიდან გახდა პოპულარული, რაც დაკავშირებულია ეგვიპტელი ქრისტიანი ბერის, " მონაზვნობის მამად " წოდებული ანტონ დიდის სახელთან (III-IV სს.). მისი " სწავლანი " და ეპისტოლენი ადრევე უთარგმნიათ ქართულად და რამდენიმე რედაქციით არის დაცული ძველ ხელნაწერში. ქართველ საეკლესიო და პოლიტიკურ მოღვაწეთაგან ამ სახელით ცნობილია ჭყონდიდელ-მწიგნობართუხუცესი ანტონ გნოლისთავისძე (XII-XIII სს.) გელათის მთავარეპისკოპოსი ანტონ გელათელი (XVI ს. II ნახ.), მწერალი და მეცნიერი, პირველი ქართული მეცნიერული გრამატიკის ავტორი, კათალიკოსი ანტონ I (1720-1788 წწ.), კათალიკოს-პატრიარქი ანტონ II (1764-1827 წწ.) და სხვ. ამ სახელიდან წარმოდგება ქართული გვარები: ანტონაშვილი, ანტონიშვილი ანტონიძე; რუსული - ანტონოვი.

(ბერძნული) ბერძნულ მითოლოგიაში მზის (აგრეთვე სიბრძნის და ხელოვნების) ღმერთის სახელია. წარმომავლობა უცნობია.

(ირანული) ძველი ფორმაა არდაშირ, რომელიც ნიშნავდა " სამართლიანად მმართველს, მეფეს " და სპარსეთის მეფეთა ზედწოდებას წარმოადგენდა. ამ მნიშვნელობით გვხვდება ძველ ქართულში: " აწ ვახსენოთ ცხოვრება მირიანისი, ძისა ქასრე არდაშირისი სასანიანისა " (ლეონტი მროველი). მოგვიანებით არდაშირ საკუთარ სახელად იქცა და ფორმაც შეეცვალა (არდაშელ). ამ სახელისაგან წარმოიქმნა გვარები: არდაშერაშვილი - არდაშელაშვილი, არდაშლიშვილი, არდაშელია.

(ბერძნული) " ორბი ", " არწივი ". დიდმოწამის სახელია.

(ქართული) შდრ. ველოდი.

(თურქული) " ბედნიერი მმართველი ".

(ბერძნული) "ძლიერ მოსაწონი". ანტიკურ მითოლოგიაში ეს სახელი ჰქვია მეფე მინოსის ასულს, რომელასც შეუყვარდა ეგეოსის შვილი - გმირი თეზევსი და დაეხმარა, დაემარცხებინა კაციჭამია ურჩხული მინოტავრი და მშვიდობიანად დაეღწია თავი ლაბირინთისათვის, სადაც ურჩხული იმყოფებოდა.

(ბერძნული) " ყველაზე უკეთესი ".

(ბერძნული) " არკადიელი ". არკადია ერქვა ძველი საბერძნეთის ცენტრალურ ოლქს, რომელიც განთქმული იყო მეცხოველეობით. ამის გამო არკადი ზოგჯერ თარგმნილია როგორც " მწყემსი ".

სახელია ძველი ქართული ღვთაებისა, რომლის კერპი, აღმართული ქართველი მეფის მიერ, იდგა მცხეთის ახლოს. წარმოშობით ზოგი მას უკავშირებს ხეთური მთვარის ღვთაების სახელს _ არმას, ზოგი ძველი ირანული უზენაესი ღვთაების სახელს _ აჰურა-მაზდას.

(ბერძნული)"მამაცი","ვაჟკაცი".ამ სახელით ძველთაგანვე ცნობილია არაერთი ქართველი მოღვაწე,განსაკთრებით_ სასულიერო პირთა შორის:კათალიკოსი არსენ I დიდი, საფარელი(დაახლოებით 820/830-877/887 წწ.),არსენ II, ქართლის კათალიკოსი(დაახლ. 955-980 წწ.),არსენ ბერი_ დავით აღმაშენებლის სულიერი მოძღვარი(XI-XII სს.), არსენ იყალთოელი_ფილოსოფოსი,მწერალი,ჰიმნოგრაფი(XI-XII სს.),არსენ ბულმაისიმისძე_მწერალი,საქართველოს კათალიკოსი(XIII ს. I ნახ.)და სხვ.ამ სახელისაგან ნაწარმოებია გვარები:არსენიშვილი,არსენიძე,არსენაშვილი, არსენაძე.

(ბერძნული) " ჯანმრთელი ", " უვნებელი ", " ქორფა " (ეტიმოლოგია საეჭვოა). აქედანაა გვარები: არტემიძე, არტემაშვილი.

(ბერძნული) " უფროსი მხედარი ".

(ირანული)"სწორი","წრფელი","მართალი","ნათელი"," მადლმოსილი".ერთ-ერთი უძველესი და ძალზე გავრცელებული სახელია,რომელიც ამ ფორმით მხოლოდ ქართველებში გვხვდება.ცნობილია ქართლის ერისმთავარი არჩილი (VIII ს.),რომელიც ქრისტიანული სარწმუნოებისათვის ეწამა და ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა.კარგად არის ცნობილი აგრეთვე მეფე-პოეტი არჩილი (1647-1713 წწ.).

(ზენდური) " ღირსი ", " ღირსეული ". საქართველოში პიროვნულ სახელად გვხვდება XV ს-დან, XVI ს-დან კი გვხვდება აქედან ნაწარმოები გვარიც _ არჯევანიძე.

(არაბული) " ლომი ". აქედანაა გვარები: ასათაშვილი, ასათიანი.

შესაძლოა ქართული საალერსო ფორმა იყოს ბერძნული სახელისა ასკალონ (იხ.).

(არაბული) ჰასან _ " კარგი ", " მშვენიერი ", " სასიამოვნო ", " საყვარელი ". აქედანაა გვარები: ასანაშვილი, ასანიშვილი, ასანიძე.

(არაბული) " მანუგეშებელი ", " მკურნალი ".

ძველი ებრაული სახელია, მომდინარე კოპტურიდან. ზუსტი ეტიმოლოგია არ მოეპოვება. განმარტავენ როგორც " ნეითისა " ( " ნეითისადმი შეწირული " ან " ნეითის მსახური ". ნეითი და ნეითა ეგვიპტელთა სიბრძის ღვთაების სახელწოდებაა).

(ბერძნული) " დაუმუშავებელი ", " გაუფხვიერებელი ".

(ქართული) XVI-XVII სს-ებში ფართოდ გავრცელებული, ამჟამად კი იშვიათად ხმარებული სახელია. აქედანაა გვარები: ასლამაზაშვილი, ასლამაზიშვილი, ასლამაზოვი.

(თურქული)"ლომი",მოგვიანებით შეიძინა"გმირის","გოლიათის","დიდის" მნიშვნელობა.ამოსავალი ფორმაა არსლან, რომელიც გვხვდება ჯერ კიდევ"ტბეთის სულთა მატიანეში":"სულისა ბალასძისა არსლანისსა შეუნდვენ ღმერთმან" (XII-XIII სს.)გამარტივებული ფორმა ასლან დასტურდებაXVI ს-დან.მისგან ნაწარმოები გვარებია: ასლანიშვილი,ასლანიკაშვილი,ასლანიძე.

(არაბული) "უმწიკვლო", "უმანკო," "პატიოსანს" ნიშნავს. არაბულში იხმარება ქალის დასახასიათებლად, საპატიო ეპითეტად. საკუთარ სახელად პირველად " ვეფხისტყაოსანში" გვხვდება და მისი მეშვეობით ფართოდ გავრცელდა.

(ბერძნული) " ქალაქელი ".

(სპარსული) " მრისხანე ". აქედანაა გვარი აფრასიძე.

არაბულ-ირანულ სამყაროში გავრცელებული წოდებაა, ნიშნავს " ოჯახის უფროსს ", " სახლის პატრონს ", " მმართველს ". ქართულში შემოსულია ოსურიდან, გავრცელებულია ძირითადად მთის კილოებში. ცნობილია განსაკუთრებით ვაჟა-ფშაველას პოემიდან ("გოგოთურ და აფშინა "). არის მცირერიცხოვანი გვარი აფშინაშვილი, რომელთა წარმომადგენლებს გააჩნიათ ინფორმაცია, რომ ეს გვარი წარმოიშვა ძველ დროს ხოშარაულების ოჯახში. კერძოდ, ფშავში ხოშარაულმა თავის ერთ-ერთ ვაჟს სახელად დაარქვა აფშინა, საიდანაც მოგვიანებით ამ სახელის ფუძეზე მოხდა გვარი აფშინაშვილის წარმოშობა. ამრიგად, ამ გადმოცემის თანახმად გვარი აფშინაშვილის წარმოშობა არ უნდა დაუკავშირდეს არაბულ-ირანულ წოდება აფშინას და იგი წარმოადგენს ჭეშმარიტ ქართულ გვარს.

(ბერძნული) " სიყვარული ", " სიკეთე ".

(ქართული).

(თურქული) " გმირი ", " გოლიათი ", " მამაცი ". წარმოშობით მონღოლური სიტყვაა. მისგან ნაწარმოები ვაჟის სახელის თურქული ფორმაა ბაჰადურ, რომელსაც ქართულში მოუცია ერთი მხრივ ბაადურ (აქედან _ გვარი ბადურაშვილი), მეორე მხრივ კი _ ბაღათურ (აქედან _ გვარი ბაღათურია). პირველი ფორმისაგან ჩანს მიღებული აგრეთვე სახელი ბათური (აქედან გვარი _ ბათურია). მეორისაგან _ ბაღათერა (აქედან გვარი _ ბაღათრიშვილი). ამავე სიტყვისაგან მომდინარეობს ოსური ბაყათარ, რუსული богатырь.

შესაძლოა მიღებული იყოს არაბული ბაკასაგან, რაც " მუდმივს ", " მყარს " ნიშნავს და არაბულში ცნობილია პიროვნულ სახელად. ქართულში სახელი ბააკა გვხვდება XVIII საუკუნიდან (ისტ. დოკ. I, 75). მისგან წარმოქმნილი გვარებია ბააკაშვილი და ბაკაშვილი.

სპარსული სიტყვაა, " მამას " ნიშნავს. ამ ზოგადი მნიშვნელობით შემოსულია ქართულ კილოებშიც: აჭარულში, იმერულში, გურულში, ასევე – მეგრულ-ლაზურში და სვანურში. აღმოსავლურ ენებში საკუთარ სახელად გვხვდება მეტწილად კომპოზიტებში: ბაბაჯან, ბაბახან, ბაბაკიში. ქართულში საკუთარ სახელად წარმოგვიდგება სუფთა ფუძეც და სუფიქსებიანიც (ბაბა, ბაბი, ბაბო, ბაბანა, ბაბონა, ბაბლო, ბაბუკი, ბაბუკა, ბაბულა...); ის მონაწილეობს კომპოზიტებშიც (ბაბადი " დიდი მამა ", " აპაპა ", ბაბადიში " დიდი მამისა ", " პაპისა ", ბაბაკოჩი " მამა-კაცი "). აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ამ ფორმათაგან ზოგი საზიაროა სულ სხვა წარმოშობის სახელთან (იხ. ბაბილა).

(ბერძნული) " უცხოელი ", " არაბერძენი ". ბერძნულსა და ზოგ სხვა ენაში გვხვდება როგორც ქალის, ისე ვაჟის სახელად. ამ სახელით ცნობილია რამდენიმე წმინდანი. მრავალ ენაში ეს სიტყვა ნასესხებია საზოგადო სახელის მნიშველობითაც ( " ბარბაროსი ", რუსული варвар). ქართულში ქალის სახელად ბერძნულიდან ნასესხები პირველადი ფორმაა ბარბარე, მისი დისიმილაციით მიღებულია ბარბალე, რ-ს დაკარგვით – ბაბალე, შემოკლებით - ბაბი. გვხვდება აგრეთვე ნაირფეროვანი საალერსო ფორმები: ბაბე, ბაბული, ბაბულია, ბაბუცი, ბაბუცა. ამავე სახელის რუსული გზით შემოსული ფორმებია: ვარვარა, ვარა, ვარიჩკა. ზოგი მკვლევარის აზრით, ეს სახელი უკავშირდება არა ბერძნულს, არმედ შუმერული ქალღმერთის სახელს.

(სირიული) " აჯანყებული ". შეტანილია საეკლესიო კალენდარში როგორც სახელი რამდენიმე მღვდელმოწამისა. პარალელურად გვხვდება ბაბილო. ამათგან ნაწარმოები გვარებია: ბაბილაშვილი, ბაბილოძე, ბაბილუა, ბაბლუანი.

(ლათინური) " ბაბილოსი ". ვაჟის სახელს ბაბილოს, რომელიც წარმოშობით სირიულია და " აჯანყებულს " ნიშნავს, დართული აქვს ლათინური სუფიქსი ინ(ა) და ქცეულია ქალის სახელად (შეადარეთ აგრაფინა, ანგელინა). საალერსო ფორმებია: ბაბი, ბაბილა.

(ქართული).

ქართველ მეფეთა საგვარეულო სახელია.ეს სახელი ერქვა რამდენიმე მეფესა და ერისმთავარს,მოყოლებული ბაგრატ I კურაპალატიდან,რომელიც იყო გრიგოლ ხანძთელის თანამედროვე,ტაო-კლარჯეთის მთავარი(826-876 წწ.)გაერთიანებული საქართველოს პირველი მეფე იყო ბაგრატ დიდი (X ს.60-იანი წლების დასაწყისი–1014 წ.),რომელმაც სათავე დაუდო ბაგრატიონთა დინასტიას.აქედან მოდის გვარი ბაგრატიონი.ბაგრატი სომეხ მეფეთა საგვარეულო სახელიც იყო.წარმოშობით ამ სახელს უკავშირებენ ძვ.სპარსულს: აგადატა-"ღვთის ბოძებული", "ღვთის წყალობა"(ასეთი შინაარსის საკუთარი სახელები ხშირად გვხვდება სხვადასხვა ენაში,მაგალითად:ბერძნული თეოდორე,დოროთე,სლავური ბოგდან,თურქული ალაჰვერდი,სომხური ასტვაწატურ,ქართული წყალობა).არსებობს ბაგრატის სხვაგვარი განმარტებაც:"ღვთის შექმნილი","ღვთის მიერ დაცული".

(არაბული) " სავსე მთვარე " ; გადატანით - " სრულქმნილი ". ეს სახელი ჰქვია ზღაპრული ამირანის ძმობილს. მისგანაა მიღებული გვარები: ბადრიძე, ბადრიშვილი, ბადრიაშვილი.

წარმომავლობა დაუდგენელია. შესაძლოა უკავშირდებოდეს სპარსულ ბათურ-ს ან მონღოლურ ბათო-ს; ზოგის აზრით ურარტული სახელია, ზოგი კი ებრაული ბართლომე-ს შემოკლებულ ფორმად მიიჩნევს. ამ სახელით ცნობილია მოწამე ხუცესი, რომლის ხსენების დღეა 26 მარტი.

ნახეთ ბაადურის განმარტება.

როგორც ჩანს, ქართული მინდვრის ყვავილის სახელია ქცეული ქალის სახელად (შეადარეთ: ია, ვარდო, ენძელა...). ბაია გვხვდება ვაჟის სახელადაც, საიდანაც მიღებულია გვარი ბაიაშვილი (ისტორიული დოკუმენტებში დასტურდება XIII ს-დან), მაგრამ ეს ვაჟის სახელი სულ სხვა წარმოშობისა უნდა იყოს.

(არაბული) " თეთრი ".

(ირანული) " ღვთის შვილი ", " ძე ღმრთისა ". ეს სახელი ქართულში გავრცელებულია უძველესი ხანიდან, გვხვდება ჯერ კიდევ პალესტინის ქართულ წარწერებში (V ს. 30-40-იანი წლები): " და ძუძეეულნი მათნი ბაკურ და გრი-ორმიზდ და ნაშობნი მათნი, ქრისტე... შეიწყალენ. ამენ ". აქ ნახსენებია პეტრე იბერის პაპა (დედის მამა) – ბაკურ დიდი, მეფე ქართლისა. ბაკური ერქვა საქართველოს რამდენიმე სხვა მეფესა და დიდებულსაც II-VIII საუკუნეებში. წინათ გვხვდებოდა აგრეთვე მისგან ნაწარმოები პიროვნული სახელი ბაკურიანი (მაგ., ერთი ბაკურიანი, ბალდადისძე, ქართლის ერისთავი იყო VII-VIII სს-ში). ბაკურისაგან ნაწარმოებია სახელი ჯამბაკურ, გვარები: ბაკურაძე, ბაკურიძე, ბაკურია, გეოგრაფიული სახელები: ბაკურიანი, ბაკურციხე, ბაკურხევი და სხვ.

(არაბული) " ახალმთვარიანობა " ; გადატანით: " სიწმინდე " ; ან: (სპარსული) " ნახატი ". არაბულად ბარა-ს უწოდებდნენ ახალმთვარობის პერიოდს (მთვარის თვის დამდეგს), როცა მთვარე ჯერ არ ჩანს. ეს დრო მიჩნეული იყო სასიამოვნო ამბის მომასწავებლად და მაშინ დაბადებული ბავშვიც ბედნიერი მომავლის მქონედ მიაჩნდათ. ამიტომ არქმევდნენ ამ დროის აღმნიშვნელ სახელებს: ბარათ, ბარათბეკ, ბარათალი (ვაჟებს), ბარათხანუმ, ბარათგულ, ბარათმო (ქალებს). ამათგან ქართულში შემოსულია მხოლოდ ერთი – ბარათა, საიდანაც ნაწარმოებია გვარები: ბარათაშვილი, ბარათელია, ბარათელი. შესაძლოა აქედანვე მომდინარეობდეს ბართაიას და ბართიას გვარებიც.

- მიღებულია მრავალსაფეხურიანი გარდაქმნის გზით ავესტური ვერეთრაგნა-საგან. ეს არის სახელი გამარჯვების ღვთაებისა, რომელმაც დაამარცხა ბოროტი დემონი ვერეთრა. ვერეთრა-გნა ნიშნავს " ვერეთრას გამგდებს ". მასთან ეტიმოლოგიურ კავშირშია სახელები: ვარამ, გვარამ და გურ

(ძველი ებრაული) " თოლომეს შვილი ", ან " მოხნული მიწის შვილი " (თოლომე სახელია, მნიშვნელობით უდრის " ხნულს ", " კვალს "). მის შემოკლებულ ფორმად ითვლება ბათუ, თუმცა იგი წარმოშობით დამოუკიდებელი სახელია.

(ირანული) " მაღალი ". აქედანაა გვარები ბარძიმაშვილი, ბარძიმიშვილი, ბარძიმაძე.

(ბერძნული) " მეფური ", " სამეფო ". ამჟამად უფრო გავრცელებული ფორმა ამ სახელისა არის ვასილ. ბ და ვ ბგერები თვით ბერძნულშიც მონაცვლეობდა. ზოგმა ენამ ( მათ შორის ქართულმა) ისესხა უფრო ადრინდელი ფორმა, სადაც ბ არის დაცული, ზოგ ენაში კი (მაგალითად, რუსულში) გადაიღეს ვინ-იანი ფორმა. ამიტომ გვაქვს ქართულში: ბასილ (ისევე როგორც ბესარიონ, ბიქტორ, იობ, საბა და ა.შ.), რუსულში კი ვასილი (ისევე როგორც ვისარიონ, ვიქტორ, იოვ, სავა და სხვანი. შეადარეთ აგრეთვე ღვინისა და ნაყოფიერების ღმერტის სახელი: ქართულად ბახუსი, რუსულად ვაკხი და სხვ.) შემდგომში ზოგიერთი ვინ-იანი ფორმა ქართულშიც შემოვიდა და ამჟამად გვაქვს პარალელური ფორმები: ბასილ და ვასილ, ბიქტორ და ვიქტორ. უფრო ძველი ბასილ-ისაგან მიღებულია გვარები: ბასილაძე, ბასილაშვილი, ბასილაია, ვასილ-ისაგან კი ქართული გვარი არ იწარმოება (შეადარეთ რუსული გვარი ვასილევ, პოლონური ვასილევსკი). იგივე სახელი ბასილ ესპანეთში გავრცელებულია ბაზილიო-ს ფორმით. ამავე ძირს უკავშირდება სიტყვა ბაზილიკა, რაც " სამეფო აკლდამას " ნიშნავს. ბასილ-ის შეკვეცილი ფორმაა ქართული ბასა.

(ქართული) ზოგი მკვლევარის აზრით, შესაძლოა ქართული ფორმა იყოს ბაკურ-ისა, რომელიც წარმოშობით ირანული სახელია და " ღვთის შვილს " ნიშნავს. უფრო დამაჯერებელი ჩანს მისი დაკავშირება არაბულ პიროვნულ სახელთან – ბაქრ ( " ახალგაზრდა აქლემი "). უთუოდ აქედან მოდის გვარები: ბაქრაძე და ბარქაია, ბაქარ-ისაგან ნაწარმოებია გვარი ბაქარაშვილი, შესაძლოა მისგანვე იყოს მიღებული ბაკარიძე და ბაქანიძე.

ნახეთ ზემოთ ბაადურ-ის განმარტება.

ქართული სახელია,"ტანმორჩილს" ნიშნავს(წარმოშობით უკავშირდება სპარსულ სიტყვას:ბაჩა-"ბავშვი").გვხვდება მისი სხვადასხვაგვარი სახეცვლილებაც:ბაჩა,ბაჩია,ბაჩუა, ბაჩო,ბაჩიტა,ბაჩილა,ბაჩალა,ბაჩულა,ბაჩუკი,ბაჩირა, ბაჩუკია.ბაჩანა ფსევდონიმად ჰქონდა ვაჟა-ფშაველას ძმას–პოეტ ნიკო რაზიკაშვილს.

(ქართული) დაახლოებით უდრის " პატარას ", " ბიჭუნას " (შეადარეთ კურდღლის შვილის სახელი ბაჭია). კნინობითი ფორმებია: ბაჭუკი, ბაჭუჭი.

(ქართული) მეგრულად ნიშნავს " ჩაფსკვნილს ", " ბუთხუზას ". ეს სახელი ჰქვია გიორგი წერეთლის ცნობილი რომანის " პირველი ნაბიჯის " მთავარ გმირს ბახვა ფულავას. ბახვას მოფერებითი ფორმაა ბახუტა, საიდანაც მიღებულია გვარი ბახუტაშვილი.

(ლათინური) " ბედნიერი ".

(ქართული)აქედანაა გვარები:ბებურიშვილი,ბებურიძე,ბებურია.გეოგრაფიული სახელწოდება ბებურიანი (ლაგოდეხის რაიონი).

თურქული ბეგი (გვიანდელი გამოთქმით ბეი), რაც " ბატონს " ნიშნავს, ქართულში საკუთარ სახელად არის ქცეული და ორი ფორმით გვხვდება: ბეგი, ბეგა (აქედანაა გვარები: ბეგიშვილი, ბეგაშვილი, ბეგიაშვილი, ბეგაძე). მისივე ვარიანტული ფორმებია: ბექი, ბექა. იმავე სიტყვის მრავლობითი რიცხვის ფორმას თურქულში წარმოადგენს სახელი ბეგლარ. წინათ სახელად გვხვდებოდა აგრეთვე ბეგთაბეგ (აქედან გვარია ბეგთაბეგიშვილი), რაც ნიშნავს " ბეგების ბეგს ", " ბეგების უფროსს " (შეადარეთ დიდი თანამდებობის სამოხელეო ტერმინი თურქეთში ბეგლარბეგი).

(თურქული) " ბატონები ". აქედანაა გვარები: ბეგლარაშვილი, ბეგლარიშვილი. დაწვრილებით იხ. აქვე ბეგი, ბეგა.

(ქართული) ამავე სახელის კოლხური ვარიანტია ბედიშა.

(ქართული) სვანური სამონადირო ბალადის გმირის სახელია, რომლის ეტიმოლოგიაც დაუდგენელია.

(ლათინური) " ლამაზი ".

(ლათინური) " კურთხეული ", " დალოცვილი " ეს სახელი ერქვა ერთ-ერთ სინა-რაითელ მამას, წმინდა მოწამეს (VI ს.). გვიანდელი პარალელური ფორმაა ვენედიქტე. შემოკლებული ფორმებია: ბენე, ბენა. ამ უკანასკნელისაგან ჩანს მიღებული ბენაშვილის გვარი.

(ძველი ებრაული) " შვილი მარჯვენისა " (ე.ი. " საყვარელი შვილი "). შემოკლებული ფორმებია: ბენია, ბენო. ბენია გვარიც არის სამეგრელოში. ამავე სახელისაგან წარმოქმნილი გვარებია აგრეთვე: ბენიაშვილი, ბინიაშვილი, ბენიაძე, ბენიძე.

მომდინარეობს ძველი ირანული სახელისაგან(ვეჟან-"ვეჯელი"ანუ"ირანელი").თავკიდური ბგერა სპარსულშივე არის შეცვლილი:ვეჟან_ბეჟან.ბეჟანი ფირდოუსის განთქმული პოემის,"შაჰ-ნამეს",ერთ-ერთი გმირია.ამ სახელის კნინობითი ფორმებია ქართულში:ბეჟია,ბეჟუა,ბეჟიკო,ბეჟუკი,ბეჟიტა.ამათგან მომდინარე გვარებია:ბეჟანიშვილი,ბეჟანეიშვილი,ბეჟანიძე,ბეჟაშვილი,ბეჟიაშვილი,ბეჟუაშვილი,ბეჟუკაშვილი,ბეჟიტაშვილი.

(ქართული) ამავე სახელის ვარიანტებია: ბერი, ბერო, ბერუა, ბერუჩა, ბერიკა, ბერიტა. ამათგან ნაწარმოებია გვარები: ბერიძე, ბერაძე, ბეროძე, ბერაია, ბერიშვილი, ბეროშვილი, ბერუაშვილი, ბერუჩაშვილი, ბერიკაშვილი, ბერიტაშვილი და სხვანი. ამჯამად ეს სახელი გააზრებულია როგორც " მოხუცი ", " ბერი " (ნაწარმოები ‘დაბერდა’ ზმნისაგან), მაგრამ სხვა წარმოშობისა უნდა იყოს. კოლხურად ბერე, ბერი ნიშნავს " შვილს ", " ვაჟს " (შეადარეთ ზოგიერთ სახელსა და გვარში შემონახული ფორმები – იხ. ზემოთ). ივანე ჯავახიშვილის ვარაუდით, ეს სიტყვა უძველეს ხანაში ზოგად ქართულშიც ყოფილა (მის ფონეტიკურ სახესხვაობად მიჩნეულია ბელი - " დათვის შვილი ").

(თურქული) " ღვთის ბოძებული ", " უფლის ნაჩუქარი ". ქართულ ცნობიერებაში უკავშირდება " სიბერის " აღმნიშვნელ ფუძეს. ხშირად გვხვდება მთიელ პერსონაჟთა სახელად (კერძოდ, ალექსანდრე ყაზბეგისა და ვაჟა-ფშაველას თხზულებებში).

(ქართული) აქედან გვარი – ბერუკაშვილი (ნ. ბერა).

(ქართული) აქედან გვარი – ბერუჩაშვილი (ნ. ბერა).

(ბერძნული) " ტყიანი ხეობა ", " ტყიანი ველი ". მისი კნინობითი-საალერსო ფორმებია: ბესო, ბესიკო

ბესარიონ-ის შემოკლებული, საალერსო ფორმაა, რომელიც დამოუკიდებელ სახელად იქცა. ამ სახელს ატარებდა XVIII ს. გამოჩენილი პოეტი ბესარიონ გაბაშვილი. ამჟამად ცნობილი პოეტია ბესიკ ხარანაული.

– ძველი ქართული სახელია (დაწვრილებით იხ. ზემოთ – ბეგი, ბეგა). ამ სახელით საქართველოს ისტორიაში ცნობილია რამდენიმე გამოჩენილი სახელმწიფო მოღვაწე. მათ შორის უპირველესია ბექა მანდატურთუხუცესი (XIII ს.). რუსთაველის ეპოქაში ქართული ოქრომჭედლობის უბადლო ოსტატები იყვნენ ბექა და ბეშქენ ოპიზრები. Bექა-საგან წარმოქმნილი გვარებია: ბექაია, ბექაური, ბექიშვილი.

(ირანული) " ხელოვნება ", " ხელსაქმე ". ესეც გავრცელებული სახელი იყო. ბეშქენ ოპიზარის გარდა, ამ სახელით ცნობილია რამდენიმე სხვა თვალსაჩინო მოღვაწე ძველ საქართველოში. ბეშქენისაგან მიღებულია გვარები: ბეშკენაძე, ბეშკანაძე, ბეშკენაშვილი.

(ლათინური) " მძლეველი ", " გამარჯვებული ".

(ქართული) " ბირთვისელი " (ბირთვისი ქართლშია, ძველად განთქმული ციხე იყო). ეს სახელი ქართულიდან სომხურშიც შესულა. გვხვდება გვარიც – ბირთველიშვილი.

(ლათინური) " ძლევამოსილი ", " გამარჯვებული ". იგივეა ვიქტორ, რომელიც ახლა უფრო გავრცელებული ფორმაა (დაწვრილებით იხ. ზემოთ ბასილ-თან).

(ქართული) " ბიძისა ". საეკლესიო კალენდარულ სახელად მიჩნეულ იქნა თავდადებული ქართველი გმირის ბიძინა ჩოლოყაშვილის (XVII ს.) სახელის მიხედვით.

(ქართული) არაკალენდარული სახელია, თუმცა საკმაოდ გავრცელებული (აქედანაა გვარები: ბიჭაშვილი, ბიჭიაშვილი). მისი კნინობითი ფორმებია: ბიჭიკა, ბიჭიკო, ბიჭინა (აქედან გვარები: ბიჭიკაშვილი, ბიჭინაშვილი). ბიჭ-ისაგან ხმოვნის შეცვლით მიღებულია ბუჭა (შეადარეთ კომპოზიტი ბიჭ-ბუჭები) და მისი კნინობითი ფორმები: ბუჭო, ბუჭუ, ბუჭუკი, ბუჭუკა, ბუჭულა, ბუჭიტა, ბუჭუტა.

(ქართული).

(ქართული).

დამაჯერებელი ეტიმოლოგია არ მოეპოვება.

მკვლევართა ვარაუდით, სკვითურ-ალანური სახელია და ნიშნავს " წაბლისფერთმიანს ". ეს სახელი ერქვა საქართველოს დედოფალს XI ს-ში, ბაგრატ IV-ის მეუღლეს, რომელიც ოსთა მეფის ასული იყო. ზოგი მას აიგივებს პოეტ ქალთან, რომელიც ღვთისმშობლისადმი მიძღვნილ იამბიკოში თვითონვე ახსენებს თავის სახელს: " ქალწულო, მიხსენ ბორენა ჭირმრავალი ". ბორენა ერქვა აგრეთვე ცოტნე დადიანის მეუღლეს (XIII ს.). შეადარეთ შორენა.

(სლავური) სრული ფორმაა ბორისლავ, შედგება ორი სიტყვისაგან, რომელთა მნიშვნელობაა " ბრძოლა " და " დიდება ". მეორე მათგანი მონაწილეობს მრავალ სლავურ სახელში, როგორიცაა ვიაჩესლავ, სტანისლავ და სხვანი.

(ქართული) შესაძლოა უკავშირდებოდეს ლაზურ ბოჩი-ს, რაც " მამალ ცხვარს ", " ვერძს " ნიშნავს (შეადარეთ ქართული ვაცი). მეორე მხრივ – ბოში (ბოვში-ბავშვი), მოფერებით ბოჩი, მეგრულში ნიშნავს " ბიჭს " და ამის მიხედვით ეს სახელი იგივეა, რაც ბიჭია, ბიჭიკო.

ქართულ დიალექტებში საზოგადო სახელად გვხვდება რამდენიმე მნიშვნელობით, რომელთაგანაც განსაკუთრებით საყურადღებოა იმერული ბოცორი||ბოცვერი - " ბაჭია " (ვ. ბერიძე) და ქიზიყური ბოცოცა - " მსუქანი, თვალადი, ბავშვი; საერთოდ, თვალადი; ადამიანი " (სტ. მენთეშაშვილი). ადვილი შესაძლებელია, ეს მნიშვნელობანი ერთი ზოგადი მნიშვნელობიდან იყოს განვითარებული. ყოველ შემთხვევაში ანთროპონიმის წარმოსაქმნელად ორივე მნიშვნელობა ზედგამოჭრილია. ბოცო მამაკაცის სახელად გვხვდება ძალიან ხშირად, განსაკუთრებით – ჯაყელების გვარში. შემდგომში თვით ბოცო-საგან წარმოიქმნა გვარები: ბოცოსძე და ბოცვაძე (ამჟამად გვხვდება მხოლოდ ეს უკანასკნელი). შესაძლოა მასვე უკავშირდებოდეს ბოცვაძე (ბოცვრაძე?)

(ქართული) აქედანაა გვარები: ბროლაშვილი, ბროლაძე (ისტორიული დოკუმენტებში დასტურდება XVII ს-დან).

(ქართული) სვანურად ნიშნავს " ბიძას ", ე.ი. მნიშვნელობის მხრივ იგივეა, რაც ბიძინა.

(ხურიტული) " მსახური " (ეტიმოლოგია საეჭვოა). მის გავრცელებას უთუოდ ხელი შეუწყო სიტყვის მნიშვნელობის რუსულად გააზრებამ: буду - " ვიქნები ". ცხადია, ეს გვიანდელი და მხოლოდ გარეგნულ მსგავსებაზე დამყარებული ხალხური ეტიმოლოგიაა. ბუდუ პიროვნულ სახელად გვხვდება კორიდეთის ოთხთავის (IX ს.) ბერძნულ მინაწერებში. მისი ფონეტიკური ვარიანტია სვანური გავრცელებული სახელი ფუთა.

ფონეტიკური ვარიანტებია ქართულში გავრცელებული არაკალენდარული სახელებისა, რომლებიც სიმრგვალისა და სიმსუქნის გაგებას შეიცავენ.

(ქართული)

ძველი ებრაული)“ჩემი ძალა ღმერთია“. მთავარანგელოზის სახელია,რომელიც ქართულში,მსგავსად მსოფლიოს მრავალი ენისა,ძველთაგანვე ფართოდ არის გავრცელებული.მისი მოფერებითი ფორმებია:გაბა,გაბე, გაბელ,გაბილა,გაბრია,გაბრო,გაბო,გაბიტა... როგორც ძირითადი,ისე მოფერებითი ფორმებიდან ნაწარმოებია ათეულობით ქართული გვარი:გაბრიელაშვილი, გაბრიელიძე,გაბრიაძე,გაბიტაძე,გაბაძე,გაბიძე,გაბოძე,გაბროშვილი,გაბრუაშვილი,გაბრაშვილი,გაბაშვილი, გაბელაშვილი,გაბლიაშვილი,გაბლიშვილი,გაბიაშვილი, გაბიტაშვილი,გაბრავა,გაბელია,გაბელაია,გაბილაია, გაბესკირია,გაბისკირია,გაბლიანი,გაბიანი,გაბულდანი და სხვ.

გვხვდება ძველ ქართულ დოკუმენტებში, მნიშვნელობა აუხსნელია (შდრ. კაკი). ამავე სახელის ვარიანტებია: გაგანა, გაგნა. ამათგან წარმოქმნილი გვარებია: გაგაძე, გაგანიძე, გაგნიძე, გაგიშვილი, გაგეიშვილი, გაგანაშვილი, გაგნაშვილი, გაგნიაშვილი.

გვხვდება ძველ ქართულ დოკუმენტებში, მნიშვნელობა აუხსნელია(შდრ.კაკი).ამავე სახელის ვარიანტებია:გაგანა,გაგნა.ამათგან წარმოქმნილი გვარებია: გაგაძე,გაგანიძე,გაგნიძე,გაგიშვილი,გაგეიშვილი, გაგანაშვილი,გაგნაშვილი,გაგნიაშვილი.

(სომხური)-"ზეციერი,ღვთიური"ულ არაბულად ნიშნავს " მამას ", მაგრამ სხვადასხვა სახელების წინ დასმისას იხმარება როგორც საპატიო ტიტული. აბულა–საგან წარმოქმნილი გვარებია აბულაძე და აბულაშვილი.

(ბერძნული) " მიწიერი ". საეკლესიო კალენდრის მიხედვით ნიშნავს " მწვანეს " (ეტიმოლოგიები საეჭვოა). წმინდა მოწამის სახელია.

(ბერძნული) “ მიწის შვილი “, “ მიწიერი “. ქრისტეს ერთ-ერთი მოციქულისა და რამდენიმე მოწამის სახელია.

(ბერძნული) “ რძისა “, “ რძიანი “. ქრისტეს ერთ-ერთი მოწამის სახელია. ამავე ბერძნული სიტყვიდანაა ნაწარმოები ასტრონომიული ტერმინი გალაქტიკა ( “ რძის გზა “). ბერძნული კტ კომპლექსი ქართულად ქტ-თი გადმოიცემა. ეს წესი დაცული არ არის მხოლოდ დიდი ქართველი პოეტის სახელში – გალაკტიონ (ტაბიძე).

(ბერძნ. γαλάκτινος „რძისა“, „რძიანი“; გაიხსენეთ ასტრონომიული ტერმინი გალაქტიკა „რძის გზა“) — მამაკაცის სახელი. ქრისტეს ერთ-ერთი მოწამის სახელია. ამავე ბერძნული სიტყვიდანაა ნაწარმოები ასტრონომიული ტერმინი გალაქტიკა („რძის გზა“). ბერძნული კტ კომპლექსი ქართულად ქტ-თი გადმოიცემა. ეს წესი დაცული არ არის მხოლოდ ცნობილი ქართველი პოეტის სახელში — გალაკტიონ ტაბიძე.

(ბერძნული) " წყნარი ", " მშვიდი ", " აუღელვებელი ".

(ქართული).

(ძველი გერმანული)-"ძლიერი და მდიდარი"-სრული სახელია გარრი

ეტიმოლოგია უცნობია; შესაძლოა მომდინარეობდეს სპარსული გარსევაზ-ისაგან, რაც “ მცირე ძალის მქონეს “ ნიშნავს. ქართულ ისტორიულ დოკუმენტებში გვხვდება გვარიც გარსევანიშვილი, აგრეთვე – სახელის კნინობითი ფორმები: გარსია, გარსოა, გარსუა.

(ქართული) “ გლახა “, “ მათხოვარი “. ასეთი უსიამოვნო მნიშვნელობის მქონე სიტყვების დარქმევა სახელებად აიხსნება ხალხში ძველად გავრცელებული ცრურწმენებით.

(ქართული)პირის სახელად გვხვდებაXVI ს-დან, გვარებში–XVII ს-დან.ეს გვარებია:გეგაშვილი,გეგებერია, გეგეშიძე,გეგეჭკორი.

(ქართული) პირის სახელად გვხვდება XVI ს-დან, გვარებში – XVII ს-დან. ეს გვარებია: გეგაშვილი, გეგებერია, გეგეშიძე, გეგეჭკორი.

(ძველი ებრაული) “ მჭრელი “. მისგან ნაწარმოებია გვარები: გედევანიშვილი, გედევანიძე. პარალელურად გვხვდება ფონეტიკური ვარიანტი გედეონ.

(ქართული) გვხვდება ვაჟის სახელადაც, რასაც მოწმობს ისტორიული საბუთები (XVII ს.) და გვარი გედიაშვილი.

(ქართული) მიღებულია მგელა-საგან, ე.ი. ეკუთვნის ცხოველთა სახელებისაგან ნაწარმოებ პიროვნულ სახელებს. ძველად მათი რიცხვი გაცილებით მეტი იყო: მგელია, მგელიკა, მგელუკა... მ-ს დაკარგვით: გელია, გელიკა, გელუკა და ა.შ. მათგან ნაწარმოებია გვარები: მგელაძე, გელაძე, მგელაშვილი, გელაშვილი, მგელიაშვილი, გელიაშვილი, გელეიშვილი, გელიკაშვილი, გელიტაშვილი, გელუკაშვილი, გელუტაშვილი, გელავა, გელოვანი და სხვ. ამ გვართაგან ზოგი ისტორიულ დოკუმენტებში დასტურდება საკმაოდ ადრეული პერიოდიდან, სახელდობრ, გელოვანი – XIII ს-დან, გელაძე – XIV ს-დან, გელიანი – XIV-XV საუკუნეთა მიჯნიდან და სხვ.

(ბერძნული) “ კეთილშობილი “. მისი შემოკლებული ფორმაა გენო, ამავე ძირს შეიცავენ სახელები გერმო-გენ, ევ-გენი. გაიხსენეთ აგრეთვე სამეცნიერო ტერმინები: გენეალოგია - “ წარმოშობა “, გენეტიკა - “ მეცნიერება ჯიშთა გამოყვანის შესახებ “.

(ქართული)იგივეა რაც გელა(გერი||ნგერი არის მგელ სიტყვის კოლხური ფორმა).მიიღება აგრეთვე გერასიმე-ს შემოკლების გზით.გერა ჰქვია ლეო ქიაჩელის“გვადი-ბიგვას “ერთ-ერთ პერსონაჟს.

(ბერძნული) “ პატივცემული “.

(ბერძნული) “ ლახვროსანი “. სხვაგვარი ეტიმოლოგიით, ძველი გერმანული სახელია გაურკვეველი მნიშვნელობისა.

(ლათინური) “ ღვიძლი ძმა “.

(ბერძნული) “ მოხუცებული “, უხუცესი “.

სამეგრელოში გავრცელებული სახელებია, ცნობილი ლიტერატურულ გმირთა მიხედვითაც (გვადი ბიგვა ლეო ქიაჩელის რომანის მთავარი გმირია, გვანჯ აფაქიძე კონსტანტინე გამსახურდიას “ მთვარის მოტაცების “ ერთ-ერთი პერსონაჟია). გვაჯი-ს მეგრულში მოფერებით უწოდებენ პატარა ბიჭს, ვაჟს. მთელ რიგ კავკასიურ ენებში (ხუნძურში, ანდიურში, არჩიბულში), აგრეთვე ოსურში ნიშნავს “ ძაღლს “, ან “ მგელს “.

(ქართული) სვანურად გვანც - " ჭინჭრაქა ", გადატანით ნიშნავს " ცელქს ", " მოუსვენარს ".

– იხ. ზემოთ ბარამ.

იხ. ბარამ.

(ქართული)

(გიგია, გიგუცა), გიგო, გიგილო, გიგლა, გიგოლი – ქართული სახელებია, მიჩნეული გიორგი-ს ან გრიგოლ-ის შემოკლებულ ფორმებად, თუმცა წარმოშობით ზოგი მათგანი მაინც დამოუკიდებელი სახელი უნდა იყოს და ახლა კვლავ იბრუნებს ოფიციალური სახელის უფლებას. ამ სახელებისაგან ნაწარმოებია მრავალი ქართული გვარი: გიგაშვილი, გიგოშვილი, გიგოლაშვილი, გიგიაძე, გიგუცაძე და ა.შ.

ქართული სახელებია,მიჩნეული გიორგი-ს ან გრიგოლ-ის შემოკლებულ ფორმებად,თუმცა წარმოშობით ზოგი მათგანი მაინც დამოუკიდებელი სახელი უნდა იყოს და ახლა კვლავ იბრუნებს ოფიციალური სახელის უფლებას.ამ სახელებისაგან ნაწარმოებია მრავალი ქართული გვარი: გიგაშვილი,გიგოშვილი,გიგოლაშვილი,გიგიაძე,გიგუცაძე და ა.შ.

ქართული სახელი. მიჩნეულია გიორგი-ს ან გრიგოლ-ის შემოკლებულ ფორმებად, თუმცა წარმოშობით მაინც დამოუკიდებელი სახელი უნდა იყოს და ახლა კვლავ იბრუნებს ოფიციალური სახელის უფლებას.

(სპარსული)მნიშვნელობა გაურკვეველია.აქედანაა გვარი გივიშვილი.გივი-ს მოფერებითი ფორმაა გიუნა,საიდანაც წარმომდგარია გვარი გიუნაშვილი.

(ბერძნული) მიღებულია გიორგი-ს შემოკლებით. მნიშვნელობით უდრის "მიწას" (აქვს ისეთივე მნიშვნელობა როგორც გიორგი-ს).

საკუთარი სახელი, რომელიც მომდინარეობს ბერძნული სახელიდან გეორგიოს (Γεώργιος), რომელიც თავის მხრივ წარმოებულია ბერძნული სიტყვისგან გეორგოს (Γεωργός), „მიწათმოქმედი“. სიტყვა Γεωργος ნაერთი სიტყვაა, წარმოებული სიტყვებისგან გე (Γῆ), „მიწა“, და ერგონ (ἔργον), „ვმუშაობ“. იგი მთელ მსოფლიოში ფართოდ გავრცელებული, ხოლო საქართველოში, სამოქალაქო რეესტრის მონაცემებით, ყველაზე გავრცელებული სახელია, რომელსაც ატარებს 151 239 ადამიანი.

(ქართული).

სპარსული სახელია, შემოსულია თურქულის გზით: "ვარდი".

(გლახუნა) ქართული, იხ. გახა.

ეტიმოლოგია უცნობია. ეს სახელი ერქვა ქართველთა მიერ წმინდანად აღიარებულ ერთ-ერთ პირს, რომელიც მოკლეს არაბებმა 914 წელს. ( “ დიდმოწამე მიქაელ, რომელსა ეწოდა გობრონ “. მისი ხსოვნის დღეა 17 XI). აქედანაა გვარი გობრონიძე.

გოგია,გოგიტა,გოგლა-გიორგი-ს კნინობითი ფორმებია.ამავე სახელის შემოკლებაა ქართულში დამოუკიდებელ სახელად ქცეული გიო.

გიორგი-ს კნინობითი ფორმებია. ამავე სახელის შემოკლებაა ქართულში დამოუკიდებელ სახელად ქცეული გიო.

მთაში გავრცელებული სახელია, რომლის მნიშვნელობაც დაუდგენელია. ეს სახელი ჰქვია ვაჟა-ფშაველას ერთ-ერთი პოემის “ გოგოთურ და აფშინას “ მთავარ გმირს.

(ქართული) მნიშვნელობა დაუდგენელია. საეჭვოა, რომ გოგონა-ს ფონეტიკურ ვარიანტს წარმოადგენდეს, რადგან წინათ კაცის სახელიც ყოფილა (შეადარეთ გვარები გოგოლაძე, გოგოლაშვილი, გოგოლაური).

(ქართული)

(ირანული)“ძლიერი ხარი“.აქედანაა გვარები:გოდერძიშვილი,გოდერიძე,გორდეზიანი(გოდერძიანი).

(ქართული) აქედან ნაწარმოებია გვარი გოლიაძე.

(ქართული) “ გონიერი “.

(ქართული) აქედან ნაწარმოებია გვარი გორდაძე.

(ქართული)ქართული ენის ზოგი დიალექტის მიხედვით გოჩა ნიშნავს“ბერიკაცს“(მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ გერონტი,ფირან),ზოგი დიალექტის მიხედვით-“პატარას“ (შეადარეთ ტოპონიმები:დიდი ჯიხაიში და გოჩა ჯიხაიში).გოჩა ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის ერთ-ერთი მოთხრობის მთავარ გმირს–ხევისბერს.ამ სახელისაგან არის წარმოქმნილი გვარები:გოჩაშვილი,გოჩავა,გოჩუა.მოფერებითი ფორმებია:გოჩია,გოჩიტა,გოჩელა,საიდანაც მიღებულია გვარები:გოჩიაშვილი,გოჩიტაშვილი,გოჩელაშვილი,გოჩელეიშვილი,გოჩოლაშვილი,გოჩალეიშვილი.

(ბერძნული) “ მღვიძარე “, “ ფხიზელი “. ეს სახელი ერქვა მსოფლიოში ცნობილ ბერძენ მწერალსა და საეკლესიო მოღვაწეს გრიგოლ ნაზიანზელს (III-IV სს.), ასევე ცნობილ საეკლესიო მწერალს, ღვთისმეტყველსა და ფილოსოფოსს გრიგოლ ნოსელს (IV ს.), საეკლესიო მოღვაწეს გრიგოლ ხანძთელს (759-861), ოშკის აღმშენებელს გრიგოლ ოშკელს (X ს.) და ბევრს სხვას. გრიგოლის კნინობით-მოფერებითი ფორმებია: გიგა, გიგი, გიგო, გიგლა, გიგოლი, გიგოლა (მათგა ზოგი წარმოშობით დამოუკიდებელი სახელი უნდა იყოს). გრიგოლისაგან ნაწარმოები გვარებია: გრიგოლაშვილი, გრიგოლია, გრიგოლაია, გრიგოლავა; ტოპონიმები: გრიგოლეთი, გრიგოლიში. ბევრი გვარია წარმოქმნილი კნინობითი ფორმებისაგანაც. იშვიათად გვხვდება სახელის ფორმა გრიგორ, საიდანაც მიღებულია გვარი გრიგორაშვილი.

(ირანული) ეტიმოლოგია უცნობია. ეს სახელი გვხვდებოდა საქართველოში ჯერ კიდევ თხუთმეტი საუკუნის წინათ. გუბაზ I, ეგრისის მეფე, დაახლოებით 456 წ. აჯანყდა ბიზანტიის წინააღმდეგ, მაგრამ დამარცხდა და იძულებული გახდა იმპერატორს ხლებოდა კონსტანტინოპოლში, სადაც მას სამეფო კარის კეთილი განწყობა დაუმსახურებია. თავისი ქვეყნის დამოუკიდებლობისათვის წარმატებით იბრძოდა გუბაზ II, ეგრისის მეფე VI ს. 40-50-იან წლებში. ის ბიზანტიელმა სარდლებმა მოკლეს 554 წელს. გუბაზოული ჰქვია მდინარეს (სუფსის მარცხენა შენაკადს) ჩოხატაურის რაიონში.

(ქართული) ერთი და იმავე სახელის ვარიანტებია. მათგან წარმოქმნილია გვარები: გუგავა, გუგეშვილი, გუგოშვილი, გუგუშვილი, გუგუბერიძე. ამათგან გუგავა ძველ საბუთებში იხსენიება XVI საუკუნიდან. გუგუა ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის “ ხევისბერი გოჩას “ ერთ-ერთ მოქმედ გმირს.

(ქართული) გვხვდება როგორც ვაჟის, ისე ქალის სახელად (ვაჟის სახელად იშვიათად).

ზემოხსენებული გუგა||გუგუ-ს საალერსო ფორმებია, რომლებიც დიდი ხანია დამოუკიდებელ სახელებად არის ქცეული: გუგუნა გვხვდება ჯერ კიდევ 1399-1419 წლებით დათარიღებულ ერთ საბუთში, გუგუტა – XVI საუკუნის საბუთში. ასევე ადრეული ხანებიდან დასტურდება ამ სახელებიდან წარმოქმნილი გვარები: გუგუნბერიძე (1558 წ.), გუგუნავა (1671 წ.), გუგუნაშვილი (XVII ს.), გუგუტაშვილი (1639) წ.) და სხვ.

(ქართული) “ ვარდის შვილი “. აქედანაა გვარი გულაბერიძე.

(სპარსული) “ ვარდის ქარი “, ე. ი. ქარი, რომელსაც ვარდის სურნელება მოაქვს. აქედანაა გვარი გულბათაშვილი (გვხვდება XVII ს-დან).

(სპარსული) სრული ფორმაა გულანდამ||გულანდარ ( " ვარდისტანა ", " ვარდსხეულა "). იხ. ვაჟის სახელი გულდამ, გულდა.

მომდინარეობს სპარსულიდან: გულანდამ – “ ვარდისტანა “, “ ვარდსხეულა “. Gვხვდება ქალის სახელადაც (XVI ს-დან). აქედანაა გვარი გულდამაშვილი.

ქართული სახელია, სადაც შერწყმულია სპარსული სიტყვა გულ და მისი ქართული შესატყვისი ვარდი. ამ სახელისაგან ნაწარმოებია გვარი გულვარდაშვილი (წარმოების მხრივ შეადარეთ შერლომ, ხვარამზე).

(ქართული)

(ქართული) ისტორიულ საბუთებში (XVI-XVII სს.) გვხვდება ვაჟის სახელადაც, აქედანაა გვარი გულიაშვილი.

(სპარსული) " ვარდნარი ", " ყვავილნარი ".

(ქართული) ნაწარმოებია გულ სიტყვისაგან საალერსო იკო სუფიქსის დართვით, გვხვდება კაცის სახელადაც. მის სრულ ფორმად ითვლება გულისა.

(ქართული) აქედანაა გვარი გულისაშვილი. ამავე სახელის კოლხური ვარიანტია გულიშა.

(ქართული)

(სპარსული) " კოხტა ყვავილი ".

(სპარსული) " ბროწეულის ყვავილი ".

(ქართული) გვხვდება კაცის სახელადაც.

(ქართული)

(სპარსული) " მოწყვეტილი ვარდი ". მოფერებითი ფორმაა გუქა.

(სპარსული) " მოკრეფილი ვარდი ".

(სპარსული) " ვარდის სახის მქონე ", " პირვარდა ".

განმარტებისათვის იხ. სახელი ბარამ.

გურანდუხტის შემოკლებული ფორმაა.

(სპარსული) " გურამის (გვარამის) ასული ". საქართველოს სამეფო კარზე ძველთაგანვე ძალიან გავრცელებული სახელი იყო. ეს სახელი ერქვა, მაგალითად: ვახტანგ გორგასლის დას, დავით აღმაშენებლის მეუღლეს და ბევრ სხვას.

(ირანული) “ მგლისა “ (შდრ. მგელა, გელა, გერა და სხვ.). ისტორიულ დოკუმენტებში ეს სახელი გვხვდება XV ს-დან (1408 წ., 1429-1452 წწ. და სხვ.). გვარები გურგენიძე, გურგენიშვილი დასტურდება XVII საუკუნიდან.

გიგუცა-ს ანუ გიგა-ს ვარიანტული ფორმაა.

(დადია)წმ.მოწამის სახელია,რომლის ეტიმოლოგია დაუდგენელია.აქედან ჩანს წარმოქმნილი გვარი დადიანი.ამ გვარის პირველი წარმომადგენელი ივანე დადიანი"ქართლის ცხოვრებაში"იხსენიება 1046 წლის ამბებთან დაკავშირებით. XII ს-დან ცნობილი არიან ბედან და ვარდან დადიანები. ამ გვარის სახელოვან მოღვაწეთა შორის განსაკუთრებით გამოირჩევა 1245 წ.კოხტასთავის შეთქმულების მონაწილე ცოტნე დადიანი,რომელიც ქართულმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა.

(ქართული) გავრცელებულია სვანეთში, ნიშნავს: " დედისა ". ფონეტიკური შედგენილობით ემთხვევა აზერბაიჯანულ სახელს, რომელიც სულ სხვა მნიშვნელობას ატარებს ( " ძმა "). ქართულში დადაშის ვარიანტული ფორმებია: თათაშ, ტატაშ. ამათგან წარმოქმნილი ჩანს გვარები: დათეშიძე, ტატაშიძე, თათაშვილი, ტატაშვილი.

(სპარსული) " სამართლის მქნელი ", " მსაჯული " (წარმოადგენს მეფეთა ეპითეტს და მიღებული აქვს ზოგადად " მეფის " მნიშვნელობაც). " ვეფხისტყაოსნის " ერთ-ერთი პერსონაჟის, ნესტან-დარეჯანის მამიდის სახელია. არსებობს გვარი დავარაშვილი.

(ძველი ებრაული) მთელ მსოფლიოში ძალზე გავრცელებული ბიბლიური სახელია, რომელიც სხვადასხვაგვარად განიმარტება: " საყვარელი ", " სასურველი ", " წინამძღოლი ", " მეგობარი "... დავით ერქვა ისრაელთა ლეგენდარულ მეფეს, - წინასწარმეტყველს, ფსალმუნთა ავტორს. ეს სახელი საქართველოშიც ძალზე პოპულარულია, ერქვა რამდენიმე ქართველ მოწამეს (დიდმოწამენი დავით და კონსტანტინე, - არგვეთის მთავრები, დავით გარეჯელი და სხვ. ) ერქვა საქართველოს ათამდე მეფეს, მათ შორის ყველაზე სახელოვანს – დავით აღმაშენებელს. ამ სახელის საალერსო-კნინობით ფორმებად ითვლება ქართულში: დათა, დათო, დათია, დათუნა, დათიკო, დათუკა, დათუა და მრავალი სხვა. სინამდვილეში ზოგი მათგანი უთუოდ დათვისაგან ნაწარმოები წარმართული სახელია (დათუა, დათუნა, დათუკა... შდრ. მგელა, გელა, ფოცხვერა, ლომა და ა.შ.). როგორც ძირითადი, ისე საალერსო ფორმებისაგან სხვადასხვა ბოლოსართების დართვით წარმოქმნილია რამდენიმე ათეული გვარი: დავითაია, დავითაშვილი, დავითიშვილი, დავითაძე, დავითიძე, დავითიანი, დავითულიანი, დავითური, დავითოშვილი, დავითელაშვილი, დავითიაშვილი, დათაშვილი, დათებაშვილი, დათიკაშვილი, დათიშვილი, დათოშვილი, დათუაშვილი, დათუაძე, დათუკაშვილი, დათუკიშვილი, დათუნაშვილი, დათუნაიშვილი, დათუსანი და სხვ.

(ებრ. דָּוִד [„საყვარელი“ „სასურველი“ „წინამძღოლი“ „მეგობარი“]) — ებრაული წარმოშობის, ბიბლიური საკუთარი სახელი. სამოქალაქო რეესტრის მონაცემებით, საქართველოს ტერიტორიასა და მის ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს ამ სახელის 77 636 მატარებელი[

(ქართული) ნადირობის ქალღმერთის სახელი.

(ბერძნული) " მშვიდი ", " წყნარი ", " მორჩილი ". ამ სახელით ცნობილია რამდენიმე მოწამე, მათ შორის საკვირველმოქმედი მკურნალი. ამავე სახელს ატარებდა ბერად აღკვეცილი მეფე დემეტრე (1125-1156), დავით აღმაშენებლის ძე, " შენ ხარ ვენახის " ავტორი. XIV ს-დან ცნობილია ძველი ქართველი მხატვარი დამიანე, უბისის ტაძრის მომხატველი.

(ძველი ებრაული) " მსაჯული ჩემი – ღმერთი ". ერთ-ერთი ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია, ერქვა აგრეთვე რამდენიმე წამებულსა და წმინდანს. მისგან წარმოქმნილი გვარებია: დანიელაშვილი, დანიელიძე, დანელაშვილი, დანელიშვილი, დანელია.

(ებრ. דָּנִיֵּאל‏‏‎, ინგლ. Daniel, „მსაჯული ჩემი – ღმერთი“) — ერთ-ერთი ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელი, ერქვა აგრეთვე რამდენიმე წამებულსა და წმინდანს.

- არის სახელის ნესტან-დარეჯანის ნაწილი. მისი მოფერებითი ფორმებია დარია, დარო, დარიკო. დარეჯან-ისაგან ნაწარმოებია გვარი დარჯანია. დარია დამოუკიდებელი სახელიც არის, ნიშნავს "მფლობელს".

(სპარსული) " კარი ისპაანისა ". აქედანაა გვარი დარისპანაშვილი, სოფლის სახელი დარისპარაული (დარისპან-ა-ულ-ი).

(ლათინური) " დაფნა ". ხალხში გავრცელებული ფორმაა დოფინა. მნიშვნელობის მხრივ იგივეა, რაც ლაურა.

ერქვა ვახტანგ გორგასლის ვაჟს პირველი ცოლისაგან.ასე რომ,ეს სახელი საქართველოში უძველესი დროიდან გვხვდება:"ხოლო ვახტანგ უწოდა ძესა თვისსა სახელი სპარსულად დარჩილ და ქართულად დაჩი"("ქართლის ცხ."., I,178).არსებობს ამ სახელის ეტიმოლოგიის რამდენიმე ცდა.მზია ანდრონიკაშვილის აზრით,სპარსული სახელი დარჩილ წარმოადგენს საშუალო სპარსულ ფორმას ძველი ირანული სახელისას დარაყაცივრა("ტომის,გვარის მფლობელი,უფროსი"),საშ.სპარსული ფორმა იქნებოდა დარციჰრ,რომელიც ქართულში კანონზომიერად მოგვცემდა დარჩილს და დაჩის.მისივე აზრით,არის მეორე შესაძლებლობაც:დარციჰრ გავიგოთ,როგორც მიღებული საშუალო სპარსულიდან-დარბციჰრ("დარიოსის მოდგმისა"). აკაკი შანიძის ეტიმოლოგიის მიხედვით,დაჩი მიღებულია ქართული"დარჩი"ზმნის გამარტივებით.აღსანიშნავია,რომ XVII-XVIII სს.ისტორიულ დოკუმენტებში დასტურდება პიროვნული სახელი დარჩა,დარჩია და მისგან ნაწარმოები გვარები:დარჩაშვილი,დარჩიაშვილი,დაჩიბერიძე,დარჩიბეგიშვილი,დარჩია.

(ქართული) მისივე ვარიანტული ფორმებია: დედუკა, დედუნა.

(ქართული) საეკლესიო კალენდრით მას შეეფარდება ელპიდა ( " იმედი "). დედისიმედი ერქვა საქართველოს ისტორიიდან ცნობილ რამდენიმე ქალს, - მაგალითად, ყვარყვარე ათაბაგის მეუღლეს, ქაიხოსრო ათაბაგის მეუღლეს (ქეთევან წამებულის დას) და სხვ. ეს სახელი ჰქვია კონსტანტინე გამსახურდიას " დავით აღმაშენებლის " ერთ-ერთ მთავარ გმირ ქალს.

წარმოშობით სპარსული სიტყვაა, ქართულში ფიზიკურად ძლიერი, მაგრამ უჭკუო ზღაპრული არსების სახელია. ამავე დროს დევი დავით-ის ინგლისური ფორმაა (ადამიანის სახელად უმთავრესად სწორედ აქედან გავრცელდა). მისგან ნაწარმოები გვარებია: დევაძე, დევიძე, დევაური.

(ბერძნული) " მიწა – დედა ", სხვაგვარი განმარტების მიხედვით " დემეტრასი ". ანტიკური მითოლოგიის მიხედვით დემეტრა მიწათმოქმედების და ნაყოფიერების ქალღმერთია (იგივე ცერერა). ეს სახელი ერქვა საქართველოს რამდენიმე მეფეს, მათ შორის – დემეტრე (იგივე დიმიტრი) თავდადებულს. დიმიტრი ამ სახელის გვიანდელი ფორმაა, სადაც ე ხმოვანს ენაცვლება ი (ეს ცვლილება ბერძნულშივე მოხდა). ასეთივე ცვლილება სხვა სახელებშიც მომხდარა: ელია – ილია, ჰერეკლე_ერეკლე_ირაკლი, ესაია_ისაია და სხვა. უფრო ძველი ფორმები დაცულია გვარებში: დემეტრაძე, დემეტრაშვილი, ელიაშვილი, ელოშვილი, ელიაძე, ელიავა, ესაიაშვილი და ა.შ. დემეტრე-სა და დიმიტრი-ს შემოკლებული ფორმებია: დიტო, მიტო, დუტუ.

ძველი ქართული სახელია, წარმოშობით ესეც დემეტრე-ს კნინობითი ფორმა უნდა იყოს.

(თურქული) " ზღვა ". გვხვდება მისგან ნაწარმოები ქალის სახელიც – დენიზა.

(ქართული) სვანურად ნიშნავს " გოგონას ".

(ბერძული) " ქალბატონი ". მოფერებითი ფორმაა დესი. ეს სახელი ჰქვია ეგნატე ნინოშვილის " ჩვენი ქვეყნის რაინდის " მთავარ გმირ ქალს.

(ლათინური) მთვარის, ტყის, ნადირობის ქალღმერთის სახელია. ბერძნულში მისი შესაფარდია არტემიდა. ბერძნული მითოლოგიით, ის იყო იუპიტერის შვილი და გამოხატავდნენ ხელში მშვილდით, თავზე ნახევარმთვარით. მისი დღესასწაული საბერძნეთში აზიიდან შევიდა.

(ბერძნული) " დიანოსი " (დიანა ნადირობის ქალღმერთის სახელია ანტიკურ მითოლოგიაში).

(ბერძნული) " მარჩბივი " ანუ " ტყუპთაგანი ", " ტყუპის ცალი " (მნიშველობის მხრივ შეადარეთ სახელ თომას).

(ქართული).

(ქართული).

იხ. ზემოთ დემეტრე.

ბიბლიური სახელია (სვანურად "ქალიშვილს", "გოგონას" ნიშნავს).

წარმოადგენს ქართული თამარ-ის სახეცვლილ ფორმას რუსულში (ცნობილია რუსული " თქმულება დინარაზე ", ე.ი. ქართველ თამარზე).

(ბერძნული) " ზევსის ნაფიქრი ", ან " ზევსის ნებით უფლებამოსილი " (ძველი ბერძნების უზენაესი ღმერთის სახელი ძეუს ნათესაობით ბრუნვაშია Dიოს " ზევსისა ").

(ბერძნული) " დიონისესი " (დიონისე, იგივე ბახუსი, ითვლებოდა ღვინისა და მხიარულების ღმერთად).

(ქართული) მოფერებით: დოდონა, დოდიკა, დოდიკო. წარმოადგენს გოგო-ს სახეცვლილ ფორმას, ისე, როგორც ჩვილი ბავშვები გამოთქვამენ. დოდო გვხვდება აგრეთვე კაცის სახელად, რომელიც სულ სხვა წარმოშობისაა (ბიბლიური სახელია და "ღვთის მეგობარს" ნიშნავს).

(ლათინური) " დამწყნარებელი ", " მომთვინიერებელი ", " დამმორჩილებელი ".

(ლათინური) " უფლისა " (უფლის, ბატონის საკუთრება), ანდა: " კვირისა " (კვირას დაბადებული).

(ლათინური) " ქალბატონი ", " დიასახლისი " (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ მატრონა). დომუს ლათინურად ნიშნავს " სახლს " (შეადარეთ რუსული дом). ამ ფუძეზე ‘ინ’ სუფიქსის დართვით (დომ-ინ-ა) მას ეძლევა " დიასახლისის " მნიშვნელობა. აქედანვეა სიტყვები: დომინიონი, დომინირება, ესპანელ აზნაურთა ტიტული დონ და სხვა.

(ბერძნული) " ღვთის მონიჭებული ", " ღვთის ნაჩუქარი ". ამავე მნიშვნელობისაა თეოდორე (თევდორე, თედორე), სადაც სახელის შემადგენელი სიტყვები იგივეა, ოღონდ შებრუნებული რიგით წარმოდგენილი: თეოს - " ღმერთი ", დორონ - " საჩუქარი " (შეადარეთ რუსული дар, по-дар-ок).

(ქართული).

(ქართული) " ჩასუქებული ".

(თურქული) " მდგომი ", " დამდგარი " (იგულისხმება: " კაცად დამდგარი ", " დავაჟკაცებული ").

დასავლეთ საქართველოში გავრცელებული სახელია, ითვლება დიმიტრი-ს შემოკლების გზით მიღებულად, მაგრამ შესაძლოა წარმოშობით დამოუკიდებელი სახელი იყოს (უკავშირებენ ხურიტულს). ამ სახელს ატარებდა ფსევდონიმად პოეტი დიმიტრი ხოშტარია – დუტუ მეგრელი.

(ლათინური) " არმცოდნე " (ვისაც ამბავი არ აუწყეს, არ შეატყობინეს). ეს სახელი ერქვა რამდენიმე გამოჩენილ საეკლესიო მოღვაწეს და მღვდელმოწამეს. ქართველ მწერალთაგან ყველასათვის ცნობილია ეგნატე ნინოშვილი (ინგოროყვა). ეგნატე-საგან ნაწარმოებია გვარი ეგნატაშვილი.

(სპარსული) "ლომის დღესასწაული". აქედანაა გვარი ედიშერაშვილი. ეს სახელიცა და გვარიც დასტურდება ქართულ ისტორიულ საბუთებში XVII ს-დან. შედარებით იშვიათად გვხვდება აგრეთვე გვარი ედიშერიძე.

(გერმანული) "საკუთრებაზე მზრუნველი".

(ძველი ებრაული) " ცოცხალი ". ბიბლიის მიხედვით, ეს სახელი ერქვა ქვეყნად პირველ ქალს, რომელიც ღმერთმა პირველი კაცის – ადამის ნეკნისაგან შექმნა და მის მეუღლედ აქცია. მისი კნინობითია ევროპულ ენებში გავრცელებული ეველინა.

(ბერძნული) " კეთილშობილი ". მისი შემოკლებული ფორმაა გენო (რუსულსა და ზოგ სხვა ენაში – ჟენია გვხვდება ქალის სახელადაც (ევგენია, შემოკლებით – ჟენია). ამ სახელით ცნობილია რამდენიმე მოწამე – კაცებიც და ქალებიც. ამ სახელიდან ნაწარმოებია გვარი ევგენიძე.

(ბერძნული) " კარგად ნახატი ".

(ბერძნული) " ღმერთთაგან დაცული ", " ბედნიერი ".

(ბერძნული) " წყალობა ", " სათნოყოფნა ". ხალხში გავრცელებული ფორმებია ედუკია, ედუკი, შემოკლებული – ევდო (აქედანაა პოეტ იროდიონ ხოსიტაშვილის ფსევდონიმი ევდოშვილი).

(ბერძნული) " გამოჩენილი ", " სახელოვანი ".

(ბერძნული) " კეთილმსახური ", " ღვთისმოსავი " (გვხვდება აქედან წარმოქმნილი ქალის სახელიც – ევსევია).

(ბერძნული) " კეთილი სული ", " მშვიდი ", " წყნარი ".

(ბერძნული) " ბედნიერი ".

(ძველი ებრაული) " ვარსკვლავი ", ან (ბერძნული) " ჰაერი ", " ეთერი ". აქედანაა გვარი ეთერია. ქართულ ხალხურ ლეგენდაში ეთერი ჰქვია ულამაზეს მწყემს ქალიშვილს, რომელიც შეუყვარდა მეფისწულ აბესალომს. ამ ლეგენდის სიუჟეტზეა აგებული ზაქარია ფალიაშვილის ოპერა " აბესალომ და ეთერი ".

(ძველი ებრაული) "ვარსკვლავი", ან (ბერძნული) "ჰაერი", "ეთერი". აქედანაა გვარი ეთერია. ქართულ ხალხურ ლეგენდაში ეთერი ჰქვია ულამაზეს მწყემს ქალიშვილს, რომელიც შეუყვარდა მეფისწულ აბესალომს. ამ ლეგენდის სიუჟეტზეა აგებული ზაქარია ფალიაშვილის ოპერა "აბესალომ და ეთერი".

(ბერძნული) " წმინდა ", " უმწიკვლო ". შემოკლებული ფორმაა ეკა.

(თურქული)"ხალხის ძალა".ელგუჯა ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის ამავე სახელწოდების რომანის მთავარ გმირს,რამაც ხელი შეუწყო ამ სახელის ფართოდ გავრცელებას ჩვენში.

(ძველი ებრაული) " ღვთის ნაჩუქარი " ; ან: (ირანული) " თავადი ", ბატონი ", " მმართველი ". ერთ-ერთი ძველი ალანური სამხედრო და წოდებრივი ტერმინია.

ეტიმოლოგია უცნობია.

ერთ-ერთი იმ სახელთაგანია, რომლებიც მთელ მსოფლიოშია გავრცელებული სხვადასხვა ფორმით (ელა, ელია, ლესია, ლენა, ნელი და სხვა). წარმოშობით წინარებერძნულია და დაახლოებით განმარტავენ როგორც " ნათელს ", " მანათობელს ". ბერძნულ მითოლოგიაში ამ სახელით ცნობილია ულამაზესი დედოფალი – ელენე. ქართულში ამ სახელის მოფერებითი ფორმებია: ელო, ელიკო, ლენა, ნელი, ლელიკო.

ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან, სადაც იგი შესაძლოა მომდინარეობდეს ძველი ბერძნულიდან და ნიშნავდეს " მოწყალებას ", თანაგრძნობას ". მისი შემოკლებული ფორმაა ნორა.

(ბერძნული) " თავისუფალი ".

ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან, სადაც იგი ელისაბედ-ის კნინობით ფორმას წარმოადგენს.

(ძველი ებრაული) " ღმერთი ჩემი – იეღოვა " (ან: " ღმერთი ჩემი სიმაგრე "). ერთ-ერთი ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია, რომელიც არაერთგზის იხსენიება უძველეს ქართულ ტექსტებში: " და ხეჩუენნეს მათ მოსე და ელია მის თანა " (მათე 17, 3). ბერძნულიდან მომდინარე გვიანდელი ფორმა ამ სახელისა არის ილია (იხ.). ამ სახელისაგან წარმოქმნილი ქართული გვარებია: ელიაშვილი, ელოშვილი, ელიაძე, ელიავა, ელიაური.

(ძველი ებრაული) " ღვთის წყალობა ", " ღვთის შემწეობა " (სიტყვა-სიტყვით: " ღმერთია შემწე "). ამ ფორმით ქართულში ნაკლებად გვხვდება, მაგრამ გავრცელებულია მისგან მიღებული სახელი ლაზარე, რომლის მეშვეობით ნაწარმოებია გვარებიც: ლაზარიშვილი, ლაზარია. გვხვდება აგრეთვე ელიაზარაშვილის გვარიც. აქედანვეა ებრაული გვარები: ელიკეზერაშვილი, კეზერაშვილი.

ეტიმოლოგია არაა დადგენილი, ცნობილია 1659 წ. ქართველთა აჯანყების ერთ-ერთი მეთაური ელიზბარ ერისთავი, რომელიც თავის მამასთან და ბიძინა ჩოლოყაშვილთან ერთად სპარსელებმა სიკვდილით დასაჯეს და წმინდანად იქნა შერაცხული. ამ სახელისაგანაა წარმოქმნილი გვარი ელიზბარაშვილი. კნინობითი ფორმაა ელიბო.

#NAME?

- ბერძნული ფორმაა ძველი ებრაული სახელისა ელია. ეს სახელი ერქვა მცხეთელ ებრაელს, რომელმაც ლონგინოზ კარსნელთან ერთად უფლის კვართი (ქრისტეს პერანგი) ჩამოიტანა საქართველოში: " და წარვიდეს აქათ ელიოზ მცხეთელი და ლონგინოზ კარსნელი. და მუნ დახუდეს ჯუარცმასა უფლი

(ძველი ებრაული) " ღვთის მოფიცარი " (სიტყვა-სიტყვით: " ღმერთს ვფიცავ ", " ღმერთის ფიცი ჩემი "). მისი მოფერებითი ფორმებია: ლიზა, ლიზიკო.

(ძველი ებრაული) " ღმერთი - ხსნა ", " ვისი მხსნელიც ღმერთია ". ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია. აქედანაა გვარები: ელისაშვილი, ელიშაყაშვილი, ელიშაყოვი, ელიშაკოვი.

ქართული სახელია, შესაძლოა მიღებული იყოს ელისაბედ-ის შემოკლების გზით. ელისო ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის ამავე სახელწოდების მოთხრობის გმირს.

ელენე-ს შემოკლებული ფორმაა.

(ბერძნული) " სასოება ", " იმედი " (შეადარეთ ქართული იმედა, დედისიმედი, რუსული ნადეჟდა). ხალხში გავრცელებული ფორმაა ელპიტე.

(ძველი ებრაელი) " ჩვენთან არს ღმერთი ". ფონეტიკური ვარიანტია მანაველ||მანაველა, საიდანაც წარმოქმნილია ქართული გვარები: მანველაშვილი, მანველიშვილი, მანელიშვილი, მანველიძე, მანელიძე.

(ბერძნული) " ალერსიანი ". შეიძლება ეს სახელი დაუკავშირდეს ლათინურსაც და მაშინ ის იქნება ემილ-ის კნინობითი ფორმა, ან აღნიშნავს " ემილის კუთვნილს ". თვით სახელი ემილი გავრცელებულია ევროპაში და ნიშნავს " მეტოქეს " (შეჯიბრების დროს). მისგან ნაწარმოებია ქალის სახელიც: ემილია.

(ირანული) " თანამაცხოვრებელი " (ეტიმოლოგია საეჭვოა).

(ძველი გერმანული) მოფერებითი ფორმაა სახელისა ჰენრიხ||ჰენრი, რომლის მნიშვნელობაც გაურკვეველია.

(ძველი ებრაული) " ზრდილი " (ნაწარმოებია ზმნური ფუძიდან ჰანაკ " აღზრდა ", " სწავლება "). აქედანაა წარმოქმნილი გვარები: ენუქიძე, ენუქიშვილი, ენუქაშვილი.

#NAME?

(ბერძნული) " გამოჩენილი ", სახელგანთქმული ". იშვიათად ქართულში გვხვდება აგრეთვე მისის ფონეტიკური ვარიანტი ეტვფანე||ეტიფანე. შესაძლოა აქედან იყოს გვარი ეპიტაშვილი (ეტიპაშვილი||ეტიფაშვილი).

(ბერძნული) " კეთილდღეობა ", " კეთილმოქმედება ". ხალხური ფორმებია: ეპრაქსია, ეპრასია, ეპრასი (შეადარეთ სიტყვა პრაქტიკა - " მოქმედება ", " საქმიანობა ").

(ბერძნული) " საყვარელი ", " მოსაწონი ", " მშვენიერი ". ქრისტეს ერთ-ერთი მოციქულის სახელია. ქართულში გვხვდება XVII ს-დან.

წარმოქმნილია ბერძენთა საყვარელი მითოლოგიური გმირის ჰერკულესის ანუ ჰერაკლეს სახელისაგან.თვით ჰერაკლე ნიშნავს"ჰერას(ზევსის მეუღლის)დიდებას".ამავე სახელის შედარებით ახალი ფორმაა ირაკლი.ერეკლე ერქვა ქართველთა ორ მეფეს,მათ შორის განსაკუთრებით ცნობილია ერეკლე II–პატარა კახი.

(ძველი ებრაული) " მაღალი " (სიტყვა-სიტყვით: " ღმერთი აღამაღლებს "). ძველი ფორმაა იერემია, შემოკლებული – ერემო. აქედანაა გვარები ერემაძე, ერემაშვილი, ერემეიშვილი.

(ბერძნული) " ჰერმესის ხალხი ". დღეს ეს სახელი უფრო გავრცელებულია ბოლო თანხმოვნის გარეშე: ერმალო.

(ბერძნული) ჰერმესი, იგივე მერკური; ანტიკურ მითოლოგიაში – მეცხოველეობისა და ვაჭრობის ღმერთი, მწყემსთა და მოგზაურთა მფარველი, ღმერთების მახარობელი.

(ბერძნული) " ჰერმესის ტყისა ".

(ბერძნული) " გულისთქმა ", " ხორციელი ლტოლვა ", " სიყვარული ".

(ძველი ებრაული) " ხსნა უფლისაგან ", " ღვთისაგან მოვლენილი დახმარება ". აქედანაა გვარი ესაიაშვილი. მერმინდელი ფორმაა ისაია.

შესაძლოა მოდიოდეს არაბულიდან და ნიშნავდეს " ამაღლებულს " (ზ. სიხარულიძის ეტიმოლოგიით).

- ეტიმოლოგია უცნობია.

(ბერძნული) " კარგად (მტკიცედ) მდგომი ", " მედგარი ". ამ სახელის უფრო ძველი ფორმაა ევსტათი (ეს სახელი ერქვა VI ს. ერთ-ერთ ქართველ მოწამეს – ევსტათი მცხეთელს). აქედანვეა უკრაინული ოსტაპი, რუსული ევსტაფი (ეს უკანასკნელი გვხვდება ქართულშიაც: ევსტაფი, ესტაფი). მოფერებითი ფორმაა ქართულში ტატე, საიდანაც მიღებულია გვარი ტატიშვილი.

(ბერძნული) "ღვთისმოსავი," "ღვთისმოყვარე". მის კნინობით ფორმად ქართულში მიიჩნევა: ფეფო, ფეფიკო, ფეფენა, ფეფელა (თუმცა წარმოშობით ესენი დამოუკიდებელი სახელები ჩანს).

- დამაჯერებელი ახსნა არ მოეპოვება; საეკლესიო კალენდრის მიხედვით ახსნილია როგორც " ნაყოფიერი " (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ კარპე, პოლიკარპე); სულხან-საბა ორბელიანის განმარტებით, ნიშნავს " აღორძინებას ", ან " ნუგეშისმცემელს " ; სხვაგვარი ეტიმოლოგიით, მომდინარეობს ძველ ებრაელთა ერთ-ერთი სახელწოდებისაგან.

(ბერძნული) " სიხარული ", " მხიარულება ". შემოკლებული ფორმაა ეფრო.

(ბერძნული) " კეთილის მზრახველი ", " გულკეთილი ", " უზაკველი (უბოროტო) ".

(ქართული) ვარიანტული ფორმებია: ეშხანა, ეშხია. თვით სიტყვა ეშხი არაბულია.

(ლათინური) " ძლიერი ", " ჯანმრთელი " (ნაწარმოებია ვალენტის კაცის სახელისაგან. დაწვრილებით იხ. ვალერი). მისი კნინობითია ვალია. ვალენტი, ვალენტოსი, ვალენტინი, ვალენტინე, ვალენტიანე, ვალენტინა წნმინდა მოწამეთა სახელებია.

(ლათინური)"ღონიერი","ჯანმრთელი".ქართულში გვხვდება მხოლოდ კაცის სახელად(შემოსულია რუსულის გზით),ლათინურში კი არსებობს მისგან ნაწარმოები ქალის სახელიც –ვალერია,რომელიც სხვა ენებშიც არის შესული.იმავე სიტყვის ფუძისაგან ნაწარმოებია სახელები:ვალენტი,ვალენტიონ,ვალენტინ,ვალენტინა(ქართულში ბოლო დროს შემოვიდა მხოლოდ ეს უკანასკნელი,რომლის შემოკლებული ფორმაა ვალია).ვალერი რომაული საგვარეულო სახელია,საიდანაც ნაწარმოებია კიდევ ახალი სახელი ვალერიან, ვალერიანე.

(ლათინური) " ვალერისა ", " ვალერის შვილი ". ქართულში მისი მოფერებითი ფორმაა ვალიკო.

ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან.

(არაბული) " მოყვარული ".

(სლავური).

ქართული შემოკლებული ფორმაა ივანე-სი(იხ.)ოფიციალურ ფორმად იგი არ მიიჩნევა,თუმცა ამის ტენდენცია ჩანს ზოგიერთი მოღვაწის სახელში(მაგ.,ვანო სარაჯიშვილი,ვანო გოკიელი,ვანო მურადელი).

(ქართული)"ვაჟი","ვაჟკაცი".ვაჟა-ფშაველა ფსევდონიმია დიდი ქართველი პოეტის ლუკა რაზიკაშვილისა,რომლის პატივისცემითაც ვაჟა საქართველოში ერთ-ერთი პოპულარული სახელი გახდა.მისივე ვარიანტებია:ვაჟია,ვაჟიკა,ვაჟიკო.მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ანდრია,კარლო

(ირანული) " ტახი ". დღეს შედარებით იშვიათად გვხვდება, " ქართლის ცხოვრებაში " კი ამ სახელით არა ერთი ისტორიული პირი არის ცნობილი, მათ შორის ქართლის მეფე ვარაზ-ბაქარი. წინათ ამ სახელის გავრცელებას მოწმობს აგრეთვე გვარი ვარაზაშვილი და გეოგრაფიული სახელწოდება ვარაზისხევი (თბილისში, უნივერსიტეტის წინ).

(ირანული) " გმირი ". ქართულში შესაძლოა შემოსული იყოს სომხურიდან, სადაც იგი უფრო გავრცელებულია. ეს სახელი ერქვა, მაგალითად, წამებული შუშანიკ დედოფლის მამას – ვარდან მამიკონიანს (V ს.) მისგან ნაწარმოები გვარებია: ვარდანაშვილი, ვარდანიძე.

– ეტიმოლოგია უცნობია. შესაძლოა ზემოხსენებული ვარდან-ის ფონეტიკურ ვარიანტს წარმოადგენდეს.

(ქართული), კნინობითი ფორმებია: ვარდუა, ვარდიკო. ვარდიკო გვხვდება ვაჟის სახელადაც: ვარდო ჰქვია დანიელ ჭონქაძის მოთხრობის " სურამის ციხის " ერთ-ერთ მთავარ პერსონაჟ ქალს.

იხ. ბაბალე

(ქალდეური) " ხალხის შვილი ". აქედანაა გვარი ვარლამიშვილი. მისი მოფერებითი ფორმაა ვალიკო (შეადარეთ ვალერიან).

(ქართული) მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ბერძნული ასტერი, სომხური ასტღიკ.

ეტიმოლოგია უცნობია

(ბერძნული)"სამეფო","მეფისა"(დაწვრილებით იხ.ბასილ). ქართულში ხშირად გვხვდება შემოკლებული ფორმით:ვასო. ვასილ-ისაგან ნაწარმოებია სახელი–ვასილისა.

- ძველად საქართველოში ფართოდ გავრცელებული სახელი იყო. " ქართლის ცხოვრების " მიხედვით, ვაჩე ერქვა ქართლის მეოცე მეფეს. ამ სახელისაგან არის ნაწარმოები გვარები ვაჩეიშვილი, ვაჩაძე და ვაჩნაძე. აგრეთვე სოფლის სახელი ვაჩიანი. ვაჩე წარმოშობით ირანული სახელია და

- ქართულში ძველთაგან ცნობილი და ამჟამადაც გავრცელებული სახელია. ეს სახელი ერქვა საქართველოს არაერთ მეფესა და გამოჩენილ პიროვნებას, მათ შორის თბილისის დამაარსებელს ვახტანგ გორგასალს (V ს.). წარმოშობით უკავშირდება ირანულ ენებს და ნიშნავს " მგლისტანიანს ", მ

(ირანული) " საუკეთესო ", " სამოთხე ". ამ სახელით ცნობილ ქართველ მოღვაწეთა შორის განსაკუთრებით აღსანიშნავია გამოჩენილი მეცნიერი – გეოგრაფი და ისტორიკოსი ვახუშტი ბატონიშვილი (XVIII ს.)

(ქართული) იშვიათი სახელია, გამოხატავს ბავშვის გაჩენის მოლოდინს. მისი ანტონიმური სახელია არველოდი (იხ.). შეადარეთ ძველი სლავური სახელები: Ждан, Неждан, რომელთაგანაც ნაწარმოებია გვარები: Жданов, Нежданов, შდრ. აგრეთვე ქალის სახელები: ვინელი ვინარი.

(ლათინური) ანტიკურ მითოლოგიაში სიყვარულისა და სილამაზის ქალღმერთის სახელია. იგივე სახელი ჰქვია პლანეტას (შეადარეთ ამ პლანეტის ქართული სახელწოდება ცისკარი და მისგან ნაწარმოები სახელი ცისკარა).

ვიანორ (ბერძნული) " ძლიერი მამაკაცი ".

(ბერძნული) " ძლიერი მამაკაცი ".

(რუსული) " რწმენა ". ბერძნული სახელის პისტი-ს თარგმანია. ქართულში გავრცელებული მოფერებითი ფორმაა ვერიკო.

(ქართული) მნიშვნელობით მას ედრება უცხოური სახელები: პარდი, ტიგრია, ყაფლან. ვეფხიას ვარიანტებია: ვეფხია, ვეფხო, ეფხო, ეფხია, მისგან ნაწარმოები გვარებია: ვეფხვაძე, ვეფხვიაშვილი, ვეფხიაშვილი, ვეფხიშვილი, ეფხოშვილი.

(ქართული) ახალი ნაწარმოები სახელია. შედგება ორი სიტყვისაგან: ვინ არი.

(ქართული) ესეც ორსიტყვიანი კომპოზიტია.

(ფრანგული) " ია ". ახალი შემოსული სახელია, მის გავრცელებას განსაკუთრებით შეუწყო ხელი ვერდის ოპერა " ტრავიატამ ", რომლის გმირ ქალსაც ჰქვია ეს სახელი.

(ლათინური) " სასიცოცხლო ". შეადარეთ ვიტამინი - " სიცოცხლისათვის აუცილებელი ნივთიერება ".

(ლათინური)"გამარჯვებული","ძლევამოსილი" (იხ.ბიქტორ).უცხო ენებში ამავე ფუძესთან დაკავშირებული არაერთი სხვა სახელიც გვხვდება:ვიქტორიკ,ვიქტორინ,ვიქტორინა,ვიქტორია.რომაულ მითოლოგიაში ვიქტორია გამარჯვების ქალღმერთის სახელია(შეადარეთ ვიქტორინა–სახელწოდება ერთგვარი თამაშისა,რომლის დროსაც კითხვებს სვამენ ცოდნის სხვადასხვა დარგიდან და ამ გზით გამოავლენენ გამარჯვებულს).

ძველი სლავური სახელია, ნიშნავს " ქვეყნის მფლობელს ". მასთან ფორმით ახლოს დგას აგრეთვე გოთური ვოლდემარ, რომელიც ნიშნავს " განთქმულ (ცნობილ) ბატონს ", " მფლობელს ". ვლადიმერის შემოკლებული ქართული ფორმაა ლადო, მოფერებითი – ლადიკო.

(ბერძნული)"უხეში","მოუხერხებელი".მისი მოფერებითი ფორმაა ლასიკო.

(სპარსული)"მოხუცი".ეს სახელი ჰქვია ფირდოუსის"შაჰ-ნამეს"ერთ-ერთ გმირს,როსტომის მამას,რომელიც მთლად თეთრი თმითა და წარბ-წამწამით დაიბადა და მამამისმა საამმა სწორედ ამიტომ დაარქვა"მოხუცი".სხვებმა მას უწოდეს აგრეთვე ზარ-"ოქროსი"ამ ორი სახელის შეერთებით მიღებულია ზაალზარ,რომლის გამარტივებული ფორმაა ზაზა.ზაალის კნინობითი ფორმებია:ზალიკა,ზალიკო. აქედანაა გვარები:ზაალიშვილი,ზალიკაშვილი,ზალიკიანი. საქართველოს ისტორიიდან ცნობილია ზაალ არაგვის ერისთავი(1633-1660წწ.).ის იყო კახეთის 1659 წლის ანტიირანული სახალხო აჯანყების მეთაური.

მიღებულია"შაჰ-ნამეს"გმირის ზაალ-ზარ-ის სახელისაგან (იხ.აქვე ზაალ).ზაზა ერქვა რამდენიმე ისტორიულ პიროვნებას,რომელთა შორისაც განსაკუთრებით ცნობილია ეროვნული დამოუკიდებლობისა და ერთიანობისათვის მებრძოლი პოლიტიკური მოღვაწე და მეცნიერი,სამკურნალო წიგნის ავტორი ზაზა ფანასკერტელ-ციციშვილი(XVს.)ზაზა-სა და მისი მოფერებითი ფორმებისაგან ნაწარმოებია გვარები:ზაზაძე,ზაზაშვილი,ზაზიაშვილი,ზაზიკაშვილი,ზაზანაშვილი,ზაზარაშვილი,ზაზუნაშვილი

თურქული სახელია, მომდინარეობს არაბული ზეჰრა-საგან; " ყვავილს " ნიშნავს.

ეტიმოლოგია უცნობია.

(ირანული)"ძალა".აქედანაა გვარები:ზაურაშვილი,ზავრაშვილი,ზავარაშვილი(სამივე ვარიანტი დასტურდებაXVIIს-დან).

მამაკაცის სახელი. ძველ ებრაულად: „ღვთის მიერ დაუვიწყარი“ (სიტყვასიტყვით:„ღმერთს ახსოვს“). ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია, რომელიც გვხვდება სახარების უძველეს ქართულ თარგმანში: „რაითა ხიძიოს სისხლი ყოველთა წინასწარმეტყუელთაი,დათხეული დასაბამითგან სოფლისაით ნათესავისა ამისგან სისხლითგან აბელისით ვიდრე სისხლადმდე ზაქარიაისა,ძისა ბარაქისა,რომელი წარწყმდა შოვრის საკურთხეველისა მის და ტაძრისა“ (ლუკა 11,50-51). ეს სახელი ერქვა არაერთ ისტორიულ პირს, რომელთა შორის განსაკუთრებით ცნობილია თამარ მეფის ამირსპასალარი ზაქარია მხარგრძელი. ახლო წარსულიდან უპირველეს ყოვლისა მოგვაგონდება დიდი ქართველი კომპოზიტორი ზაქარია ფალიაშვილი. ზაქარია-ს მოფერებითი ფორმებია: ზაქრო, ზაქრუა, შაქრო, შაქარა. მათგან ნაწარმოები გვარებია: ზაქარიაძე, ზაქარიაშვილი, ზაქარაძე, ზაქარაშვილი, ზაქარიძე, ზაქარეიშვილი, ზაქარაია, ზაქარია, ზაქროშვილი, ზაქუტაშვილი, ზარქუა (ზაქრუა), ზაქრაძე...

(ძველი ებრაული) " მგელი " (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ქართული მგელა, გელა, გერა, ირანული ვახტანგ, გურგენ, ბერძნული ლვიკოს, გერმანულ ადოლფ და სხვ.) ქრისტეს ერთ-ერთი მოციქულის სახელია; სახარების უძველეს ქართულ თარგმანში იკითხება: მოციქულთა სახელები ესე არს:...იაკობ, ალფესი და ზებედე, რომელსა ხერქუა თადეოზ " (მათე 10, 3).

ეს სახელი დღეს იშვიათად გვხვდება, გავრცელებული იყო ძველ ქართულში, სადაც ის, როგორც ჩანს, შემოსულა ოსურიდან, ოსურში კი – სკვითურიდან. ნიშნავს " ზარმაცს ". სხვაგვარი განმარტებით, ჯავახ-ის უძველეს ვარიანტს წარმოადგენს. მცხეთაში აღმოჩენილი წარწერებიდან ცნობილია ზევახ პიტიახში (II ს.).

ქართული სახელია, გაურკვეველი მნიშვნელობისა; განსაკუთრებით გავრცელებულია მთაში, ცნობილი ისტორიული პირია თუშთა ბელადი ზეზვა გაფრინდაული (XVII ს.).

(არაბული) " მსუქანი ". ეს სახელი ერქვა მუჰამედის ქალიშვილს, ამიტომ ძალზე გავრცელდა.

(ბერძნული) " ღვთისა ". ნაწარმოებია ბერძენთა უზენაესი ღვთაების – ზევსის სახელისაგან, რომელსაც უკავშირდება აგრეთვე არაერთი სხვა ბერძნული სახელი: ზენონა, ზინა, ზინაიდა, ზინობი, ზინობია.

(ქართული)აქედანაა გვარები:ზვიადაძე,ზვიადაური.ერქვა მწერალ კონსტანტინე გამსახურდიას ვაჟს,დამოუკიდებელი საქართველოს პირველ პრეზიდენტს.

(ქართული) "ლამაზი" (ბავშვის ენაზე). მისი ვარიანტული ფორმებია: ზიზო, ზიზიკო, ზიზილა, ზიზილო.

(ბერძნული) ნაწარმოებია ძველ ბერძენთა უზენაესი ღვთაების, ზევსის სახელისაგან და ნიშნავს " ზევსისა ", " ღვთისა " (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ქართული ღვთისია, ღვთისავარი). ზინა წინათ იხმარებოდა კაცის სახლად, მისგან კი ნაწარმოები იყო ქალის სახელი ზინაიდა. ამჟამად ორივე მხოლოდ ქალის სახელად გვხვდება და ზინა ითვლება ზინაიდა-ს შემოკლებულ ფორმად.

(არაბული) " სამკაული ".

(ბერძნული) " სიცოცხლე ".

(ბერძნული) " სიცოცხლისუნარიანი ". ბერძნულად ზოოს ნიშნავს " ცოცხალს ", " ცხოველს ". აქედანაა ნაწარმოები ზოილი ( " ცხოველთა მოყვარული "), რომელიც ჩვენში ადამიანის სახელად არ გვხვდება, მაგრამ მას ფსევდონიმად ხმარობდა ქართველი კრიტიკოსი დავით კეზელი. გადმოცემით, საბერძნეთის უდიდეს მწერალს ჰომეროსს ჰყოლია ერთი მკაცრი კრიტიკოსი, სახელად ზოილი, რის გამოც ეს სახელი უსამართლო კრიტიკოსის, ბოროტი მლანძღველის სინონიმად იქცა.

ქართულში დამკვიდრებული ფორმაა სპარსული სახელისა (სურხაბ||სუხრაბ), რომელიც სიტყვასიტყვით ითარგმნება როგორც " წითელი წყალი ", მაგრამ ძველად ის ნიშნავდა აგრეთვე წითლად მოელვარე ძვირფას ქვას – ლალს. სწორედ ეს უკანასკნელი მნიშვნელობა უნდა ედოს საფუძვლად ადამიანის სახელს. ზურაბი ერქვა ლეგენდარული ირანელი გმირის როსტომის ვაჟს. იგი ჩვენში ფართოდ გავრცელდა " შაჰ-ნამეს " სხვა გმირთა სახელების მსგავსად. მისი კნინობითი ფორმებია: ზურაბა, ზურა, ზურია, ზურიკო. აქედანაა გვარები: ზურაბიშვილი, ზურაბაშვილი, ზურაშვილი, ზურიკაშვილი, ზურაბიანი, ზურაბაული.

(ასურული) " ბრძენი " ; საბას განმარტებით _ " მაქებელი ". პარალელური ფორმაა თათაოს. ქრისტეს ერთ-ერთი მოციქული სახარებაში იხსენიება ორი სახელით: " ზებედე, რომელსა ხერქუა თადეოზ " (მათე 10, 3). ცნობილია აგრეთვე სტეფანწმინდელი მოწამე თადეოზი, იგივე თათა. თათა და ასევე თადე, თადო, თადუნა თათაოსის ანუ თადეოზის საალერსო-კნინობითი ფორმებია. მისგან წარმოქმნილი ჩანს გვარები: თათაშვილი, თათეიშვილი, თადაშვილი, თადიშვილი, თადიაშვილი, თადიაური...

(ქართული) " თათასი ". იხ. თადეოზ. შდრ. დადაშ, ტატაშ.

(ქართული).

ქართული სახელია, მიღებული თამარ-ის კნინობითი ფორმისაგან: თამრიკო_თალიკო.

(ძველი ირანული)"ძლიერი ცხენი"ან"ძლიერი ცხენოსანი". აქედანაა გვარი თამაზაშვილი,რომელიც დოკუმენტებში დასტურდებაXV ს-დან.გვხვდება აგრეთვე პარალელური ფრომა თამაზიშვილი.

ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარული ქალის სახელია საქართველოში საუკუნეთა მანძილზე. ამ სახელით ცნობილ ისტორიულ პირთაგან განსაკუთრებით აღსანიშნავია თამარ მეფე (მეფობდა 1184-1213 წლებში). ეს პირველი ქართველი მეფე-ქალი ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა და მისი სახელიც ქართულის მეშვეობით შევიდა საეკლესიო კალენდარში. წარმოშობით თამარს უკავშირებენ სემიტურ ენებს, კერძოდ ებრაულს, სადაც იგი "ფინიკის პალმას" ნიშნავს. მოფერებითი ფორმებია: თამრო, თამრიკო, თამუნა, თამუნია, თაკო. თამარ-ისაგან არის ნაწარმოები გვარები თამარაშვილი, თამარაძე, თამარაული, გეოგრაფიული სახელები თამარისი, თამარაშენი და სხვანი.

მიღებული ჩანს თაჰამთა-საგან, რომელიც გვხვდება როსტომის და ზოგი სხვა ირანელი გმირის ეპითეტად და ნიშნავს "ღონიერს", "გოლიათს", " ძლიერს ", "მამაცს", "გმირს". სპარსეთში და ძველ საქართველოშიც ვაჟის სახელი იყო.

(ძველი რუსული) " ტანჯული ", " წამებული ".

ქართული სახელია, მიღებული თამარ-ის კნინობითი ფორმისაგან: თამრიკო_თალიკო.

(ქართული) ავთანდილ-ის შემოკლებული ფორმა ჩანს. საკუთარ სახელად გვხვდება მხოლოდ ქართველებში. აქედანაა გვარები: თანდილავა, თანდილაშვილი. როგორც სახელი თანდილა, ისე გვარი თანდილაშვილი დოკუმენტებში გვხვდება XVI ს-დან.

(თურქულ-მონღოლური) მნიშვნელობა არ არის ნათელი: " მჭედელი " (?); გვიანდელი გაგებით – " თავისუფალი ". აქედანაა გვარი თარხნიშვილი. ეს სახელიც და გვარიც ქართულ წყაროებში ჩანს XVII ს-დან.

(ქართული)

ქართული სახელია, მაგრამ გაურკვეველი მნიშვნელობისა. ქართულიდან სომხურში არის შესული. მისგან მოდის გვარები: თაყაშვილი, თაყაიშვილი, თაყაძე, თაყნიაშვილი, ტაკაშვილი.

(ბერძნული) " ღვთაება "

(ბერძნული) მნიშვნელობა დაუდგენელია. ძველი ფორმაა თებრონია, ქართულში გავრცელებული ფორმაა თებროლე (გავიხსენოთ ხალხური ლექსი: " თებროლე მიდის წყალზედა "). მისი კნინობითია თებრო.

ამჟამად თეოდორეს კნინობით ფორმად ითვლება, მაგრამ დამოუკიდებელი სახელი უნდა იყოს. ამ ფორმით იხმარება რამდენიმე ცნობილი პირის სახელად (თედო რაზიკაშვილი, თედო ჟორდანია, თედო სახოკია). ანალოგიური ფორმები (თედო, თედუა) დასტურდება ხურიტულ წარწერებში.

(ბერძნული) " ღვთის ბოძებული ", " ღვთის ნაჩუქარი ". თეოს ბერძნულად ნიშნავს " ღმერთს ", დორონ - " საჩუქარს ". აქედანაა მიღებული ძველი ფორმა თეოდორე. მისი რედუქციით კი – თევდორე და ბოლოს – თედორე. იმავე სიტყვებს შებრუნებული რიგით შეიცავს სახელი დოროთე. როგორც ერთის, ისე მეორისაგან ნაწარმოებია ქალის სახელებიც: თეოდორა, დოროთა. ამ სახელებთან დაკავშირებით მოგვაგონდება აგრთვე თეო-ს შემცველი მრავალი სხვა სახელი: თეა, თეო ( " ღვთაება "), თეკლა, თეკლე ( " ღვთის დიდება ") თეოდოსია, ფეოდოსია ( " ღვთისადმი შეწირული "), თეოდულა ( " ღვთის მონა "), თეოლინე ( " ღვთის მოყვარე "), თეოფილაქტე ( " ღვთის მცველი ") და ა.შ. თევდორე-საგან ნაწარმოებია გვარები: თევდორაძე, თევდორაშვილი, თედორაია, თედორაძე, თედიაშვილი, თედოშვილი. ამ სახელის კნინობითი ფორმებია: თედო, თედუა. საქართველოს ისტორიული წარსულიდან კარგად არის ცნობილი თავდადებული მღვდელი თევდორე. მან შემოსეულ თურქთა ლაშქარს გზა აუბნია, რისთვისაც ხმლით აკუწეს, მაგრამ ქვეყანა კი იხსნა განსაცდელისაგან (1609 წ.).

(ქართული).

(ირანული) " სხეულით ძლიერი ". როგორც ფიქრობენ, მისი უძველესი ფორმაა ინდური თაჰმაურუპა ( " ძლიერი მელა "), მაგრამ შემდეგ ხელახლა იქნა გააზრიანებული და სახეცვლილი ირანულში. ეს სახელი ჰქვია " შაჰ-ნამეს " ერთ-ერთ გმირს, ირანის ლეგენდარულ მეფეს. საქართველოში ამ სახელით ცნობილია ორი მეფე-პოეტი. თეიმურაზის მოფერებითი ფორმებია: თემო, თემუკა, თემუკო, თემიკო.

ქართული საკუთარი სახელი, რომელიც წარმოიშვა სპარსული ანალოგისგან, ნიშნავს „მელიისტყაოსანს“, , „სულით ძლიერს“, „ძლიერ მელას“. პირველად გვხვდება „შაჰნამეს“ ერთ-ერთი მთავარი გმირის — სპარსეთის მითური მეფე თაჰმურასის სახელად, რის გამოც დიდად პოპულარული იყო სპარსულ კულტურაში, შემდეგ კი დამკვიდრდა საქართველოშიც. მისი კნინობითი ფორმებია თემო და თემური. გავრცელებულია ასევე ჩრდილოეთ ოსეთში (ოს. Таймураз), იშვიათად გვხვდება აზერბაიჯანსა (აზერ. Teymuraz, Təhmuraz) და სომხეთში (სომხ. Թեյմուրազ). სამოქალაქო რეესტრის მონაცემებით, საქართველოს ტერიტორიასა და მის ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს ამ სახელის 20633 მატარებელი

(ძვ. ბერძნ. Θέκλα) — ქალის სახელი. მნიშვნელობის მხრივ უკავშირდება ძველბერძნულ ენას, ნიშნავს "ღვთის დიდებას": ამ სახელის პირველ ნაწილს შეადგენს თეოს θεός - "ღმერთი", მეორე ნაწილია კლეოს κλέος - "დიდება". მისივე ვარიანტებია თეკლე (ერეკლე მეფის უმცროს ქალიშვილს ხუმრობით თეკლე-ბიჭს ეძახდნენ).

(ბერძნული) " ღვთის დიდება ". მისივე ვარიანტებია თეკლა (ერეკლე მეფის უმცროს ქალიშვილს ხუმრობით თეკლე-ბიჭს ეძახდნენ). ამ სახელის პირველ ნაწილს შეადგენს თეოს - " ღმერთი ", რომელიც შედის აგრეთვე მრავალ სხვა საკუთარ სახელში (იხ. თედორე), მეორე ნაწილია კლეოს - " დიდება ", რომელსაც შეიცავს აგრეთვე ევროპაში გავრცელებული ქალის სახელი კლეოპატრა - " მამის დიდება ".

(თურქულ-მონღოლური) " რკინა ". ეს სახელი ერქვა მონღოლთა ურდოების წინამძღოლს თემურლენგს (ე. ი. " კოჭლ თემურს "), რომელსაც რუსები ტამერლანს ეძახიან; სახელი თემური მონღოლურიდან გადასულა თურქულში და ამ უკანასკნელის მეშვეობით ჩვენშიაც გავრცელდა.

- იგივეა რაც ჩინგიზ, რაც მონღოლურად " დიდს ", " ძლიერს " ნიშნავს. მონღოლთა ძლევანმოსილი სახელმწიფოს დამაარსებელს ჩინგიზხანს სახელად თემუჩინი ერქვა. ჩინგიზხანი ( " ძლიერი, დიდი ხანი ") მისი წოდება იყო, რომელიც შემდეგ საკუთარ სახელად იქნა გაგებული. ამ სახე

ბერძნული წარმოშობის ქალის სახელი, მისი მნიშვნელობაა "ღმერთი", "ღვთაება". თეო-ს (ასევე თეკლე-ს) კნინობითია ქართულში თეკო.

წარმოადგენს ბერძნული თეონილა-ს ქართულ ფონეტიკურ ვარიანტს, ნიშნავს " ღვთის გონებას " ან " საღვთო ფიქრს ".

(ბერძნული) " ღვთის ფიქრი ", " ღვთის გონება ". ადრე კაცის სახელი იყო და შემდგომ იქცა ქალის სახელად.

(ქართული).

(ქართული) " მზის სხივის ანარეკლი ", " მოციმციმე სხივი ". " ვეფხისტყაოსნის " ერთ-ერთი მთავარი გმირი ქალის სახელია და ამ პოემის წყალობით ძალზე გავრცელდა ქართულში. მისი მოფერებითი ფორმებია თინა, თიკო, თინიკო, თინუკა, თინანო.

(ქართული) "მზის სხივის ანარეკლი," "მოციმციმე სხივი". "ვეფხისტყაოსნის" ერთ-ერთი მთავარი გმირი ქალის სახელია და ამ პოემის წყალობით, ძალზე გავრცელდა ქართულში. მისი მოფერებითი ფორმებია თინა, თიკო, თინიკო, თინუკა, თინანო.

(ძველი ებრაული) " მარჩბივი " ანუ " ტყუპის ცალი (ტყუპთაგან ერთ-ერთი) ". თომა ერქვა ქრისტეს ერთ-ერთ მოციქულს: " მოციქულთა სახელები ესე არს:...თომა და მათეოზ მეზუერე " (მათე 10, 3). თომა-საგან წარმოქმნილი გვარებია: თომაძე, თომაშვილი, თომიაშვილი, თომაია, თომავა. ამათგან თომიაშვილი გვხვდება 1523 წლის სიგელში, თომაძე – 1544 წ., დანარჩენები – XVII ს-დან.

(ბერძნული) კომპოზიტია, რომლის პირველი ნაწილის (თორ-) მნიშვნელობა ბუნდოვანია, მეორე ნაწილს კი წარმოადგენს ნიკე - " გამარჯვება " (შდრ. ანდრონიკე, კალენიკე, ნიკანდრო, ნიკოლოზ და სხვ.). ეს სახელი ერქვა სახელოვან ქართველ მხედართმთავარს თორნიკე ერისთავს, რომლის სარდლობითაც ქართველთა ლაშქარმა დაამარცხა ბიზანტიის იმპერატორის წინააღმდეგ აჯანყებული სკლიაროსი (979 წ.) ამ გამარჯვებით მოპოვებული ნადავლის უდიდესი ნაწილი თორნიკემ მოახმარა ქართველთა მონასტრის მშენებლობას ათონის მთაზე, სადაც ის ბერად იყო აღკვეცილი იოანეს სახელით.

ეტიმოლოგია უცნობია.

(სპარსული) აქედანაა გვარები: თურმანიშვილი, თურმანიძე, თურმანაული. თურმანიძეები ძველ საქართველოში განთქმული ექიმები იყვნენ. იხსენიებიან ძველ დოკუმენტებში XV ს-დან. იმავე ხანებიდან გვხვდება აგრეთვე თურმანიშვილის გვარიც.

ადრეული გაზაფხულის ყვავილის ასხელია, ბერძნულად მას ჰქვია იონ. მისი მრავლობითი რიცხვის ფორმაა ია, რომელიც ქალის სახელად არის ქცეული და შესულია ევროპულ ენებშიც. მაგალითად, რუსულში, ფრანგულში (იხ. ვიოლა, ვიოლეტა). იგივე სიტყვა ნასესხებია ყვავილის სახელადაც (შეადარეთ რუსული фиалка - "ია", фиолетовый - "იისფერი"). ასევე ქართულშიც ია შემოსულია ყვავილის აღსანიშნავადაც და ქალის სახელადაც. ია ქალის სახელად გვხვდება ბორჯომის ხეობაში მარიამწმინდის ეკლესიის ფრესკაზე (XII-XIII სს.), რომელზეც გამოსახული არიან ქალი და ვაჟი (ჩანს, დედა-შვილი) იაი და შოთა. შესაძლებლად არის მიჩნეული, რომ ესენი შოთა რუსთაველი და დედამისი იყვნენ.

ესპანური ფორმაა იაკობ-ისა,ანდა მიღებულია იაგორ-ის შემოკლებით.

- გავრცელებული სახელია რუსეთში; როგორც ფიქრობენ, მომდინარეობს სკანდინავიურიდან, სადაც ინგვარ ნიშნავს " ინგვეს მცველს " (ინგვე ძველ ისლანდიელთა ღვთაების სახელია და ადამიანის სახელადაც იხმარება). არსებობს მცირერიცხოვანი გვარი _ იაგორაშვილი

(ბერძნული) " მგალობელი ", " ბულბული ". გვხვდება ვაჟის სახელადაც.

(ქართული).

(ბერძნული) " იაგუნდი " (ჰქვია ყვავილს და ძვირფას ქვას). ერთ დროს ქალის სახელადაც იხმარებოდა.

(ძველი ებრაული) " მიმყოლი ", " მიმდევარი ". თავდაპირველად ნიშნავდა ტყუპთაგან მეორეს, მომდევნოს, შემდეგ კი შეიძინა მნიშვნელობა ღვთის მიმყოლის ანუ ღვთის კვალზე მავალისა. ეს სახელი ერქვა ბიბლიური ისაკის ვაჟს, ებრაელთა მამამთავარს. გვხვდება უძველეს ქართულ ტექსტებში: " ხრქუან...იაკობ და იოსებ " (მათე 13, 55). მოეპოვება მრავალგვარი ფონეტიკური ვარიანტები და კნინობით-საალერსო ფორმები: იაყობ, ყობო (ქართველ ებრაელებში), აკოფ, აკოპ (კათოლიკეებსა და გრიგორიანელებში), იაკოფ, იაკუბ, კობა, იაკო, ია, იაშა... ასევე მრავალფეროვანია მათგან წარმოქმნილი გვარები: იაკობაშვილი, იაკობიშვილი, იაკობაძე, იაკობიძე, იაკოფიშვილი, იაკუბიძე, აკობაშვილი, აკოფაშვილი, აკობიძე, აკობია, აკოფია, კობიაშვილი, კობიძე და სხვ.

(არაბული) " მარჯვენა " ; სხვაგვარი ეტიმოლოგიით " იემენელი ". ნიშნავს აგრეთვე აქატს (ლურჯი ფერის ძვირფას თვალს). ეს სახელი ჰქვია " ამირანდარეჯანიანის " ერთ-ერთ პერსონაჟს. მისგან ნაწარმოებია გვარი იამანიძე.

(ქართული).

- ქართული სახელია, ნიშნავს " იანვარში დაბადებულს ", " იანვრისას " (შეადარეთ მარტია, მაისა). თვით სახელწოდება იანვარი თავის მხრივ მომდინარეობს რომაელთა ღვთაების იანუსის სახელისაგან, საიდანაც ნაწარმოებია აგრეთვე კაცის სახელი იანუარი ( " იანუსის კუთვნილი ", " იანუსისა "). ამიტომ ეს ორი სახელი (ქართული იანვარა, ლათინური იანუარი) ფორმით ძალიან ახლოს დგანან ერთმანეთთან. იანვარა-საგან მირებულია გვარი იანვარაშვილი.

(თურქული) " შეყვარებული " (პირდაპირი მნიშვნელობით: " დაჭრილი ").

(სლავური) შედგება ორი სიტყვისაგან, რომელთა მნიშვნელობაა " ნათელი " და " დიდება ". სლავურ ენებში გვხვდება მისგან ნაწარმოები ქალის სახელიც: იაროსლავა.

(ბერძნული).

(ბერძნული) " მკურნალი ". ამავე სახელის მეორეგვარი გამოთქმაა იაზონ. ბერძნულ მითოლოგიაში ეს სახელი ჰქვია არგონავტების მეთაურს, რომელმაც მოხიბლა კოლხთა მეფის ასული მედეა და მისი დახმარებით გაიტაცა ოქროს საწმისი.

წარმოშობით იგივეა,რაც იაგორ.შემოსულია რუსულიდან.

(ძველი ებრაული) " ღმერთი აღამაღლებს ". ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია. გვიანდელი ფორმაა ერემია (იხ.).

(ძველი ებრაული), როგორც ჩანს, ერთ-ერთი ვარინტული ფორმაა ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელისა ესაია||ისაია ( " ხსნა უფლისაგან ").

(ძველი ებრაული იეჰოხანან,იოჰანან-"ღმერთმა შეიწყალა")"ვისაც ღმერთი სწყალობს","ღვთის მიერ შეწყალებული".ნათლისმცემლის სახელია,რომელიც ებრაულიდან ნასესხები აქვს ბერძნულს,აქედან კი სხვადასხვა სახეცვლილებით შესულია მსოფლიოს მრავალ ენაში.ქართულში შემოსულია ბერძნული ვოკატივის(წოდებითი ბრუნვის)ფორმით და ხანმეტ-ჰაემეტ ტექსტებში(უფრო გვიანაც)გვხვდება იოჰანე, შემდეგ_იოანე და იოვანე,ბოლოს–ივანე,შემოკლებით_ვანო. ორიოდე მაგალითი:"არა აღდგომილ არს ნაშობთაგანი დედათაი ხუფროის იოჰანეს ნათლისმცემელისა"(მათე11,11),"ეწოდენ მაგას იოჰანე"(ლუკა1,60ჩ,შდრ.DE–იოვანე). ცნობილი მწიგნობარი იოვანე-ბერა,ინიციატორი და რედაქტორი შატბერდის კრებულისა(Xს.60-70-იან წლებში) და გადამწერი პარხლის ოთხთავისა(973წ.)ამ ხელნაწერთა ანდერძ-მინაწერში ხან იოვანე-ს ფორმით იხსენიებს თავის სახელს,ხან კი ივანე-ს ფორმით.სახელდობრ,პარხლის ოთხთავის ანდერძში ერთგან იკითხება:"ღირს ვიქმენ მე,გლახაკი იოვანე,ნართაულად ბერაი,აღსრულებად წმიდასა ამას სახარებასა ოთხთავსა",მეორეგან:"მე,ივანებერამან,მწერალმან შატბერდელმან,შატბერდს დავწერე და პარხალს შევწირე სალოცველად ყოველთა ძმათა შატბერდელთა".ამ მხრივ განსაკუთრებით საინტერესოა შატბერდის კრებულის ანდერძი,სადაც მწერალს ჯერ დაუწერია იოვანე,მაგრამ შემდეგ ო ამოუშლია.აქედან ჩანს,რომ Xს.მეორე ნახევარში ქართულ მეტყველებაში უკვე ივანე იყო დამკვიდრებული,მაგრამ წერისას,ლიტერატურული ტრადიციის გავლენით,ჯერ კიდევ იოვანე სჭარბობდა.შემოკლებული ფორმა ვანო(ვანა)წერილობით დადასტურებულიაXVIს-დან(1568 წ.გიორგი მეფის შეწირულობის სიგელში შდ-2901 იხსენიება ვანაძე მამისაი).შემოკლებული ფორმიდან ასევე ნაწარმოებია გვარები:ვანიძე,ვანიშვილი,ვანეშვილი.სხვა ვარიანტებიდან წარმოქმნილი გვარებია:ივანეიშვილი,ივანიშვილი,ივანიძე,ივანაური,ივანაშვილი,ივანაძე,ჟვანია(_იოვანია).

(ძველი ებრაული) " იუდეველი ", " ებრაელი ".

ქართველთა აღმნიშვნელი ეთნონიმია(ძველი ფორმაა იბერი).აქედანაა ქვეყნის სახელწოდება ივერია(იბერია).ასე იხსენიება ქართველები და საქართველო ანტიკურ და ბიზანტიურ წყაროებში.მოგვიანო ხანებში ეთნონიმი ივერი გამოყენებული იქნა პიროვნულ სახელად(ანთროპონიმად),ივერია-საგან კი წარმოიქმნა სადაურობის სახელი ივერიელი.ცნობილია რუმინეთის განმანათლებელი,მწერალი და საზოგადო მოღვაწე,ვლახეთის მიტროპოლიტი ანთიმოზ ივერიელი(დაახლოებით 1650-1716 წწ.),წარმოშობით ქართველი,რომელმაც დიდი წვლილი შეიტანა რუმინული სალიტერატურო ენის განვითარებასა და წიგნის ბეჭდვის საქმეში.ივერიელი(რუმინულად–ივერიანუ)მისი ზედწოდებაა და არა გვარი.გვარი ივერიელი გასულ საუკუნეში წარმოიშვა და ჯერჯერობით ძალზე მცირერიცხოვანია.

(ფრანგული).

(ლათინური) ნიშნავს იულიუს (იულიუსის) კუთვნილს ან " ივლისის თვისას " (თვითონ თვის სახელწოდება ივლისი უკავშირდება ადამიანის სახელს იულიუსს, რომელიც წარმოშობით ბერძნულია და " თმახუჭუჭას " ნიშნავს). იმავე მნიშვნელობისაა სახელი იულონ.

(ლათინური) იგივეა, რაც იულია (იხ).

ძველი ებრაული სახელის ელისაბედ-ის ვარიანტია, გავრცელებული ევროპულ ენებში. მისი შემოკლებული ფორმებია იზა, ბელა.

(ანგლოსაქსური) " გამოჩენილი მეომარი ". მისი შემოკლებული ფორმაა იზო.

#NAME?

(ბერძნული) " მხიარული ". ამ სახელით ცნობილია არაერთი საეკლესიო მოღვაწე და წმინდანი, მათ შორის – ილარიონ ქართველი, საკვირველთმოქმედი, რომლის სახელსაც უკავშირდება ორი ქართული მონასტრის დაარსება ბიზანტიაში (IX ს.). ილარიონი (ყოველგვარი აფიქსის დაურთველად) გვარიც არის. საისტორიო წყაროებში გვხვდება აგრეთვე გვარი ილარიონისშვილი||ილარიონასშვილი (XIV ს.), ამჟამად – ილარიშვილი.

(ძველი ებრაული)"იაჰვე(იეღოვა)–ღმერთი ჩემი".ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია.მისი ძველი ფორმაა ელია,ბერძნული–ელიოზ.ბერძნულ მითოლოგიაში ელია||ილია ამინდისა და ჭექა-ქუხილის ღმერთად ითვლება,მიღებული აქვს მნიშვნელობა"მზიანისა","მზიურისა".ეს სახელი ფართოდ არის გავრცელებული საქართველოშიც.ილია ერქვა მრავალ გამოჩენილ პიროვნებას.აქ საკმარისია გავიხსენოთ მწერალი და უდიდესი საზოგადო მოღვაწე ილია ჭავჭავაძე. ილიას კნინობითი ფორმებია:ილა,ილო,ილიკო.მისგან ნაწარმოებია გვარი ილიაძე.ამ მხრივ გაცილებით დიდი მრავალფეროვნებით გამოირჩევა ელია(იხ.).

(ქართული) იშვიათად ქალის სახელადაც გვხვდება (საეკლესიო კალენდრით მას შეესატყვისება ელპიდე, შეადარეთ აგრეთვე რუსული ნადეჟდა). მისგან ნაწარმოებია გვარები: იმედაშვილი, იმედაიშვილი, იმედაძე, იმედიძე.

(ქართული) პიოვნულ სახელად ქცეულია ეთნონიმი.

ახალი ნასესხებია ევროპულიდან, სადაც ადრე გავრცელებული ყოფილა კაცის სახელადაც. უკავშირდება ლათინურს და თარგმნიან როგორც " ნიაღვარი ", მაგრამ ზუსტი მნიშვნელობა და წარმომავლობა უცნობია.

(სკანდინავიური) უკავშირდება ძველი ისლანდიელების ღმერთის სახელს ინგვე-ს ქართულში ახალი ნასესხებია.

ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან. ესპანური ვარიანტია აგნესა-სი (იხ).

(ქართული) ირინეს ან მარინეს შეკვეცილი მოფერებითი ფორმაა, დამახასიათებელი სვანური ენისათვის.

(ძველი ებრაული) მნიშვნელობა დაზუსტებულია: საეკლესიო კალენდრის მიხედვით ნიშნავს " დევნილს ", სხვაგვარი ვარაუდით " მომნანიებელს ". მისგან ნაწარმოებია რამდენიმე ქართული გვარი: იობაძე, იობიძე, იობაშვილი, იობიშვილი, იობაია, იოვაშვილი, ჯობავა (←იობავა), ჯობაძე (←იობაძე).

(ძველი ებრაული) " უფალი ", " ღმერთი " (სიტყვა-სიტყვით : " იეღოვა-ღმერთი "). ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია. აქედანაა გვარები: იოველიძე და ჟველაია (←იოველია).

(ძველი ებრაული) " წმინდა არს ღმერთი "; სხვაგვარი განმარტებით: " ღმერთი სრულყოფილია ". აქედანაა იოთამიშვილი.

(ძველი ებრაული) " მტრედი ". ბიბილიური წინასწარმეტყველის სახელია, გვხვდება სახარების ხანმეტ ხელნაწერებში: " ნეტარ ხარ შენ, სიმონ, ძეო იონაისო " (მათე 16, 17); " რომელი საგონებელი ხიყო ძედ... იონაისა " (ლუკა 3, 27). საისტორიო საბუთებში 1537-1538 წწ. გვხვდება გვარი იონაშვილი, რომელიც ამჟამად აღარ დასტურდება.

(ძველი ებრაული) " ღმერთი აღამაღლებს ". აქედანაა გვარები: იორამაშვილი, იორამიშვილი.

(ძველი ებრაული) " მდინარე ", " მდინარება ". ასე ეწოდება მდინარეს პალესტინაში. აქედან ნაწარმოებია ქართული გვარები: იორდანაშვილი, იორდანიშვილი, იორდანიძე, ჟორდანია (←იორდანია).

(ძველი ებრაული)"გამრავლება","მატება",სიტყვა-სიტყვით:"ის(ე.ი.ღმერთი)გაამრავლებს","შეჰმატებს".ებრაელთა მამამთავრის,ბიბილიური იაკობის,ვაჟის სახელია, რომელიც ფართოდ არის გავრცელებული მთელ მსოფლიოში. ქართულ უძველეს ძეგლებშივე გვხვდება პარალელური ფორმები–იოსებ/იოსეფ:"რომელი საგონებელ ხიყო ძედ იოსებისა"(ლუკა,3,23),შდრ."...ძედ იოსეფისა"(ლუკა3,30).მისი კნინობითი ფორმებია:სოსო,სოსია,სოსოია,სოსიკო, ოსიკო.იოსებისა და მისი ვარიანტული ფორმებისაგან წარმოქმნილია მრავალი ქართული გვარი:იოსებაშვილი,იოსებიძე,იოსებაძე,იოსეფაშვილი,იოსეფაიშვილი,ოსიპაშვილი და სხვ.

(ძველი ებრაული) " ღმერთი იცავს ", " ღმერთი ამაგრებს ". ეს სახელი გვხვდება ქართულში უძველესი ხანიდანვე, სახელდობრ, პალესტინაში აღმოჩენილი ერთ-ერთი ქართული წარწერა, რომელიც 532-552 წლებით თარიღდება, ასე იკითხება: " შეწევნითა ქრისტესითა და მეოხებითა წმიდისა თეოდორეისითა შეიწყალენ ანტონ აბაი და იოსია, მომსხმელი ამის სეფისაი და მამა-დედაი იოსიაისი. ამენ ". იოსიასაგან ჩანს ნაწარმოები გვარები იოსავა და იოსელიანი.

(ბერძნული) " ცხენის ამხსნელი (აკაზმულობის მომხდელი) ". შეადარეთ საცხენოსნო შეჯიბრების ადგილის სახელწოდება – იპოდრომი.

(ბერძნული)"ჰერას დიდება(ჰერა-ზევსის მეუღლე,ქორწინებისა და ცოლქმრული სიყვარულის ღვთაება ბერძნულ მითოლოგიაში).ეს სახელი ერქვა მითიურ გმირს –ჰერას და ზევსის შვილს–ჰერკულესს ანუ ჰერაკლეს(იხ.აგრეთვე ერეკლე).

(ბერძნული) "მშვიდობა". მისი შემოკლებული ფორმაა ირა (ეს უკანასკნელი შეიძლება მიღებული იყოს ირაიდა-ს შემოკლებითაც, რომელიც აგრეთვე ბერძნული სახელია და ნიშნავს "გმირ ქალს" ან "ჰერას ასულს").

ქართული სახელია, გარეგნულად ემთხვევა გერმანულ სახელს, რომელსაც სულ სხვა მნიშვნელობა აქვს და " ირმინისადმი (ომის ღმერთისადმი) შეწირულს " ნიშნავს.

(ბერძნული) " გმირი ", " გოლიათი ". შემოკლებით – იროდი. ცნობილი ქართველი პოეტი იროდიონ ევდოშვილი (ხოსიტაშვილი).

(ძველი ებრაული) " ხსნა უფლისაგან ", " ღვთის შეწევნა ". აქედანაა გვარი ისაიაშვილი, შესაძლოა აგრეთვე - ისაშვილი და ისიანი (იხ. კიდევ ესაია).

(ძველი ებრაული) " მოცინარი " (სიტყვასიტყვით: " ის გაიცინებს "). ბიბლიური გადმოცემის მიხედვით, პატრიარქ აბრამის ცოლს სარას, რომელსაც შვილი არ ჰყავდა, უკვე მოხუცებულობის ჟამს უწინასწარმეტყველეს, რომ ვაჟი გაუჩნდებოდა. მან არ დაიჯერა ეს და გაეცინა. შემდეგ კი, როცა წინასწარმეტყველება აუხდა, ვაჟს ისაკი დაარქვა. ისაკის ძველი ფორმაა ისააკ, რომელიც გვხვდება ხანმეტ ტექსტებში: " რომელი საგონებელ ხიყო ძედ... ისააკისა " (ლუკა 3, 34). ისაკი დასტურდება ადიშის ოთხთავში (897 წ.): " აბრაჰამ შვა ისაკი " (მათე 1, 2); " რაჟამს იხილოთ აბრაჰამი, ისაკი (ისააკი DE) და იაკობი " (ლუკა 13, 28). ისაკ-ისაგან ნაწარმოებია გვარები ისაკაძე და ესაკია, ისააკ-საგან – სააკაძე, სააკაშვილი.

(ბერძნული) " ისიდას ნაჩუქარი ". ისიდა ანუ იზიდა ძველ ეგვიპტელთა მიწათმოქმედების ქალღმერთის სახელია.

(ძველი ებრაული) " ღმერთმა ისმინა ". ბიბლიური ლეგენდის თანახმად, ღმერთმა ისმაილი (მუსლიმანთა წინასწარმეტყველი, რომელიც არაბების მამამთავრად ითვლება) აჩუქა დედას მისი ლოცვა-ვედრების პასუხად. სწორედ ამიტომ დაერქვა მას ასეთი სახელი.

(ლათინური) " იულიუსის კუთვნილი ", " იულიუსისა ", " ან " ივლისისა ".

(ლათინური) " ივლისისა ". (იხ. უფრო დაწვრილებით ზემოთ ივლიანე).

ფართოდ არის გავრცელებული რუსულში, სადაც შესულია სკანდინავიურიდან.წარმოშობით იგივეა,რაც ბერძნული გიორგი(იხ.).

(ლათინური) " იუსტისა ". იუსტ საკუთარი სახელია და ნიშნავს " სამართლიანს " (შეადარეთ იუსტიცია - " მართლმსაჯულება "). აქედან სუფიქსის დართვით ნაწარმოებია იუსტინე ( " იუსტის კუთვნილი ", " იუსტისა "), ხოლო ამ უკანასკნელისაგან ასეთივე გზით ნაწარმოებია იუსტინიანე ( " იუსტინეს კუთვნილი ", " იუსტინესი ").

(ქართული) " უეცარი ", " მოულოდნელი ", " სწრაფი ", " ჩქარი ". ძველი ქართული სახელია. ერთი იჩქითი, გვარად გურგენიძე, რუსთაველის ეპოქის მოღვაწეა. იჩქითი (აფიქსების დაურთველად) გვარიც არის. გვხვდება აგრეთვე იჩქითიძე და მისი ფონეტიკური ვარიანტები – იჩქიტიძე, იჩკიტიძე და ინჩქიტიძე.

(ქართული).

- ხურიტული სახელია, ამჟამად მიჩნეულია აკაკი-ს შემოკლებულ ფორმად, მაგრამ მის სხვაგვარ წარმოშობას ადასტურებს თუნდაც ის ფაქტი, რომ აკაკი კაცის სახელია, ხოლო კაკი გურიასა და სამეგრელოში გვხვდება როგორც კაცის, ისე ქალის სახელად. მისი ფონეტიკური ვარიანტებია: კა

- ემთხვევა ბერძნული მამაკაცის სახელების კალენიკე-სა და კალისტრატე-ს პირველ ნაწილს (კალო-ს - " სილამაზე ", " მშვენიერება ") და მიჩნეულია მათ შემოკლებულ ფორმად, თუმცა შესაძლოა დამოუკიდებელი სახელი იყოს, ისევე როგორც ბუდუ, გაგი, კაკი და სხვანი.

(ბერძნული) " ლამაზი გამარჯვება " ან " ბრწყინვალედ გამარჯვებული " (არსებობს მისგან წარმოქმნილი ქალის სახელიც: კალენიკა, კალინკა). შედგება ორი სიტყვისაგან: კალოს - " სილამაზე " და ნიკე " გამარჯვება ". იგივე სიტყვები შედის ბერძნული წარმოშობის ბევრი სხვა სახელის შემადგენობაში, როგორიცაა, მაგალიტად: კალიოპი, კლიოპა, ( " ხმამშვენიერი "), კალისტო ( " ულამაზესი "), კალისტინე ( " კალისტოსი " ანუ " ულემაზესისა "), კალისტრატე ( " მშვენიერი მეომარი "), კალიდა ( " ლამაზი გარეგნობისა "), კალისა ( " ლამაზი "), ნიკანდრო ( " გამარჯვებული ვაჟკაცი "), ნიკოლოზ და სხვანი (იხ. აგრეთვე ნიკოლოზ).

(ლათინური) " თეთრი ", " სპეტაკი ", " გულწრფელი ".

(ლათინური) - " თავიანი ", " მეთაური " (შეადარეთ კაპიტანი).

იტალიური ფორმაა ძველი გერმანული სახელისა, რომელიც "მამაკაცს" ნიშნავს. გერმანულად გამოითქმის კარლ, ფრანგულად - შარლ, ინგლისურად - ჩარლზ (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ქართული კაცია, მეგრული კოჩია, ბერძნული არსენი და სხვ.). კარლ-ისაგან ნაწარმოებია ქალის სახელიც კაროლინა ("კარლისა", ე.ი. "მამაცისა").

(ბერძნული) " ნაყოფი " (შეადარეთ ეფრემ, პოლიკარპე).

(ლათინური) " თავჩაჩქნიანი ". ძველი წმინდანის სახელია, რომლის დღესასწაულიც მოდიოდა 29 თებერვალს, ე.ი. ოთხ წელიწადში ერთხელ, ნაკიან წელიწადს. ამის გამო კასიანე ცუდი ხასიათის, ბრაზიან წმინდანად ითვლებოდა.

ქართული სახელია, მიღებული ეკატერინე-ს შემოკლებით.

(ქართული) საეკლესიო კალენდარში მიჩნეულია ადამ-ის შესატყვისად (მნიშვნელობით მას შეედრება ბერძნული არსენ, გერმანული კარლ და სხვანი). მისი კნინობითია კაციტა, რომელიც დღეს შემონახულია მხოლოდ კაციტაძის გვარში. წინათ სახელი იყო აგრეთვე კაცობა (შეადარეთ მეგრული კოჩობა), საიდანაც მიღებულია კაცობაშვილის გვარი. თვითონ კაცია-საგან ნაწარმოებია გვარები: კაცია, კაცაძე, კაცაშვილი.

(ქართული) პიროვნულ სახელად ქცეულია ქართველთა ერთ-ერთი სატომო სახელი (ეთნონიმი), რომელიც საკუთარ სახელად ცნობილია VIII ს-დან. ამდროინდელი მოღვაწეა ქართველი წმინდანი კოსტანტი კახი, რომლის შესახებაც მისი ბიოგრაფი გვამცნობს: " მას ჟამსა ოდენ იყო ვინმე ქუეყანასა ქართლისასა, სანახებსა ზენა სოფლისასა, კაცი, რომელსა სახელი ერქუა კოსტანტი, რომელსა ეწოდა კახაი სახელად მამულისა მის ქვეყნისა " (აგიოგრაფიული ძეგლები, I, 165). როგორც ვხედავთ, კახა კოსტანტის ზედწოდებაა, დამატებითი სახელია, შერქმეული " მამული ქვეყნის " მიხედვით. სხვაგან, ატენის სიონის წარწერაში (853 წ.), იგივე პირი მხოლოდ კახას სახელით იხსენიება: " და მასვე თთუესა აგუსტოსსა კვ-სა, დღესა შაბათსავე, ზირაქ შეიპყრა კახაი და ძეც მისი თარკუჯი ". ამ წყაროთა მიხედვით უნდა დავასკვნათ, რომ კახა მეტსახელი კი არაა, ნამდვილად სახელია, ოღონდ ის ოფიციალურ სახელს არ წარმოადგენდა (ამ ფუნქციას კოსტანტი ასრულებდა). როცა ქრისტესთვის წამებული კოსტანტი ეკლესიამ წმინდანად აღიარა, ამის შემდეგ კახი (კახა) უკვე ქრისტინულ კალენდარულ სახელად იქცა. კოსტანტი კახი არაბებმა სიკვდილით დასაჯეს 853 წელს, როცა ის 85 წლის მოხუცი იყო. ამრიგად, ის დაბადებული ყოფილა 768 წელს და ამ დროისათვის სახელი კახა (კახი) უკვე არსებობდა, ოფიცილურ სახელად კი IX ს-დან იქცა. კახი და მისი ვარიანტები კახა, კახო, კახუა საფუძვლად უდევს გვარებს: კახიძე, კახიშვილი, კახიანი, კახაშვილი, კახაძე, კახაია, კახოიძე, კახოიანი, კახოშვილი, კახიაშვილი, კახუაშვილი. იმავე სახელიასაგან ‘ბერ’ ბოლოსართით ნაწარმოებია კახაბერი, რომელიც გვხვდება როგორც გვარად, ისე სახელად. კახაბერ-ისაგან შემდგომში ხელახლა ნაწარმოებია გვარებია: კახაბრიშვილი, კახაბერიძე, კახბერიძე. ზემოხსენებული გვარებიდან ყველაზე ადრე (XIVს.) გვხვდება კახაბერიძე და კახიანი.

(ქართული) კომპოზიტია (რთული სახელი), შედგება ორი ნაწილისაგან: კახა და ბერი. კახაბერი სახელიც არის და გვარიც. კახაბერი ერქვა საქართველოს ისტორიაში ცნობილ არაერთ პირს – რაჭის, თაკვერის, გურიის ერისთავებს (XI-XV სს.).

შემოკლებით კეკე, ქართული სახელია, ნიშნავს " მშვენიერს ", " ლამაზს ", " ტურფას " (შეადარეთ კეკლუცი). წინათ იგი გავრცელებული ყოფილა როგორც ქალის, ასევე კაცის სახელადაც (აქედან მოდის გვარები: კეკელაშვილი, კეკელიძე, კეკელია). ახლა ეს სახელი თითქმის აღარ გვხვდება, რადგან კეკელამ უარყოფითი მნიშვნელობა შეიძინა ( " პრანჭია ").

ქართული სახელია, შერქმეული მინდვრის ყვავილის სახელწოდების მიხედვით.

(ბერძნული) " დედოფალი ". შემოკლებული ფორმაა კესო, რომელიც ვრცელდება ქართულში როგორც დამოუკიდებელი სახელი. ეს სახელი ჰქვია ილია ჭავჭავაძის " ოთარაანთ ქვრივის " ერთ-ერთ მთავარ მოქმედ პირს. გვხვდება აგრეთვე მეორე შემოკლებული ფორმაც – კესა.

(ქართული) ძველი წარმართული ღვთაების სახელია. აღმოსავლეთ საქართველოს მთიელთა წარმოდგენით, კვირია ღვთისშვილთა წინამდგომია; სვანეთში ის ითვლებოდა ამინდის, მიწის ნაყოფიერებისა და შვილთა სიმრავლის ღვთაებად. ქრისტიანობის დამკვიდრების შემდეგ ის გაიგივეული იქნა წმინდა კვირიკესთან, რომლის სახელობის ტაძარი (ლაგურკა – ზემო სვანეთის სოფელ კალაში) დღესაც განსაკუთრებული პატივით არის გარემოსილი.ი.ჯავახიშვილის მტკიცებით, კვირია შეიძლება წარმომდგარი იყოს კვირადღის სახელწოდებისაგან, ან ძველ საბერძნეთში გავრცელებული ვაჟის სახელისაგან კვირია ( " უფალი "), ან კიდევ კვირინე ღვთაების სახელისაგან. გიორგი მელიქიშვილის აზრით, იგი უკავშირდება ურარტულ ღვთაებას კუერას, ანდრო ლეკიაშვილის აზრით კი ქართველ მთიელებს კვირიას სახით იესო ქრისტე ჰყავდათ წარმოდგენილი.

(ბერძნული) " უფლისა ". ქართულში ადრიდანვე გვხვდება არაერთი ისტორიული პირის სახელად. მისგან ნაწარმოებია გვარები: კვირიკაძე, კვირიკაშვილი, კვირიკიძე, კვირიკეიშვილი, კვირკვაია, კვირკვეია. კვირიკეს ქართული შესატყვისია უფლისა (აქედან გვარი – უფლისაშვილი). სომხურში ეს სახელი დაცულია კირაკოს-ის ფორმით. საერთოდ უნდა აღინიშნოს, რომ ბერძნული სიტყვა კვირიოს ( " უფალი ", " ბატონი "), საიდანაც ნაწარმოებია კვირიკე, საფუძვლად უძევს აგრეთვე არაერთ სახელსაც, როგორიცაა, მაგალითად, კაცის სახელები: კვირიონ (კირიონ), კვიროსი (კიროსი), კირიაკ, კირიან და ამათგან წამოქმნილი ქალის სახელები: კირა, კირიაკა, კირიანა, და სხვანი.

(ბერძნული) "მკურნალი" (ეტიმოლოგია საეჭვოა).

– არაკალენდარული სახელია, რომელსაც მოეპოვება რამდენიმე ვარიანტი: კიკი, კიკილა, კიკიტა, კიკო, კიო, კოლა, კიკოლიკი. ზოგი მათგანი გვხვდება ლიტერატურულ გმირთა სახელადაც: მაგალითად, კიკოლა აკაკი წერეთლის პოემის " კიკოლას ნაამბობის " გმირია, კიკოლიკი ჰქვია გიორგი წერეთლის მოთხრობის " კიკოლიკი, ჩიკოლიკი და კუდაბზიკას " ერთ-ერთ პერსონაჟს, კიკო მაყვალა მრევლიშვილის საბავშვო პოემის " ჭანჭიკელას " პერსონაჟია. ზემოხსენებული სახელები ამჟამად სხვადასხვა კალენდარულ სახელთა შინაურულ (კნინობით) ფორმად ითვლება, მაგრამ წარმოშობით დამოუკიდებელი სახელები ჩანს. მათგან ნაწარმოებია გვარები: კიკიანი, კიკილაშვილი, კიკალიშვილი, კიკოლაშვილი, კიკოშვილი, კიკონიშვილი, კიკაბიძე, კიკავა, კიკაძე, კიკაჩეიშვილი და სხვ.

(სპარსული) "მზე," სხვაგვარი ეტიმოლოგიით - ესაა ბერძნული სახელის კვიროს-ის კნინობითი ფორმა ("პატარა ბატონი," "ბატონიშვილი").

ეტიმოლოგია გაურკვეველია. შესაძლოა წარმოადგენდეს ზემოხსენებული კიკიტას შემოკლებულ ფორმას.

(ქართული) მნიშვნელობა უცნობია.

(ლათინური) ნაწარმოებია კაცის სახელისაგან: კლავდიუს - " კოჭლი ". კლავდიუსს უწოდებდნენ კოჭლ ღვთაებას – ჰეფესტოსს ანუ ვულკანს.

(ლათინური) "ნათელი". ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან.

(ლათინური) " მოწყალე ".

(ქართული) არქმევენ, როცა მეტი ქალიშვილი აღარ სურთ. ასეთივეა აღმოსავლური სახელები: ბასაკ ( " კმარა "), ბასგულ ( " კმარა ყვავილი ", ე.ი. " კმარა ქალიშვილი, გოგონა აღარ გვინდა "). შეადარეთ აფრეთვე ნამეტი, მეგრული მეტვარი ( " მეტი არა! ").

(ქართული) მიჩნეულია იაკობის შემოკლებულ ფორმად, მაგრამ ამგვარი დაკავშირება გვიანდელი ამბავი უნდა იყოს. ყოველ შემთხვევაში კობა ქართულში დამოუკიდებელ სახელად არის ქცეული. ეს სახელი ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის " მამის მკვლელის " ერთ-ერთ მოქმედ გმირს. კობა იოსებ ჯუღაშვილის (სტალინის) ფსევდონიმი იყო. ამ სახელისაგან წარმოქმნილია გვარები: კობაიძე, კობიძე, კობიაშვილი.

(ბერძნული) " გალამაზებული ", აქედანაა გვარები: კოზმანაშვილი, კოზმავა. ამავე სახელის ვარიანტებია კოზმა, კოსმა, რუსული კუზმა (შეადარეთ აგრეთვე კოსმეტიკა – სახის მოვლა-გალამაზების ხელოვნება, კოსმეა – ყვავილის სახელწოდება.).

(ქართული) მისი კნინობითი ფორმებია: კოკა, კოკინია, კოკილა. ამათგან მოდის გვარები: კოკაია, კოკაშვილი, კოკილაშვილი.

– ამ ფორმით გვხვდება სირიულსა და სომხურში. ალბათ ერთ-ერთი ამათგანის მეშვეობით არის შემოსული ქართულში. ბერძნულშია კონონ. ეს ფორმა ყოფილა რუსულშიც (შეადარეთ გვარი კონონოვი). კონა სახელად ქართულში პირველად გვხვდება ერთ ძველ ძეგლში, რომლის სახელწოდებაა " მარტვილობა გურია, სამონა და აბიბოსეთი " და რომელიც ქართულად თარგმნილია VIII-IX სს-ში. აქედანაა გვარები: კონაშვილი, კონიაშვილი.

(ძველი გერმანული) " მამაცი კონსული ", სხვაგვარი ეტიმოლოგიით უკავშირდება ლათინურს და ნიშნავს " ოთხკუთხას " (შეადარეთ კვადრატი). ეს სიტყვა საკუთარ სახელად ქცეულია ბერძნულში და აქედანაა გადასული სხვა ენებში.

(ლათინური) "მტკიცესი", "ურყევისა", "მედგარისა" (იგლისხმება: შვილი). მისი შემოკლებული ფორმებია: კოტე, კოსტა, კოწია, კოწო. ამათგანაა გვარები: კოტეტიშვილი, კოსტავა.

– ძველი ქართული ღვთაების სახელია, აქედან მოდის გვარები: კოპალეიშვილი, კოპალიანი, კობალაძე.

(ლათინური) " რქიანი " ან " შინდი ", " შვინდა " (ორივე ახსნა საეჭვოა). ევროპულ ენებში გვხვდება მისგან ნაწარმოები ქალის სახელიც: კორნელია.

კონსტანტინე-ს შემოკლებული ფორმაა ქართულში, აქვს დამოუკიდებელ სახელად ქცევის ტენდენცია (გავიხსენოთ ცნობილი მსახიობი კოტე მესხი, რეჟისორი კოტე მარჯანიშვილი, კომპოზიტორი კოტე ფოცხვერაშვილი, მსახიობი კოტე მახარაძე). მისი კნინობითი ფორმა უნდა იყოს კოტია, კოტუა, კოტეტი, რომლებიც დაცულია გვარებში: კოტაშვილი, კოტიაშვილი, კოტეტიშვილი, კოტუა.

(ქართული) კაცია-ს კოლხური ფორმაა (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ აგრეთვე არსენი, კარლო.)

(ქართული) აქედანაა გვარი კოხტაშვილი.

(ქართული) თამარ მეფის დროს გამოჩენილი დარბაისელი ქალი იყო კრავაი ჯაყელი. ეს სახელი კრავის ფორმით გვხვდება. უფრო ადრეც - " გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებაში " : " და ვითარცა განთენა, [მირიან აზნაურმან] შემიყვანნა წინაშე მეუღლისა თვისისა, რომლისაი არს სახელი კრავი, რამეთუ არს იგი მხევალი ქრისტესი ".

(ქართული) "კოკობი ვარდი", "ვარდის კოკორი".

- მომდინარეობს ვლადიმერ-ისაგან, ქართულში ქცეულია დამოუკიდებელ სახელად (ლადო აღნიაშვილი, ლადო მესხიშვილი, ლადო გუდიაშვილი, ლადო გრიგოლია, ლადო ასათიანი, ლადო ავალიანი). მისი მოფერებითი ფორმაა ლადიკო.

(ლათინური) ლაურუს ლათინურად ეწოდება " დაფნას " (იქიდანვეა რუს. лавр - " დაფნა "). ძველთაგანვე წესად იყო სხვადასხვაგვარი შეჯიბრების დროს გამარჯვებულის შემკობა დაფნის გვირგვინით. ამიტომ ამ სიტყვამ გადატანითი მნიშვნელობაც შეიძინა და " გამარჯვებას " ნიშნავს (აქედანაა ლაურეატი - " დაფნით შემკული " ე.ი. " გამარჯვებული "). იმავე სიტყვისაგან ნაწარმოებია აგრეთვე ქალაქის სახელწოდება ლავრენტია. ყოველივე ამის წყალობით ლავრენტი განიმარტება როგორც - " დაფნისა " (დაფნის გვირგვინის დამდგმელი " ე. ი. " გამარჯვებული ") ან " ქალაქ ლავრენტის მცხოვრები ". იმავე სიტყვის ძირისაგან ნაწარმოებია აგრეთვე რამდენიმე სხვა სახელიც: ლავრი, ლავრა, ლაურა.

(ძველი ებრაული) " ღვთის წყალობა " (უფრო დაწვრილებით იხ. ელიაზარ).

წარმოშობით ძველი ინდურია, აღნიშნავდა წითელი ფერის ძვირფას თვალს – ლალს, აქედანაა კი საერთოდ წითელ ფერს. როგორც ერთი, ისე მეორე მნიშვნელობით იგი ისესხა არაერთმა აღმოსავლურმა ენამ. სხვადასხვა გზით ამ სიტყვას უკავშირდება სახელები ლალი, ლალა, ლალე, ლოლა. ზოგი მათგანი აღმოსავლეთის ხალხებში გვხვდება კაცის სახელადაც. აქედანაა გვარები: ლალაშვილი, ლალიაშვილი, ლოლაშვილი.

ახალი წარმოქმნილი ქართული სახელია. სვანეთში, უშგულის თემში, არის წმინდა მარიამის სახელობის ტაძარი, რომელსაც ლამარა ჰქვია ( "მარიამისა"). აქედან არის მიღებული ლამარა. პირველად გვხვდება გრ. რობაქიძის ამავე სახელწოდების პიესაში.

(ქართული) სვანურად ნიშნავს " სალოცავს "". ნაწარმოებია ლამარა-ს მსგავსად."

(სლავური) მოფერებითი ფორმაა, მიღებული სვეტლანა, რუსლანა და სხვა მსგავსი სახელების შემოკლების გზით.

(ბერძნული) " თოლია ""."

(სპარსული) "რატის ასული". მისი ადრინდელი ფორმაა ლატავრი, რომელიც მემატიანის ცნობით, ქალის სახელად გვხვდება ჯერ კიდევ VII სუკუნეში: " ხოლო ამან ჯუანშერ შეირთო ცოლი, ნათესავი ბაგრატიონთა, ასული ადარნასესი, სახელით ლატავრი " (ქართლის ცხოვრება ", I, 251). ეს სახელი გვხვდება X საუკუნეშიც - " სერაპიონ ზარზმელის ცხოვრებაში ". ძველად გვხვდებოდა აგრეთვე ანალოგიურად ნაწარმოები ქალის სახელები: გვარამავრი და პეროჟავრი. ლატავრა ჰქვია სანდრო შანშიაშვილის ამავე სახელწოდების დრამისა და ზაქარია ფალიაშვილის ოპერის მთავარ მოქმედ გმირს.

(ლათინური) " დაფნა "" (დაწვრილებით – იხ. ლავრენტი)."

(ქართული)"ნათელი","შუქი".ლაშარი სალოცავია ფშავ-ხევსურეთში,ალაშარა აფხაზურად"სინათლეს"ნიშნავს.ლაშა კავშირშია ამ სიტყვებთან,იგი მომდინარეობს წარმართული ღვთაების სახელისაგან.ცნობილია საქართველოს მეფე ლაშა-გიორგი,თამარ მეფის ვაჟი(მეფობდა 1213-1222 წლებში).

(ირანული) - " მხედარი ", " მეომარი ", " მოლაშქრე ". აქედანაა გვარები: ლაშქარაძე, ლაშქარაშვილი, ლაშქარეიშვილი, ლაშქარავა.

(ქართული) " შავგვრემანი ".

– ქართული ფორმაა ლეონ-ისა, რაც " ლომს " ნიშნავს. ცხოველთა მეფის სახელწოდება ბევრ ევროპულ ენაში ძველ_ეგვიპტური ლებუ-საგან მომდინარეობს; ასეთია, მაგალითად: ბერძნული ლეონ, ლათინური ლეო, გერმანული ლიოვე, რუსული ლევ... აქედანვეა ქართული ფორმა ლომი. იგი, როგორც ადამიანის საკუთარი სახელი, საეკლესიო კალენდარში არ გვხვდება, მაგრამ ეს სახელი რომ გავრცელებული ყოფილა ხალხში, ამას მოწმობს მრავალი გვარი (ლომიძე, ლომაძე, ლომაშვილი, ლომაური და სხვანი). საეკლესიო კალენდარში ეს სახელი შეტანილი იყო ბერძნული ფორმით: ლეონ. მასვე უკავშირდება ლევ, ლეო და ლევან. ამათგან მომდინარე გვარებია: ლეონიძე, ლევიძე, ლევიშვილი, ლევანიშვილი და სხვ. ლევანი საქართველოს ისტორიაში არაერთი ცნობილი პიროვნების სახელია, განსაკუთრებით ხშირად იგი გვხვდება სამეგრელოს მთავრების (დადიანების) საგვარეულო სახელად. საერთოდ, ლევანი ქართულ საისტორიო წყაროებში დასტურდება XIII ს-დან, ლეონი – V საუკუნიდან.

(არაბული) " ღამე ""

(ქართული) " სწორთმიანი "" (მცენარის სახელისაგან). XVII საუკუნიდან ცნობილია თეიმურაზ მეფის ასული - ლელა ბატონიშვილი. ლელა ჰქვია ვაჟა-ფშაველას "" ბახტრიონის "" გმირ ქალს."

(ქართული).

(სლავური) მოფერებითი სახელია, მიღებული ელენა, ელეონორა, ვილენა, ლეონინა და სხვა მსგავსი სახელების შემოკლებით გზით.

(ლათინური) " ლომი " ; აქედან – ლეონ (←ლეონის " ლომისა ") დაწვრილებით იხ. ლევან. ლეონი ერქვა რამდენიმე მეფესა და ერისთავს, ვახტანგ გორგასლის ვაჟს, ვახტანგ მეექვსის მამას, ერეკლე მეორის ვაჟს და ა.შ. ლიტერატურულ პერსონაჟთაგან ლეონი ჰქვია მეფის ვაჟის, ჯუმბერის, აღმზრდელს სულხან-საბა ორბელიანის " სიბრძნე-სიცრუისაში ".

(ბერძნული) " ლომის მსგავსი ".

(ბერძნული) " ლომისა ". ცნობილია ძველი ქართველი ისტორიკოსი, " ქართლის ცხოვრების " აღმწერთაგანი, ლეონტი მროველი. ხალხში გვხვდება პარალელური ფორმა ლევანტი (შეადარეთ: ლეონ//ლევან).

(ძველი ებრაული) ეტიმოლოგია დაუზუსტებელია, არსებობს რამდენიმეგვარი ვარაუდი, რომელთა მიხედვით შეიძლება ნიშნავდეს "დეკეულს", ან "ანტილოპას", ან კიდევ "დაქანცულს", "დაღლილს".

ევროპული სახელის ლილიანა-ს შემოკლებული ფორმაა.

(ბერძნული) " ლიდიელი "" (ლიდია მცირე აზიის ერთ-ერთი ქვეყნის სახელწოდებაა)."

(ქართული) მნიშვნელობა დაუდგენელია. აქედან ჩანს ნაწარმოები გვარები: ლილაძე, ლილუაშვილი, ლილაური. ამათგან პირველი გვხვდება ისტორიულ დოკუმენტებში (XVIIს.).

(ძველი ებრაული) " შროშანი ""."

ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან, სადაც მას უკავშირებენ ყვავილის ლათინურ სახელს: ლილია - "შროშანი" (თავის მხრივ ეს ლათინური სახელწოდება ძველი ებრაულიდან მოდის).

(ბერძნული)-"ნაღვლიანი სიმღერა"

– ქართული სახელია გაურკვეველი მნიშვნელობისა. ისტორიულ დოკუმენტებში გვხვდება XI ს-დან. ლიპარიტი თრიალეთის ერისთავთა საგვარეულო სახელია და ბევრი მათგანი იხსენიება " ქართლის ცხოვრებაში ". ქართულიდან შემოსულია სომხურში. ამ სახელისაგან წარმოქმნილი გვარებია: ლიპარტაშვილი, ლიპარტიანი, ლიპარტია, ლიპარტელიანი, ლიპარია, ლიპარიძე, ლიპარიშვილი.

(სლავური) " ხალხის საყვარელი "". სლავურ ენებში არის ვაჟის სახელი ლიუდმილ

(ირანული) " იასამანი ""."

(ქართული)არაკალენდარული სახელია,საეკლესიიო კალენდრის მიხედვით მას შეეფარდება ლეონ,ლეონტი,არსიანე(მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ აგრეთვე ებრაული არიელ,თურქული არსლან,ასლან და სხვანი).წინათ გვხვდებოდა აგრეთვე ლომ-ისაგან ნაწარმოები ქართული სახელები:ლომია,ლომისა.მათგან ნაწარმოებია მრავალი გვარი:ლომიძე,ლომაძე,ლომიშვილი, ლომაშვილი,ლომიაშვილი,ლომაური,ლომაია,ლომია,ლომთაძე,ლომთათიძე,ლომინაძე,ლომინაშვილი,ლომინეიშვილი, ლომსაძე და სხვანი.

(ბერძნული) " შუბოსანი " ან (ლათინური) " გრძელი ", " ხანდაზმული ". მისი შემოკლებული ფორმაა ლონგო.

ეს ირანული სახელი ორი სიტყვისაგან შედგება:რუდჰრ"წითელი"და ასპ"ცხენი".მაშასადამე რუდჰრ-ასპ(საიდანაც მიღებულია სპარული ლუჰრასპ),ნიშნავს"წითელ(ქურანა,წაბლა)ცხენს".აღსანიშნავია,რომ ირანელები ცხენს დიდ პატივს სცემდნენ და მასთან დაკავშირებულ სახელებს ხშირად არქმევდნენ ბავშვებს. ამიტომაც იქ ბევრია ასპ("ცხენი")დაბოლოებიანი სახელები,რომელთაგან ზოგი ქართულშიც დასტურდება:გულასპი,გორჯასპი(←გოჯასპირ), ბევრასპი,ხაზარასპი და სხვა.ლუჰრასპი ჰქვია"შაჰ-ნამეს" გმირს,ლეგენდარულ მეფეს.საქართველოში ლუარსაბი ერქვა ორ მეფესXVI-XVII საუკუნეებში.ლუასრაბის შემოკლებული ფორმაა ლუა,ფონეტიკური ვარიანტია ლევარსი.ამ სახელისაგან მიღებულია გვარები:ლუარსაბიშვილი, ლუარსამიძე,ლუაშვილი.

(სლავური) შემოკლებული ფორმაა სახელისა ლიუბოვ, რომელიც ბერძნულის კალკს (პირდაპირ თარგმანს) წარმოადგენს. ლეგენდის მიხედვით, იყვნენ წამებული დები: ქარისი ანუ აგათე ( " სიყვარული "")

ფრანგული სახელია, ნაწარმოები მამაკაცის სახელისაგან: ძველი ფრანგული ‘ხლოდვიკ’ ნიშნავს " სახელოვან მეომარს "". აქედან მომდინარეობს ვაჟის სახელი ლიუდვიგ (ლიუდვიკ)

ბერძნული სახელი. ეს სახელი მოდის ლუკა მახარებელისგან, რომელიც მახარობელი იყო. ინგლისურ ენაში ლუკა გვხვდება როგორც Luke, ბერძნულში კი Λουκᾶς ანუ ლუკას. ლათინური ლუქს („სინათლე“) სიტყვა ნათესაობით ბრუნვის ფორმით (ლუკის — „სინათლისა“, „ნათლისა“) ქცეულია საკუთარ სახელად ბერძნულში, სადაც გვხვდება ლუკას, აქედან კი იგი სხვადასხვაგვარი ფონეტიკური სახეცვლილებით შედის მრავალი ქრისტიანი ხალხის ანთროპონიმში.

– გავრცელებული სახელია მთის კუთხეებში. ეტიმოლოგია უცნობია. ლუხუმი ჰქვია ვაჟა-ფშაველას " ბახტიონის " ერთ-ერთ გმირს, ფშავ-ხევსურთა ლაშქრის მეთაურს, სახელოვან მეომარს.

(ბერძნული) ეტიმოლოგია უცნობია.

(ლათინური) " მაგდალელი ", " მაგდალინელი ". ერთ-ერთ წმინდანს, სახელად მარიამს, რომელიც პალესტინის ქალაქ მაგდალიდან იყო, სხვა მარიამებისაგან გასარჩევად ეწოდა მარია მაგდალინა. შემდგომში მისი ზედწოდება კათოლიკურ წრეებში ცალკე სახელად იქცა. ამ სახელის შემოკლებული ფორმებია: მაგდანა, მაგდა, მადინა, მადი. ამჟამად ისინიც დამოუკიდებელ სახელებად არის ქცეული. ამავე სახელმა ფრანგულ ენაში მიიღო ფორმა მადლენა, რომელიც ამ სახითაც შევიდა სხვა ენებში, მათ შორის ქართულში.

(ქართული) მეგრულად ნიშნავს " მსგავსს " (შეადარეთ ქართული ‘მაგვარი’).

წარმოადგენს მაგდალინა-ს ფრანგულ ფორმას, ჩვენში ახალი ნასესხებია (შეადარეთ მაგდა, მაგდანა).

(იტალიური) " ჩემო ქალბატონო ". ასე უწოდებენ კათოლიკეები ღვთისმშობელს. ასეთივე იყო ქალისადმი ზრდილობიანი მიმართვის ფორმა, რომელიც შემდგომში პიროვნულ სახელად იქცა.

(ბერძნული) " შავი ", " შავგვრემანი ". ამოსავალია ვაჟის სახელი მავრი (ფრანგული გამოთქმით – მოვრის). მოწამეთა სახელია.

(ძველი ებრაული)"ღვთის კაცი","ღვთის ნაჩუქარი".ფართოდ გავრცელებული ბიბლიური სახელია,ერქვა ერთ-ერთ მახარობელს,ქრისტეს მოციქულს.მნიშვნელობის მხრივ მას შეიძლება შევადაროთ ებრაული ნათან,ბერძნული თევდორე და დოროთე,სლავური ბოგდან...მათე-საგან ნაწარმოებია გვარები:მათეშვილი,მათეიშვილი,მათიაშვილი, მათიკაშვილი

ქართული სახელია, მიღებული მართა-ს მოფერებითი ფორმისაგან.

ძველი ინდური ღვთაების – ბუდას დედის სახელია. ასევე ეწოდება მერკურის ანუ ჰერმესის დედას ბერძნულ მითოლოგიაში.

მაია-ს, მარიამ-ის ან მაკრინე-ს საალერსო ფორმაა. ამ სახით მხოლოდ ქართულში წარმოგვიდგება.

(ქართული) " მაისისა ", " მაისში დაბადებული ". ადრე გვხვდებოდა ვაჟის სახელადაც. აქედანაა გვარი მაისაშვილი.

ევროპულ ენებში დამკვიდრებული ფორმაა, მიღებული ისეთი სახელების შემოკლების გზით, როგორიცაა მაკრინე, მარია, მარგარიტა და სხვ.

(ბერძნული) " ნეტარი ", " ბედნიერი ". აქედანაა გვარები: მაკარაშვილი, მაკარაძე, მაკარიძე.

(ლათინური) " ხმელი ", " გამხდარი ". მისი მოფერებითი ფორმებია ქართულში დამოუკიდებელ სახელებად ქცეული მაიკო და მაკა, აგრეთვე მაკო.

(ძველი ებრაული) " ჩემი (იგულისხმება: ღვთის) გაგზავნილი ", ე. ი. " ღვთის მოციქული ". განიმარტება აგრეთვე როგორც " ანგელოზი " (საბა), " ანგელოზის სადარი ". ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია.

(ქართული) მოფერებითი ფორმაა მალიკო.

(ქართული) " ცქვიტი ", " კოხტა ", " ლამაზი ". ფონეტიკურად ჰგავს ირანულს: მალი-ხას " რჩეული ნივთი ". მალხას ვაჟის სახელად გვხვდება სომხურშიც, მაგრამ მისი კავშირი ირანულ ენებთან საეჭვოდ მიიჩნევა. არის გვარი მალხაზიშვილი.

(ქართული) დადასტურებულია დასავლეთ საქართველოს საეკლესიო საბუთებში (I, 116). აქედანაა გვარი მამაგულაშვილი.

(ქართული).

(ბერძნული) " ძიძა ". წმინდა მოწამეთა სახელია.

(ქართული) საეკლესიო კალენდარში წმინდანთა შორის იხსენიება რამდენიმე მამა და ეს სახელი ბერძნული ენის ნიადაგზე განიმარტება როგორც " ძუძუმწოვარი ". ქართულში ის, ბუნებრივია, უკავშირდება " მამის " ცნებას და არა " ძუძუს " ან " ძიძას ". საზოგადო სახელისაგან გასარჩევად პიროვნულმა სახელმა მიიღო მცირედ განსხვავებული ფორმა – მამია. მისივე ვარიანტებია: მამისა, მამუკა. მამია ოდიშის და გურიის მთავართა საგვარეულო სახელი იყო. მათ შორის ყველაზე ადრე (1323-1345 წლებში) ოდიშის მთავარი იყო მამია I დადიანი, რომელიც 1330 წ. დასავლეთ საქართველოს სხვა ერისთავებთან ერთად დაეხმარა გიორგი ბრწყინვალეს საქართველოს ერთიანი სამეფოს აღდგენაში. XIX ს-დან ცნობილია პოეტი მამია გურიელი. მამია-საგან ნაწარმოებია გვარები: მამიაშვილი, მამაიაშვილი, მამიაური, მამეშვილი, მამეიშვილი.

(ქართული) წინათ გვხვდებოდა ვაჟის სახელადაც (შეადარეთ მამია). აქედანაა გვარი მამისაშვილი.

(ქართული) " მამისა " (წარმოების მხრივ შეადარეთ ცოტნე). აქედანაა გვარი მამნიაშვილი, მამინაშვილი, მამინაიშვილი.

(ქართული) წინათ გვხვდებოდა აგრეთვე მისი კნინობითი ფორმა მამუკელა. ამათგან მიღებულია გვარები: მამუკაძე, მამუკაშვილი, მამუკიშვილი, მამუკელაშვილი.

(ქართული) აქედანაა გვარები: მამულაშვილი, მამულაძე, მამულია, მამულაიშვილი, მამულაიძე.

(ძველი ებრაული) ბიბლიური სახელია, ნიშნავს "მცირეს", "ცით მოვლენილს", გადატანით "ზეციურ პურს" (რომელსაც ღმერთი უგზავნიდა სამშობლოდან დევნილ ებრაელებს). ქალის სახელად განსაკუთრებით ფართოდ გავრცელდა საქართველოში ბოლო დროს.

(ძველი ებრაული) " დავიწყებული ", (ან " დამვიწყებელი ").

(ქართული) წარმოშობით სპარსული სიტყვა მანგი ( " მთვარე ", -მეტაფორულად " მოელვარე თვალი ", " მარგალიტი ") შემოსულია ქართულში და გვხვდება, მაგალითად, " ვეფხისტყაოსანში " ; " შემოვიდა მის წინაშე თინათინის მონა ზანგი, მოახსენა: " გიბრძანებსო ტანი ალვა, პირი მანგი " (120, 3-4). აქედან ა სუფიქსით ნაწარმოებია პიროვნული სახელი მანგია - " პირმშვენიერი ", " მთვარის მსგავსი ".

ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან, უცნობი ეტიმოლოგიისა. ჩვენში მის გავრცელებას ხელი შეუწყო აბატ პრევოს რომანის " მანონ ლესკოს " თარგმნამ (მთარგმნელი ქეთევან ირემაძე).

(ირანული)"ციური(სამოთხისებური)სახის მქონე".მისი ფონეტიკური ვარიანტია ნანუჩა.მანუჩარის ძველი ფორმაა მანუშჩიტრა,რაც"მანუშის მთაზე დაბადებულს"ნიშნავს,მაგრამ ჯერ კიდევ ფირდოუსის დროს(X ს.)ამ სახელს დაკარგული ჰქონია ძველი მნიშვნელობა და ნიშნავდა"სამოთხისებური სახის მქონეს".მანუჩარი"შაჰ-ნამეს"ერთ-ერთი გმირია.ის შვილიშვილია ირანის ტახტის მემკვიდრის ირეჯისა,რომელიც ძმებმა მოკლეს.მამამისი ფერიდუნი ამის გამო დაბრმავდა.როცა ირეჯის შვილიშვილი დაიბადა,ფერიდუნმა ღმერთს შესთხოვა,წუთით დაებრუნებინა მისთვის მხედველობა,რომ ახალდაბადებული დაენახა,ღმერთმა თხოვნა შეუსრულა და ფერიდუნმა ბავშვს მანუჩარი("სამოთხის სახისა")დაარქვა.

(ქართული).

(ლათინური) " მარგალიტი ". პირველადი ფორმაა მარგარიტ(ა), შემოკლებული – მარგო.

(არაბული) " მარსი ". პარალელური ფორმაა მარიხ. პიროვნულ სახელებად გვხვდება ამ პლანეტის ლათინური სახელწოდებაც – ვენერა, ქართულიც – ცისკარა.

(არამეული) " ქალბატონი ", " დიასახლისი ". მისი მოფერებითი ფორმაა ქართულში მათიკო. მართა ერქვა ქრისტეს მეგობრის ლაზარეს დას, მენელსაცხებლე დედას, რომელიც იხსენიება სახარებაში: " ხიყო ვინმე დედაკაცი, რომლისაი სახელი მართა, და შეიყვანა თავადი სახიდ (=სახლში) თვისა " (ლუკა 10, 38).

(ძველი ებრაული) " მწარე ".

ბერძნული ფორმაა ძველი ებრაული სახელისა მარიამ (იხ. აქვე, ქვემოთ). ეს ფორმა ქართულისათვის ნაკლებ დამახასიათებელია, თუმცა გვხვდება ჯერ კიდევ XI ს-ში: " ბრძანებისა მიერ მარადის სახსენებელისა დედოფლისა უფალა მარიამისი " (A 52, იოვანეს თავის თარგმანების სათაურში). როგორც აკადემიკოსი ელენე მეტრეველი ფიქრობს, ეს ფორმა უთუოდ ბერძნული დედნიდანაა გადმოსული (ნარკვევები, გვ. 232).

(ძველი ებრაული) მოეპოვება რამდენიმეგვარი განმარტება: 1. " შეუპოვარი ", " დაუმორჩილებელი ", " უარმყოფელი " ; 2. " მწარე " ; 3. " ქალბატონი " ; 4. " საყვარელი უფლისა ". უფრო სარწმუნოდ ითვლება პირველი მნიშვნელობა. მარიამი ერქვა ყოვლადწმინდა ღმრთისმშობელს, რომლის წილხვედრიც არის საქართველო. ბუნებრივია, რომ სახელი უძველესი დროიდანვე ხშირად გვხვდება ქართულ წერილობით წყაროებში. მარიამის მოფერებითი ფორმებია ქართულში: მარო, მარიკო, მაიკო, მაშო, მაშიკო. ასეთი საალერსო ფორმები სხვა ენებიდანაც არის შემოსული: მარი, მარიკა, მარუსია. გვხვდება ამ ფუძიდან ნაწარმოები გვარებიც: მარიამიძე, მარიამული.

არამეული წარმოშობის საკუთარი სახელი. აქვს რამდენიმე მნიშვნელობა: 1. „შეუპოვარი“, „დაუმორჩილებელი“, „უარმყოფელი“; 2. „მწარე“; 3. „ქალბატონი“; 4. „საყვარელი უფლისა“, რომელთაგან ყველაზე სარწმუნო პირველია. სახელი უძველესი დროიდან გვხვდება ქართულ წერილობით წყაროებში. მარიამი ერქვა ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელს[1]. სამოქალაქო რეესტრის მონაცემებით, საქართველოს ტერიტორიასა და მის ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს ამ სახელის 60349 მატარებელი[2].

იხ. მარინა, მარინე.

იხ. მარიამ.

(ლათინური) "ზღვისა". ლათინურად ზღვას ეწოდება მარე, რომელიც საფუძვლად უძევს ვაჟის სახელებს: მარიან, მარინ, მარი, ხოლო ამათგან შემდეგ წარმოქმნილია ქალის სახელები: მარინა||მარინე, მარიანა და სხვანი (შეადარეთ რუსული море - "ზღვა" , მარინისტი ჰქვია მწერალს ან მხატვარს, რომლის შემოქმედების მთავარი თემაა ზღვა). ხსენებულ პარალელურ ფორმათაგან ქართულში ამჟამად ყველაზე პოპულარულია მარინა (ნასესხები სლავურიდან), თუმცა ისტორიულად უფრო ძველი და ლათინურთან ახლოს მდგომი ფორმაა მარინე.

– ბერძნული საკუთარი სახელია, რომელსაც დამაჯერებელი ეტიმოლოგია არ მოეპოვება. ფიქრობენ, რომ მომდინარეობს ლათინურიდან და ნიშნავს " ჩაქუჩს ", სხვაგვარი ეტიმოლოგიით " ჭკნობადი " ან კიდევ " მარტისა " ( " მარტში დაბადებული "). ერქვა მახარებელს, ქრისტეს ერთ-ერთ მოციქულს, ასევე – რამდენიმე წმინდანს. მისგან ნაწარმოებია გვარები: მარკოზაშვილი, მარკოზიშვილი, მარკოზია, მარკოიშვილი, მარკოიძე.

იხ. მარიამ.

(ლათინური) " მარსისა ", " მარსის (ომის ღმერთის) კუთვნილი ", ე. ი. " მეომარი ". ევროპულ ენებში გვხვდება იმავე ფუძისაგან ნაწარმოები ვაჟის სახელები მარტინე და მარტინიანე, ამ უკანასკნელთაგან კი იწარმოება ქალის სახელებიც: მარტინა, მარტინიანა. ქართულში მარტია გააზრებულია " მარტისა " ( " მარტში დაბადებული "). მისგან ნაწარმოებია გვარები: მარტიაშვილი, მარტაშვილი, მარტაძე.

(ლათინური) " ქალბატონი ", " დიასახლისი ".

(ლათინური) " უდიდესი ". შეადარეთ სიტყვები მაქსიმუმი, მაქსიმალური. ამ სახელს ატარებდა რამდენიმე მოწამე. მათ შორის განსაკუთრებით ცნობილია მაქსიმე აღმსარებელი.

(ქართული) მნიშვნელობა გაურკვეველია, საეჭვოა კავშირი ჰქონდეს სვანურ ზმნის ფორმასთან: მაყა - " მყავს " (ფორმის მხრივ შეადარეთ თაყა). აქედანაა გვარი მაყაშვილი.

(ქართული) აღნიშნავს "შავტუხას", "შავგვრემანს". მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ მავრა, მელანია.

(ქართული) ეს სახელი ჰქვია ანტონ ფურცელაძის რომანის მთავარ გმირს ( " მაცი ხვიტია ".).

(ქართული) აქედანაა გვარები: მახარაძე, მახარაშვილი. ძველად გავრცელებულუი იყო აგრეთვე ამავე ძირისაგან ნაწარმოები სახელი მახარობელა, საიდანაც მიღებულია გვარები: მახარობლიძე, მახარობლიშვილი. მახარე ჰქვია შიო არაგვისპირელის " გაბზარული გულის " მთავარ გმირს. მახარა კონსტანტინე გამსახურდიას " დავით აღმაშენებლის " ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟია. იხ. კიდევ ხახარე.

მაგდას ინგლისური ფორმაა.

ძველი ქართული სახელია, გაურკვეველი მნიშვნელობისა. გამოთქმულია ვარაუდი, რომ ეს სახელი შეიძლება უკავშირდებოდეს ზმნას ‘მინდა’ (შდრ. ვაჟის სახელი მინდია) ე.ი. ნიშნავდეს " სასურველს ", თავდაპირველად კი - " გრძნეულს " (გ. როგავა). მისი მოფერებითი ფორმაა მედიკო. ცნობილი ბერძნული მითის მიხედვით, მედეა ერქვა კოლხეთის მეფის ასულს, არგონავტების წინამძღოლ იაზონის მეუღლეს (ძვ. წ. VIII ს.). არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ ამ სახელისაგან მომდინარეობდეს მეცნიერების დარგის სახელწოდება – მედიცინა.

(ბერძნული) " მკვლევარი ", " მაძიებელი ", " მწყობრად მავალი ". შეადარეთ კვლევა-ძიების სისიტემის აღმნიშვნელი სიტყვა მეთოდი. აგეთვე - მეთოდიკა, მეთოდური.

(ბერძნული) " შავი " (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ მავრა, მაყვალა. მასვე უკავშირდება სიტყვა მელანი – საწერი სითხე, რომელიც თავდაპირველად შავი ფერისა მზადდებოდა). ამავე სახელის ვარიანტებია ქართულში: მელანა, მელანო. შემოკლებით – მელო.

(ბერძნული) " მზრუნველი ". პარალელური ფორმაა მელენტი.

(ბერძნული) " თაფლიანი ". ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან (შეადაერთ კაცის სახელი მელიტონ, საიდანაც ნაწარმოებია ქალის სახელი მელიტონა, ამ უკაბნასკნელის შემოკლებით კი მიღებულია მელიტა).

(ბერძნული) " თაფლით ამოვსებული ", " თაფლიანი ". ამავე ფუძიდანაა ქალის სახელი მელიტა.

(ძველი ებრაული) " მეფე სიმართლისა ". ამ სახელით ცნობილია ქართული ეკლესიის რამდენიმე მამამთავარი. მათ შორის პირველია მელქისედეკ I, საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი 1010-1033 წლებში, რომლის სახელსაც უკავშირდება პატრიარქობის დაწყება საქართველოში.

(სპარსული) " მითრას (ღმერთის) ბრწყინვალების მქონე ". აქედანაა გვარები მერაბიშვილი და მერაბაშვილი. მერაბი ერქვა " შაჰ-ნამეს " ერთ-ერთ პერსონაჟს, როსტომის პაპას, რომელიც ზაბულისტანში მეფობდა.

მარიამ-ის ინგლისური ფორმაა, რომელიც ქართულში ახალი შემოსულია. ეს სახელი ჰქვია გალაკტიონ ტაბიძის პოეტური ოცნების ქალიშვილს, რომელსაც პოეტმა მიუძღვნა რამდენიმე შესანიშნავი ლექსი.

- მელქისედეკ-ის შემოკლებული ფორმაა, ქართულში ქცეულია დამოუკიდებელ სახელად.

ჩერქეზულად ნიშნავს " მოუსვენარს ", ყაბარდოულად - " სინათლეს ", " შუქს " (შეადარეთ შუქია, ნათელა, სვეტლანა, ფოტინე). ქართულში გავრცელდა ალექსანდრე ყაზბეგის " ელგუჯას " გავლენით, რომლის მთავარ გმირ ქალსაც მზაღო ჰქვია.

(ქართული).

(ქართული) " მზიანი ".

(ქართული) მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ სამსონ. მისი შეკვეცილი ფორმებია: ჭაბუკა, ჭაბუა.

(ქართული) " მზე-ქალბატონი ", " მზის მსგავსი ქალბატონი ". ამ კომპოზიტი სახელის მეორე ნაწილი ხათუნ თურქულია და " ქალბატონს " ნიშნავს. ის ქართულში ცალკეც გვხვდება ქალის სახელად. მზეხათუნ-ის შემოკლებული ფორმაა მზეხა (ახალი გააზრებით - " მზე ხარ ").

(ქართული).

(ქართული).

(ქართული) მისი შემოკლებული ფორმაა მზისა.

(ქართული) მისი ვარიანტული ფორმებია: მზიული, მზიური.

(ქართული).

თბილ ქვეყნებში გავრცელებული ყვავილოვანი მცენარის სახელწოდებაა, ქცეული პიროვნულ სახელად (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ია, ვარდო, ეძნელა...)

(ბერძნული) " მთვარის მიხედვით ამხსნელი, მოუბარი " (შეადარეთ გერმანული ალფრედი).

(ბერძნული) " თვის ნობათი ", " თვის საჩუქარი ". იშვიათად გვხვდება პარალელური ფორმა – მინადარი.

(ქართული).

შემოკლებული ფორმაა მირანდუხტ-ისა, რომელიც წარმოშობით ირანული სახელია და " მირიანის ასულს " ან " ამირის (ბატონის) ასულს " ნიშნავს (შეადარეთ გურანდუხტ||გურანდა " გურამის ასული ", ნახეთ კიდევ ვაჟის სახელი მირზა). ვახტანგ გორგასლის ერთ დას გურანდუხტი ერქვა, მეორეს – მირანდუხტი. ეს სახელები სრული ფორმით დღეს აღარ იხმარება, მაგრამ გვხვდება შემოკლებული სახით: გურანდა, მირანდა. ეს უკანასკნელი ემთხვევა ევროპულ სახელს.

კომპოზიტია,შედგენილი არაბულ-სპარსული სიტყვებისაგან: ამირ-ზადე-"ამირის შვილი".ამირი შუა აზიაში არაბთა მოსვლის დროიდან ეწოდებოდა მხედართმთავარს,მმართველს.ამირობით ადიწყო თავისი კარიერა თემურ-ლენგმა,რომელმაც შემდგომ თითქმის ნახევარი აზია დაიპყრო,მაგრამ მაინც შეინარჩუნა ამირის ტიტული და არ გაცვალა იგი უფრო საპატიო წოდებაზე–ხანზე(ამ ტიტულს ატარებდნენ მონღოლთა ბელადის ჩინგიზ-ხანის შთამომავლები,თემური კი მათ არ ეკუთვნოდა),ხოლო თემურის შვილებმა მიიღეს წოდება ამირ(ემირ)-ზადე.აქედან თავბოლოს მოკვეცით მიღებულია მირზა,რომელიც გვხვდება როგორც ტიტულად,ისე საკუთარ სახელად.მაშასადამე,მისი თავდაპირველი მნიშვნელობაა"უფლისწული ","ბატონიშვილი".მოგვიანო ხანებში ასე მიმართავდნენ აგრეთვე მდივან-მწიგნობრებს,მწერლებს,ოღონდ ამ შემთხვევაში მირზა სახელის წინ დაისმის,მაშინ როცა"უფლისწულის"მნიშვნელობით ის სახელს მოსდევს.ჩვენში ამ სახელის გავრცელებას მოწმობს გვარი მირზაშვილი და გეოგრაფიული სახელი მირზაანი.ცნობილი ქართველი პოეტი იყო მირზა გელოვანი.

(სპარსული) " მითრასი " ანუ " მზისა " (მითრა მზის ღვთაების სახელია. მისგანვე არის ნაწარმოები მითრიდატე - " მითრას ბოძებული "). მირიანი ერქვა ქართლის მეფეს, ფარნავაზიანთა დინასტიის მესამე წარმომადგენელს (ძვ. წ, II საუკუნის დამდეგს.). ეს სახელი ერქვა მის შვილიშვილსაც (მირიან II). მისი სეხნია იყო აგრეთვე მირიან III, ვახტანგ გორგასლის პაპა, მოციქულთა სწორი, რომლის დროსაც ქრისტიანობა საქართველოში სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადდა (337წ. ახლო ხანებში). ამ სახელისაგან ნაწარმოებია გვარი მირიანაშვილი.

(ბერძნული) " მტირალი " ან " მირონი (სურნელოვანი ზეთი) ". ამ სახელით ცნობილია რამდენიმე მღვდელმოწამე. აღმოსავლეთ საქართველოში გვხვდება მცირერიცხოვანი გვარი მირონაძე.

(ბერძნული) " დედის გამომაჩინებელი " ე.ი. " დედის დიდება " ან " დედით გამოჩენილი " ( " სახელოვანი დედის შვილი ").

(ძველი ებრაული) " ღვთის სწორი ", " ღვთაებრივი " (სიტყვასიტყვით: " ვინც ღმერთივით არის "). ეს სახელი ებრაულიდან შესულია ბერძნულში და ბერძნულის გზით ფართოდ გავრცელებულა მსოფლიოს მრავალ ენაში, ოღონდ გზადაგზა საგრძნობი ცვლილებები განუცდია. მისი პირვანდელი ფორმაა მიქაელ, სადაც ‘ქ’ ბერძნულშივე იქცა ‘ხ’-დ, ‘ე’ კი – ‘ი’-დ და მივიღეთ მიხაილ. ეს ფორმა შესულია რუსულში, მიხაი გვხვდება რუმინულში; მიხაილო, მიკოლა - უკრაინულში და ა. შ. ქართულში გვაქვს როგორც მიქელ, მიქელა, ისე მიხეილ, მიხა. უფრო ძველი ფორმაა პირველი, საიდანაც ნაწარმოებია გვარები: მიქელაძე, მიქელაშვილი, მიქელაიშვილი, მიქაშვილი, მიქიაშვილი, მიქაძე, მიქავა... მიხეილ-ისაგან კი ნაწარმოებია მხოლოდ ორიოდე გვარი – მიხელაშვილი, მიხელიძე.

(იხ.აქვე ზემოთ მიქელა).მისი კნინობითი ფორმებია:მიხა, მიხო,მიხაკო.

საკუთარი სახელი. მისი კნინობითი ფორმებია: მიხა, მიხო, მიხაკო. მომდინარეობს ძველი ებრაული სახელიდან მიქელა – „ღვთის სწორი“, „ღვთაებრივი“ (სიტყვასიტყვით: „ვინც ღმერთივით არის“). ეს სახელი ებრაულიდან შესულია ბერძნულში და ბერძნულის გზით ფართოდ გავრცელებულა მსოფლიოს მრავალ ენაში, თუმცა გზადაგზა საგრძნობი ცვლილებები განუცდია. მისი პირვანდელი ფორმაა მიქაელ, სადაც „ქ“ ბერძნულშივე იქცა „ხ“-დ, „ე“ კი – „ი“-დ და წარმოიქმნა მიხაილ. ეს ფორმა შესულია რუსულში, მიხაი გვხვდება რუმინულში; მიხაილო, მიკოლა — უკრაინულში და ა. შ. ქართულში არის როგორც მიქელ, მიქელა, ისე მიხეილ, მიხა. უფრო ძველი ფორმაა პირველი, საიდანაც ნაწარმოებია გვარები: მიქელაძე, მიქელაშვილი, მიქელაიშვილი, მიქაშვილი, მიქიაშვილი, მიქაძე, მიქავა... მიხეილ-ისაგან კი ნაწარმოებია მხოლოდ ორიოდე გვარი — მიხელაშვილი, მიხელიძე.

(ქართული) " მინდოდა " (მეგრულად). შეადარეთ ქალის სახელი მოკონა.

(ქართული) მეგრულად ნიშნავს " სასურველს " (სიტყვა-სიტყვით " გვინდა ") შეადარეთ ვაჟის სახელი მოკოდია ( " მინდოდი ").

(ძველი ებრაული) " წყლიდან ამოყვანილი (გადარჩენილი) ". ეს სახელი ერქვა ებრაელთა სჯულმდებელს, რობელიც ბიბლიური გადმოცემით, მდინარე ნილოსში მცურავ აკვანში იპოვნეს და ეგვიპტის დედოფალმა იშვილა. სხვაგვარი განმარტებით, ეს სახელი ძველეგვიპტურია და ნიშნავს " ბავშვს ". მისი ქართული ფორმაა მოშე, აღმოსავლური – მუსა. მისგან წარმოქმნილია გვარები: მოსაშვილი, მოსეშვილი, მოსიაშვილი, მოსიძე, მოსია, მოსიავა, მოსიშვილი, მოშიაშვილი და სხვ.

(ბერძნული) " დამცინავი ".

(არაბული) " მიზანი ", " განზრახვა ". აქედანაა გვარი მურადაშვილი.

- იგივეა, რაც მირზახან (მირზა პლუს სპარსული სუფიქსი ხან. წარმოების მხრივ შეადარეთ ალმას-ხან, დურმიშ-ხან).

(არაბულ-სპარსული) " რჩეული ".

– აღმოსავლური სახელის მურვან-ის ფონეტიკური ვარიანტი უნდა იყოს. აქედანაა გვარები მურმანიშვილი, მურვანიშვილი, მურვანიძე. მურმანი ჰქვია ქართული ლეგენდის " აბესალომ და ეთერის " ერთ-ერთ პერსონაჟს.

– სვანურად ნიშნავს " სვანს " (შეადარეთ ქართულ სატომო სახელწოდებათაგან მიღებული სახელები: ქართლოს, კახა, ივერი). სხვაგვარი ვარაუდის მიხედვით, ხურიტული სახელია და ნიშნავს " დიადს ", " ამაღლებულს ", " მშვენიერს ".

(ქართული)"მუხიანი","მუხისა"(მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ბესარიონ,სილოვან,სილიბისტრო,სილვა,სილვინა)

იხ. - ცინარა.

ძველი სლავური წარმოშობის ქალის სახელი. არის ბერძნული „ელისის“ (ბერძ. Ελπίς), წმინდანის სახელის კალკი. რუსულად აღნიშნავს „იმედს“ და სახელებს შორის დაიმკვიდრა თავი სხვა სიტყვებთან, „Вера“ (ვერა, რწმენა) და „Любовь“ (ლუბოვ, სიყვარული) ერთად.

(ძველი ებრაული) " ღვთისათვის მიძღვნილი " (უფრო ზუსტად: " მან თავი ღმერთს უძღვნა ".) სხვაგვარი ეტიმოლოგიით, არაბული ფუძეა თურქულ ენაში შემოსული, ნიშნავს " მზერას ", " ხედვას ". " აზრს ", " თვალსაზრისს ". ამ ფუძიდან არის წარმოქმნილი იუდეველთა ქალაქის სახელწოდება ნაზარეთი. მისგან ნაწარმოები ქართული გვარებია ნაზარაშვილი და ნაზარიშვილი. შესაძლოა აგრეთვე – ნაზრიშვილი, ნასარიძე, ნასარაია, ნასარია. ნაზარი ერქვა ბოლშევიკების მიერ დახვრეტილ ქუთათელ-გაენათელ მიტროპოლიტს, რომელიც ქართულმა ეკლესიამ წმინდანად შესაცხა.

(ირანული) "კოხტა". ძველ ირანულში ამ სახელს ატარებდნენ კაცები, ახალ სპარსულში დაუკავშირდა ქალს. ქართულში მხოლოდ ქალის სახელად გვხვდება. მისი მოფერებითი ფორმებია: ნაზია, ნაზო, ნაზიკო.

(ქართული) აკაკი წერეთლის პოემა " გამზრდელის " ერთ-ერთი პერსონაჟის სახელია.

(ძველი ებრაული) " ღვთის მოცემული ", სიტყვასიტყვით: " მან (ღმერთმა) მისცა ". ბიბლიური წინასწარმეტყველის სახელია. აქედანაა გვარი ნათენაძე.

(ქართული) ერთ-ერთი ძალზე გავრცელებული სახელია ქალისა, წინათ კაცის სახელადაც გვხვდებოდა (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ: ლუკა, ლუკინა, ფოტინე, როქსანა, კლარა, ლუცია, ლუჩია, სვეტლანა და სხვანი) აქედანაა გვარები: ნათელაშვილი, ნათელაძე, ნათელაური. ნათელა ჰქვია აკაკი წერეთლის ამავე სახელწოდების პოემის მთავარ გმირს.

(ქართული) ნათელას პარალელური ფორმაა. გვხვდება ჯერ კიდევ XV ს. დამდეგს: როგორც " ქართლის ცხოვრება " გვაუწყებს, მეფე გიორგი VII-ს ცოლად ესვა ქუცნა ამირეჯიბის ასული ნათია. ნათელას მსგავსად ნათია (ნათაი) გვხვდება კაცის სახელადაც (იხსენიება, მაგალითად, სვანეთის კრების მატიანეში, რომელსაც XIII ს. მეორე ნახევრით ათარიღებენ). მისგან ჩანს მიღებული გვარები: ნათაძე, ნათიძე, ნათიშვილი.

(ბერძნული) " ალი ", " წყლის ნიმფა ".

(არაბული) "საჩუქარი". არაბულში კაცის სახელია. ქალის სახელად ქცეულია აზერბაიჯანულში ნაილია-ს ფორმით.

(არაბული) " ნათელა ".

(ქართული) როცა მშობლებს ქალიშვილები უკვე ჰყავთ და ვაჟი სურთ, მაგრამ ისევ ქალიშვილი შეეძინებათ, მაშინ არქმევენ ამ სახელს. ნახეთ აგრეთვე კმარა.

(ქართული) თვით სიტყვა ნამი სპარსულიდან არის შემოსული.

(ბერძნული) "პაწაწინა". ეს სახელი ერქვა ქართლის დედოფალს, მირიანის მეუღლეს, მოციქულთა სწორს, რომლის დროსაც ქრისტიანობა დამკვიდრდა საქართველოში (IV ს.). არსებობს ვარაუდი, რომ ნანა შესაძლოა უკავშირდებოდეს ძველი ხეთური ღვთაების სახელწოდებას. მასთან კავშირშია მომდევნო რამდენიმე სახელიც.

(ქართული).

(ქართული) გვხვდება სვანეთის კრების მატიანეში (XIII ს.). ნანასა და ნანის მოფერებითი ფორმებია: ნანია, ნანო, ნანიკო, ნანუკა.

(ქართული) ესეც ნანის საალერსო ფორმაა, ქცეული დამოუკიდებელ სახელად.

- იხ. მანუჩარ.

(ძველი ებრაული) " ნუგეში "

(ქართული) - " ჩიტუნა " (სვანურად)

(ბერძნული) პარალელური ფორმაა ნარგიზი. ანტიკური მითის მიხედვით, ნარკისი ანუ ნარცისი ერქვა თავის თავზე შეყვარებულ ლამაზ ჭაბუკს, რომელიც თავისი სილამაზის საჭვრეტად სულ ერთთავად წყალში იყურებოდა და ღმერთებმა ყვავილად აქციეს. ამ ყვავილის სახელი ქართულად გადმოიცემა ნარგიზის ფორმით და იგი ქალის სახელად გამოიყენება. იგი საერთოდ აღმოსავლეთში გავრცელებულია ქალის სახელად, თვით ბერძნულში კი ნარკისი ანუ ნარცისი ვაჟის სახელია, ნარკისა – ქალისა. სახელის ფუძეა ბერძნული ზმნა ნარკაო - " ვაშეშებ " (შეადარეთ სიტყვა ნარკოზი).

(სპარსული) იგივეა რაც გულნარა - " ბროწეულის ყვავილი ".

(ძველი ირანული) " გულადი ", " ძალგულოვანი ". აქედანაა გვარები: ნარიმანაშვილი, ნარიმანიშვილი, ნარიმანიძე, ნარმანია.

(ქართული) აქედანაა გვარი ნასყიდაშვილი.

(ლათინური) "ბუნებრივი", "მშობლიური". დიეს ნატალის ლათინურად "დაბადების დღეს" ნიშნავს. ნატალი კაცის სახელია, რომლისგანაც ჩვეულებრივ სუფიქსის დართვით ნაწარმოებია ქალის სახელი ნატალია. მისი შემოკლებული ფორმებია ნატა, ნატო. რუსული მოფერებითი ფორმაა ნატაშა.

ნატალიას შემოკლებული ფორმა – ქართულში ქცეულია დამოუკიდებელ სახელად. გაიხსენეთ, მაგალითად, გამოჩენილი მსახიობი ქალები – ნატო გაბუნია და ნატო ვაჩნაძე.

(ქართული).

(ქართული).

ელენე-ს (ან კიდევ მადლენა-ს) მოფერებითი ფორმაა. ახალი ნასესხებია ევროპული ენებიდან.

(ქართული) " დედისა ".

(ბერძნული) " ახალგაზრდა ", " ახალი ". გახალხურებული (ბგერათგადასმით მიღებული) ფორმაა ერთ-ერთი მოწამის სახელისა – ნეონილა.

ნესტან-დარეჯან-ის პირველი ნაწილია, ქცეული ცალკე სახელად. ნესტან-დარეჯან მომდინარეობს სპარსული გამოთქმისაგან: ნესთ ანდარე ჯაჰან - " სწორუპოვარი ", უფრო ზუსტად: " არ არის ქვეყნად (მისი ტოლი) ". ეს სახელი ჰქვია " ვეფხისტყაოსნის " მთავარ გმირ ქალს. სრული (კომპოზიტიური) ფორმა, გარდა " ვეფხისტყაოსნისა ", დადასტურებულია ისტორიულ ძეგლებში (იხ.საქართველოს სიძველენი, III, 140). ამჟამად როგორც ნესტანი, ისე დარეჯანი გვხვდება ცალ-ცალკე სახელებად (იხ. დარეჯან).

(ბერძნული)"შინ(სამშობლოში)დაბრუნებული"

(ბერძნული) " ახალი ".

(სპარსული)"წადილი","სურვილი","საზრუნავი","სათხოვარი","საჩუქარი".აქედანაა გვარი ნიაზაშვილი.

(ბერძნული) " ჭაბუკი ". ერქვა რამდენიმე ისტორიულ პიროვნებას ძველ საქართველოში.

(ბერძნული)გამარჯვებული ქალღმერთის სახელია ანტიკურ მითოლოგიაში,ბერძნულში გვხვდება ქალის სახელად,ქართულში კი მიჩნეულია ნიკოლოზ-ის ან ნიკანდრო-ს შემოკლებულ ფორმად და ვაჟის სახელად არის ქცეული.

წარმოაგდენს ნიკოლოზის შემოკლებულ ფორმას,ქართულში ახასიათებს დამოუკიდებელ სახელად ქცევის ტენდენცია (ნიკო ნიკოლაძე,ნიკო ლორთქიფანიძე,ნიკო მარი,ნიკო გოცირიძე,ნიკო მუსხელიშვილი,ნიკო კეცხოველი და სხვანი).

(ბერძნული)შედგება ორი სიტყვისაგან:ნიკე-"გამარჯვებული "და ლაოს-"ხალხი".ამათგან პირველი სიტყვა ნიკე შედის ბერძნული წარმოშობის არაერთი სახელის შემადგენლობაში, როგორიცაა,მაგალითად:ნიკანდრო("გამარჯვება ვაჟკაცისა"), ნიკანორ("გამარჯვებათა მხილველი"),ნიკიტა("გამარჯვებული"),ნიკიფორე("ძლევამოსილი"),ნიკოდიმოს(" გამარჯვება ხალხისა"),ნიკოსტრატე("გამარჯვება ლაშქრისა, არმიისა").ამ სახელთაგან ქართულში ადრიდანვე დასტურდება და დღესაც ფართოდ არის გავრცელებული ნიკოლოზ(ნიკოლოოზ//ნიკოლაოზ,ნიკოლაოს),შემოკლებით– ნიკა,ნიკო,ნიკოლა.მისგან ნაწარმოებია გვარები:ნიკოლოზიშვილი,ნიკოლაძე,ნიკოლაიშვილი,ნიკოლეიშვილი.

(რუსული) ახალი წარმოქმნილი სახელია, რომელშიაც ბოლოდან იკითხება ლენინი.

– ქართულში ძველად გავრცელებული სახელი იყო. მისი კნინობითი სახელია ნინიკა. ვაჟის სახელად გვხვდებოდა აგრეთვე ნონე და მისი კნინობითი ფორმა ნონიკა. ამ სახელთა ეტიმოლოგია უცნობია. მათგან ნაწარმოებია გვარები: ნინიძე, ნინიაშვილი, ნინიკაშვილი, ნონეშვილი, ნონიკაშვილი.

ერთ-ერთ ყველაზე ფართოდ გავრცელებული ქალის სახელია საქართველოში უძველესი დროიდან დღემდე. ნინო ერქვა ქართველთა განმანათლებელს, მოციქულთა სწორს, IV საუკუნეში. ამ სახელის ეტიმოლოგია დაუდგენელია. ზოგიერთის აზრის, შესაძლოა უკავშირდებოდეს ასირიული ნაყოფიერების ღვთაების სახელს ნინ-ს (მისგანვე მომდინარეობს ასირიის დედაქალაქის სახელწოდება ნინევია). ყოველ შემთხვევაში, ნინო ამ ფორმით მხოლოდ ქართველებში გვხვდება და ქართულ სახელს წარმოადგენს, მას არავითარი კავშირი არა აქვს ევროპულ ენათა ნინა-სთან, რომელიც ანინა, კატარინა, ჯოვანინა და სხვა მისთანა სახელთა შემოკლებით არის მიღებული. ნინოს მოფერებითი ფორმებია: ნინიკო, ნინუცა, ნუცა, ნუციკო. მისგან ნაწარმოებია გვარი ნინოშვილი.

(არაბული) " ქალი ".

(ირანული) " ძალიან ახალგაზრდა ".

(სპარს. „ძალიან ახალგაზრდა“) — ირანული წარმოშობის საკუთარი სახელი[1]. სამოქალაქო რეესტრის მონაცემებით, საქართველოს ტერიტორიასა და მის ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს ამ სახელის 24068 მატარებელი

(ძველი ებრაული) " ნუგეში ". ბიბლიური ლეგენდის მიხედვით, ნოე ერქვა იმ კაცს, რომელიც წარღვნას გადაურჩა, წარღვნის დროს მან თავის მიერ აგებულ კიდობანში შეიყვანა ცოლ-შვილი და თითო წყვილი ყველა სულიერი არსება, რომელბიც ამ გზით დაღუპვას გადარჩნენ.

(ეგვიპტური) "ღვთისადმი მიძღვნილი", "ღვთისადმი შეწირული". სხვაგვარი ეტიმოლოგიით, ლათინურად ნიშნავს "მეცხრეს" (ნაწარმოებია ნონუს ვაჟის სახელისაგან). ბოლო დროს ამ სახელის ფართოდ გავრცელებას განსაკუთრებით შეუწყო ხელი სახელოვანი მოჭადრაკის, მსოფლიოს ხუთგზის ჩემპიონის, ნონა გაფრინდაშვილის პოპულარობამ

ელეონორა-ს შემოკლებული ფორმაა.

(სპარსული) " უკვდავი სულისა ", " სულით უკვდავი ".

(ქართული).

(ირანული)იგივე სახელი ჩანს,რაც ნოდარ(←ნავდარ//ნაზირ).

(ქართული) ეწოდება ზოგიერთი გარეული ცხოველის (ირმის, ქურციკის, შვლის, არჩვის და მისთანათა) შვილს. საკამოდ ხშირად გვხვდება ვაჟისა და ქალის სახელად.

შესაძლოა უკავშირდებოდეს ძველ ეგვიპტურს, სადაც ‘ნუნ’ მთავარი წარმართული ღვთაების სახელია. ის ი

(არაბული) " შუქი ", " სინათლე ".

(ქართული) მოფერებითი ფორმებია: ნუშა, ნუშო, ნუშიკო.

ნინო-ს მოფერებითი ფორმის – ნინუცა-ს შემოკლებული ვარიანტია, ამჟღავნებს დამოუკიდებელ სახელად ქცევის ტენდენციას (გაიხსენეთ ცნობილი მსახიობი ნუცა ჩხეიძე). ამის ნიშანია ისიც, რომ ამ მოფერებითი სახელისაგან კვლავ იწარმოება კნინობითი ფორმები: ნუციკო, ნუცკია.

(არაბული) " სურნელოვანი ", " ნელსაცხებელი ", " წამალი ". მისი მოფერებითი ფორმაა ოთია. ოთარისაგან ნაწარმოებია გვარები: ოთარაშვილი და ოთარიშვილი, ოთია-საგან _ ოთიაშვილი.

საკუთარი სახელი (არაბული). ნიშნავს „სურნელოვანს“, „ნელსაცხებელს“, „წამალს“. მისი მოფერებითი ფორმაა ოთია. ოთარისაგან ნაწარმოებია გვარები: ოთარაშვილი და ოთარიშვილი, ოთია-საგან — ოთიაშვილი.

(სკანდინავიური) " წმინდა ". ძველისძველად ნასესხები აქვს რუსულს, ხოლო ამ უკანასკნელისაგან ბოლო დროს შემოვიდა ქართულში. აქედანვეა ქალის სახელი ოლღა (ოლგა).

(ბერძნული) " ოლიმპიელი " (შეადარეთ სხვადასხვა სახის შეჯიბრის აღმნიშვნელი სიტყვა ოლიმპიადა, მთის სახელი ოლიმპო, რომელიც ბერძნებს ღმერთების ადგილსამყოფლად მიაჩნდათ, და ქალაქის სახელი ოლიმპია, სადაც ყოველ ოთხ წელიწადში ერთხელ სხვადასხვა შეჯიბრებანი იმართებოდა). საფუძვლად უძევს ბერძნული წარმოშობის რამდენიმე სახელს, როგორც ვაჟისას, ისე ქალისას. ერთ-ერთი მათგანია ვაჟის სახელი ოლიმპიადოს (ოლიმპიადი), რომლისგანაც წარმოქმნილია ქალის სახელი ოლიმპიადა.

(სკანდინავიური) " წმინდა ". რუსულში ადრეულ ხანაში არის ნასესხები ვაჟის სახელი ოლეგ და მისგან ნაწარმოებია ქალის სახელი ოლგა. ქართულში გვხვდება როგორც ოლეგი, ისე ოლგა, მაგრამ ეს უკანასკნელი უფრო გავრცელებულია ოლღა-ს ფორმით. მისი კნინობითია ოლია, ოლიკო და ოლა. ამათგან ოლია ქცეულია დამოუკიდებელ სახელად.

(სპარსული) " ცხოველმყოფელი " (მაცოცხლებელი) ბალახი ". ეს სახელი ჰქვია " შაჰ-ნამეს " ერთ-ერთ გმირს. აქედანაა გვარები: ომანიძე, ომანაძე.

(არაბული) " სიცოცხლე ". აქედანაა გვარი ომარაშვილი.

– შესაძლოა ომანის ან ომარის მოფერებითი ფორმა იყოს, გადააზრიანებული ქართული ენის ნიადაგზე. აქედანაა გვარი ომიაძე.

(ძველი ებრაული) საბას განმარტებით, " ჭირი, გინა უაჯო ლმობა ". აქედანაა გვარები; ონანაშვილი, ონანოვი.

(ბერძნული) " სარგებლობა ". ერთ-ერთი მოწამის სახელია. ეს სახელი ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის " ხევისბერი გოჩას " ერთ-ერთ მთავარ გმირს, გოჩას ვაჟს.

(ბერძნული) " სრულქმინი ", " სრულყოფილი ". ამ სახელით ცნობილია ქრისტეს ერთ-ერთი მოციქული, სამოცდაათთაგანი, და რამდენიმე მოწმე.

– ეგვიპტურად ნიშნავს " ღვთაება კუროს კუთვნილს " და ითარგმნება როგორც " წმინდა ხარი ". აქედანაა გვარი ონოფრიშვილი.

(ქართული) " ორბეთელი " (ორბეთი გეოგრაფიული სახელი, რომლისგანაც ნაწარმოებია პიროვნების სახელი, ისევე როგორც ბირთველ, თორელ, ტბელ, ოდიშელ და სხვანი). ქართულიდან შესულია სომხურში, აქედანაა ნაწარმოები ორბელიანთა გვარი.

(ქართული) " მეგრულად ნიშნავს " იყავ ".

(ძველი ებრაული) " შველა ", " ხსნა ". მისი კნინობითია ოსია, ოსიკო. ეს სახელი საფუძვლად უძევს ოსეშვილისა და ოსიაშვილის გვარებს.

(ქართული) შეადარეთ ოთარ-ის. მოფერებითი ფორმა ოთია.

(ქართული) თავდაპირველად იყო ზედწოდება მჭერმეტყველი ადამიანისა, კარგი ორატორისა (თარგმნილია ბერძნულიდან), შემდეგ დამოუკიდებელ სახელად იქცა. მისი შემოკლებული ფორმებია ოქრო, ოქრუა. ამ უკანასკნელისაგან მოდის გვარი ოქრუაშვილი, ოქროპირ-ისაგან – ოქროპირიდძე, ოქროპირაშვილი, ოქროპილაშვილი.

საკუთარი სახელი. ნიშნავს „პატარას“, „უმცროსს“. მისი კნინობითია პატია, პატიკო. აქედანაა გვარები: პაატაშვილი, პატიაშვილი, პატეიშვილი. პაატა ერქვა გიორგი სააკაძის უმცროს ვაჟს, რომელიც მამამ სამშობლოს თავისუფლებას შესწირა მსხვერპლად.

(ლათინური) " პატარა ", " მცირე ". ქრისტეს ერთ-ერთო მოციქულის და არაერთი მოწამის სახელია, რომელიც ფართოდ არის გავრცელებული როგორც კაცის, ისე ქალის სახელად, ასევე – გვარებად. მისი ფორმებია სხვადასხვა ხალხთა ენებში : პაულიოს, პაულიუს, პაულოს, პაველ, პაულ, პაოლო, პოლ, პოღოს და სხვ. ქალის სახელები: პავლა, პავლინა, პოლინა, პოლინე... ქართულში კაცის სახელად გვაქვს პავლე, ქალისა – პოლინა, პოლინე, კნინობითი (კაცისა) – პავლია, პალიკო, გვარები – პავლიაშვილი და პავლაშვილი.

(ბერძნული) " ყოვლადმოწყალე ". შემოკლებული ფორმაა პანტე.

(ქართული) " პაპისა ". წინათ გავრცელებული იყო და ზოგჯერ ახლაც გვხვდება ამ სახელის მრავალფეროვანი ვარიანტები: პაპა, პაპი, პაპო, პაპია, პეპია, პაპუა, პაპალა, პაპალია, პაპანა, პაპენა, პაპინა, პაპიტა, პაპუტა, პაპუკა, პაპუჩა, პაპუჩი, პაპუჩელა. ამათგან წარმოქმნილია გვარები; პაპუაშვილი, პაპუნიძე, პაპიაშვილი, პაპოშვილი, პაპუაშვილი, პაპალაშვილი, პაპელიშვილი, პაპინაშვილი, პაპიტაშვილი, პაპუკაშვილი, პაპულაშვილი.

(ბერძნული) " წმინდა ", " ქალწულებრივი ". შეადარეთ პართენონი – სახელწოდება ათენის განთქმული ტაძრისა, რომელიც ათინა-ქალწულის სახელობისაა.

(ბერძნული) " მტკიცედ მდგომი ".

(ქართული) ეტიმოლოგია უცნობია.

(ქართული) ეტიმოლოგია უცნობია.

(ქართული) " პატარა ", " პაწაწინა ".

(ბერძნული) " სქელბეჭიანი "

(ბერძნული) " ზღვისა ". შემოკლებული ფორმაა პელო. შეადარეთ გეოგრაფიული ტერმინი არქიპელაგი ( " ერთმანეთის ახლოს მდებარე კუნძულთა ჯგუფი "). მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ მარინე. პელაგია ერქვა რამდენიმე მოწამეს.

(ქართული).

(ბერძნული) " კლდე " (შეადარეთ მთის ქანების შემსწავლელი მეცნიერების სახელწოდება პეტროგრაფია). პეტრე ერქვა ქრისტეს ერთ-ერთ მოციქულსა და მრავალ მოწამეს, უფრო ხშირად – სასულიერო პირებს. ქართველთაგან ამ სახელით განსაკუთრებით ცნობილია V ს. გამოჩენილი საეკლესიო მოღვაწე პეტრე იბერი (ფსევდოდიონისე არეოპაგელი). პეტრეს კნინობითი ფორმებია ქართულში: პატრია, პეტია, პეტა, პეტო, პეტრუა, პეტუა. ამათგან ნაწარმოებია გვარები: პეტრიაშვილი, პეტრუაშვილი, პეტუაშვილი, პეტაშვილი, პეტრიძე, პერტაია, პერტია, პერტენევა, პერტახია, პირტახია.

(ბერძნული) " მწყემსი ".

(ქართული) კომპოზიტიურად ნაწარმოები, ეტიმოლოგიურად გამჭირვალე სახელია. ასეთივე კომპოზიტიური სახელებია პირიმზისა და პირმთვარისა, რომლებიც დღეს თითქმის აღარ გვხვდება. ეს სახელები ჰქვიათ აკაკი წერეთლის " ბაში-აჩუკის " პერსონაჟებს, ტყუპ დებს.

(ბერძნული) " რწმენა ", " ერთგულება ". მოწამეთა სახელია. მისი თარგმანია რუსული ვერა (იხ. აგრეთვე ელპიდე, ლუბა).

(ბერძნული) ბერძნულ მითოლოგიაში პეგასი ჰქვია ფრთიან ცხენს. აქედანაა ნაწარმოები პიღასი, რომელიც გვხვდება როგორც ვაჟის, ისე ქალის სახელად. ქართულში ცნობილია მხოლოდ ქალის სახელად (ამჟამად იშვიათია).

(ბერძნული) " მხრებგანიერი "

(ბერძნული) " დიდად ნაყოფიერი ", " უხვნაყოფიანი ". შედგება ორი სიტყვისაგან: პოლი - " ბევრი ", " მრავალი " და კარპოს - " ნაყოფი ". მეორე ამათგანი ცალკეც გვხვდება მამაკაცის სახელად (იხ. კარპე, კარპეზ). პირველი მათგანი კი მონაწილეობს აგრეთვე სხვა სახელებში, როგორიცაა, მაგალითად: პოლიბიოს ( " დიდხანს ცოცხალი "), პოლიევქტ ( " დიდხანს ნალოდინევი ", " დიდად სასურველი "), პოლიენ ( " დიდად ქებული ", " სახელოვანი "), პოლიოდორ ( " დიდად დასაჩუქრებული ", " უხვსაჩუქრიანი "), პოლიქრონ ( " დიდხანიანი ", " მრავალწლიანი "), პოლიქსენია ( " დიდად სტუმართმოყვარე ") და სხვანი.

ანტიკურ მითოლოგიაში მზის, სიბრძნის, ხელოვნების ღმერთად აღიარებულია აპოლონი, რომლის სახელიც, როგორც ვარაუდობენ, ბერძნულია და " დაღუპვას " ნიშნავს. აქედან ნაწარმოებია კუთვნილების აღმნიშვნელი ზედსართავი აპოლინარის ( " აპოლონისა "), საიდანაც შემდეგ ლათინურ ენაში წარმოიქმნა ვაჟის სახელი აპოლინარი და ქალისა – აპოლინარია. ამ უკანასკნელის გამარტივების გზით სლავურ და სხვა ევროპულ ენათა სასაუბრო მეტყველებაში გაჩნდა ფორმები პოლინე და პოლინა, რომლებიც ბოლო ხანებში ქართულშიც შევიდა.

– წარმოადგენს ზემოხსენებული ტიპის სახელთა შემოკლებულ ფორმას, რომელიც ქცეულია დამოუკიდებელ სახელად.

(ბერძნული) " მეწამული ", " წითელი ".

(ლათინური) " შორეული " (იგულისხმება, მამის შორს ყოფნის დროს დაბადებული); სხვაგვარი ეტიმოლოგიით, ბერძნულია და შედგება ორი ნაწილისაგან: პრო - " ადრე " და კლეოს - " დიდება ".

(ბერძნული) ზუსტი ახსნა არ მოეპოვება. ვარაუდობენ, რომ ნიშნავს " ბუდიდან ამოღებულს ", " გაშიშვლებულს (ხმალს) ", ან " წარმატებულს ", " წარჩინებულს ".

(ქართული) " დღეგრძელი ". აქედანაა გვარი ჟამიერაშვილი.

– ივანე-ს ფრანგული ფორმაა.

ფრანგული ფორმაა არაბული სახელისა ჟანეტ ( " სამოთხე ") იხ. ჯანეტა.

ევგენია-ს არაზუსტი ფრანგული ფორმაა, შემოსული რუსულის გზით (ფრანგულად გამოითქმის ეჟენი). იხმარება კაცის სახელადაც, როგორც ევგენი-ს საალერსო ფორმა. ოფიციალურ სახელს არც ერთ შემთხვევაში არ წარმოადგენს.

#NAME?

(ბერძნული) " პატარა ". ეს ფორმა, როგორც ჩანს, წარმოქმნილია ქართულში ბერძნული სიტყვის პალატალიზაციის გზით: იოტ-ის→ი’ოტია→ჟოტია (შდრ. ჯოტო).

(ქართული) " თვალციმციმა ". არსებობს გვარებიც: ჟუჟუნაშვილი, ჟუჟუნაძე

(ქართული)

(ბერძნული) " მსუბუქი "" ; ან: (არაბული) "" ქალბატონი ""."

(არაბული)შესაძლოა უკავშირდებოდეს მაჰმადიანთა მარხულობის თვის სახელწოდებას რამაზანს და ნიშნავდეს ამ თვეში დაბადებულს(შეადარეთ ქართული აღდგომელა,მარტია,მაისა).მეფის სახელად გვხვდება"ვეფხისტყაოსანში ".მისგან ნაწარმოებია გვარები: რამაზაშვილი,რამაზიშვილი.

(ინდურ-ირანული) ეს სახელი ჰქვია " ვისრამიანის " მთავარ მოქმედ ვაჟს. აქედანაა გვარი რამინაიშვილი. რამა ინდური ღვთაების სახელია და ავესტის ენაზე ეწოდება მესაქონლეობის ღმერთს. სპარსულში რამინ მზის წლის მეშვიდე თვის 21-ე დღის სახელია. ეს დღე ფრიდონის ზოჰაქზე გამარჯვების დღესასწაულია და ბედნიერ დღედ ითვლება. ასე რომ, რამინ შეიძლება ნიშნავდეს ამ დღეს დაბადებულს. სპარსულში მას მიღებული აქვს " მორჩილის ", " მშვიდის ", " დამჯერის " მნიშვნელობა.

(ირანული) " სჯულბედნიერი ". ქართულში გვხვდება უძველესი ხანიდან. რელიგიური გადმოცემის თანახმად, რაჟდენი ერქვა ქრისტიანობისთვის წამებულ პირველ ქართველს (Vს). როგორც წმინდანის სახელი, იგი შეტანილი იქნა საეკლესიო კალენდარში (რაჟდენ პირველმოწამე) და ქართულიდან შევიდა ზოგ სხვა ენაშიც (მაგალითად რუსულში).

(ირანული) " ბატონი ", ან " დიდსულოვანი ", " სულგრძელი ". ერისთავთა საგვარეულო სახელია, ერქვა საქართველოს ისტორიაში ცნობილ არაერთ პიროვნებას, მაგალითად ცნობილია, პოეტი-ჰიმნოგრაფი რატი ორბელიანი (Xს.). აქედანაა გვარები: რატიანი, რატია, რატიშვილი, მხარის სახელწოდება – რაჭა.

(ძველი ებრაული)"ღვთის შემწეობით განკურნებული" (სიტყვასიტყვით:"ღმერთმა განკურნა").ერთ-ერთი გავრცელებული ბიბლიური სახელია,სხვადასხვა ხალხში გვხვდება სხვადასხვა ფორმით.ქართულში შემოკლებული ფორმაა რაფო

(ირანული)"უმდიდრესი","წარჩინებული".მოფერებითი ფორმებია:რეზო,რეზიკო.აწარმოებს რევაზიშვილის გვარს.

(ბერძნული) მნიშვნელობა არაა ნათელი. წინათ კაცის სახელი იყო, შემდეგ კი ქალის სახელად იქცა.

- ეტიმოლოგია უცნობია. ეს სახელი ერქვა აბასთა (აფხაზთა) მეფეს.

(ბერძნული) " მსროლელი ""

(სპარსული) " მდინარის წყალი ""

(ბერძნული)"როდოსელი"(კუნძულ როდოსის მცხოვრები). თვით კუნძულის სახელწოდება როდოს"ვარდს" ნიშნავს, ასე რომ,როდიონ შეიძლება აგრეთვე ითარგმნოს როგორც" ვარდი"ან"ვარდისფერი".აქედანაა გვარი როდონაია

(ლათინური) " ვარდი "" (შეადარეთ ქართული ვარდო

(სპარსული) " რვალისა ", " სპილენძისა ". აქედანაა გვარი როინიშვილი

(ლათინური) " რომაელი " (ქ. რომის მცხოვრები). შეადარეთ რომანი – ლიტერატურული ნაწარმოების ფორმა, რომელიც რომში წარმოიშვა. ამავე სიტყვას უკავშირდება ქვეყნის სახელწოდება რომანია ანუ რუმინეთი (რომის კოლონია ძველად).

(ბერძნული) " მტკიცე ", " მაგარი ".

(სპარსული) " სწორმხედველი ", " ბრძენი ", " მართალი ". არაბეთის მეფის სახელია " ვეფხისტყაოსანში ".

(სპარსული)სპარსეთის ლეგენდარული გმირის სახელია და ამიტომ ხშირად ითარგმნება როგორც"ლომი"ან"გმირი".სინამდვილეში შედგება ორი სიტყვისაგან:რუსტ"სიმაღლე" (იგივეა რაც რუსული рост)და ტაჰმ"ძალა".სპარსულად გამოითქმის რუსტამ,აქედნავეა მიღებული რუსული რუსლან.სპარსული ხალხური ეტიმოლოგიით,რომელიც დაცულია ფირდოუსის"შაჰ-ნამეში",ამ სახელს საფუძვლად უდევს გამოთქმა:ბერასთემ-"შვება ვიგრძენი","განვთავისუფლდი"(ასე თქვა როსტომის დედამ,რომელსაც ძალიან გაუჭირდა ამ გოლიათი ბავშვის შობა).ამ სახელის პოპულარობას ჩვენში დიდად შეუწყო ხელი ფირდოუსის"შაჰ-ნამემ",რომელსაც ქართულ თარგმანში"როსტომიანი" ეწოდება,მაგრამ ეს სახელი ქართულში უფრო ადრეც გვხვდებოდა(Xს.).მისგან ნაწარმოებია გვარები:როსტომაშვილი,როსტიაშვილი,როსტოშვილი,(როსტია,როსტო მოფერებითი ფორმებია).

(ძველი ებრაული) " ნახე შვილი ", " შეხედეთ – შვილი! "

(სპარსული) " დღიანი ""

(არამეული)"მოხუცი","პაპა",ან:(ძველი ებრაული)"თავისუფლებას მოკლებული","ტყვე".ეს სახელი ერქვა არაერთ ქართველს მოღვაწეს,როგორიცაა,მაგალითად,ქართლის კათალიკოსი საბა I(523-552წწ.),საბა II(1146-1150წწ.),გრიგოლ ხანძთელის დეიდაშვილი და თანამოღვაწე საბა იშხნელი(VIII-IXსს.)და სხვანი.ბერად შედგომის შემდეგ საბა ერქვა დიდ მწერალსა და ლექსიკოგრაფს სულხან ორბელიანს(1658-1725 წწ.)ძველად წესად იყო,რომ ბერად აღკვეცილ პირს სახელი უნდა შეეცვალა,ოღონდ ახალი სახელი ძველს ემთხვეოდა საწყისი ბგერით.სწორედ ასეთია სულხან-საბა.საბა-საგან ნაწარმოებია გვარი საბაშვილი.

(ქართული) " ვისაც ბედი ელის ", " საბედნიერო " (შეადარეთ ბედისა). როგორც არაკალენდარული სახელი, მიჩნეული იყო ელისაბედ-ის შემოკლებულ ფორმად.

(ძველი ებრაული) " ნათხოვნი (ღვთისათვის) ", " ნავედრები " ( " თხოვნა-ვედრებით მიღებული "), " სასურველი ". ამავე სახელის ვარიანტია საულია.

(ძველი ებრაული) "მშვიდობა". ეს სახელი ერქვა ერთ-ერთ მენელსაცხებლე დედათაგანს. საქართველოს ისტორიიდან ცნობილია იბერიის დედოფალი, რევ მირიანის ძის მეუღლე, სომეხთა მეფის თრდატის (287-330 წწ.) ასული სალომე უჯარმელი, რომელმაც პეროჟავრი სივნიელთან ერთად აღწერა წმინდა ნინოს ცხოვრება: "რამეთუ მოსცა თრდატ ასული თვისი, რომელსა ერქუა სალომე, ძესა მირიანისსა ცოლად, რომელსა ერქუა რევ " ( "ქართლის ცხოვრება" I, 70).

(ქართული).

(ძველი ებრაული) " ღვთის მიერ შესმენილი ". სიტყვა-სიტყვით: " ღმერთმა შეისმინა (თხოვნა, ვედრება) ". ფონეტიკური ვარიანტია სამუელ.

(ძველი ებრაული) " მზიანი ". აქედანაა გვარები: სამსონია, სამსონიძე, სამსონაძე.

(ქართული) როცა ანდრია მოციქული, პირველწოდებული, მოვიდა საქართველოში, მესხეთში, და შეუდგა ქრისტეს მოძღვრების ქადაგებას, " მთავრობდა მაშინ დედაკაცი ვინმე ქურივი სამძივარი " ( " ქართლის ცხივრება ", I 39). შეიძლება იმავე სახელის ფონეტიკური ვარიანტი იყოს სამძიმარა, რომელიც ძველი ქართული წარმართული ღვთაების სახელად გვხვდება ფოლკლორულსა და წერილობით წყაროებში. მთის კილოებში დასტურდება მისი ვარიანტული ფორმები: სამძიმი, სამძიმა, სამძიმარი, სამძიმარო. დღეს კი ეს სახელი თუ სახელები თითქმის მივიწყებულია.

(ქართული) მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ნათელა, სვეტლანა, ფოტინე. სანათა ჰქვია ვაჟა-ფშაველას " ბახტრიონის " ერთ-ერთ პერსონაჟს, გმირი ვაჟკაცების დედას.

#NAME?

ალექსანდრე-ს შემოკლებული ფორმაა,ქცეული დამოუკიდებელ სახელად(სანდრო შანშიაშვილი,სანდრო იაშვილი,სანდრო ახმეტელი,სანდრო ჟორჟოლიანი და სხვანი).

(ქართული) " სანდომიანი " ან " სანდო ".

(ძველი ებრაული) " ქალბატონი ", " ჩემი მბრძანებელი ". ეს სახელი ერქვა ბიბლიური აბრაამის ცოლს, საიდანაც სათავე დაედო ებრაელთა მოდგმას.

(ასურული) მნიშვნელობა დაუდგენელია. იგივე სახელი სომხურში შესულია სარქის-ის ფორმით. სარგისის სახელით ცნობილია ბევრი ისტორიული პირი, განსაკუთრებით თმოგველთა და ჯაყელთა საგვარეულოდან.

(ბერძნული) " მწითური " (სარდიონი ეწოდება წითელი ფერის მინერალს).

(სპარსული).

- იხ. შავლე.

(ირანული) " შავი ხელის მქონე ", " შავხელა ". ეს სახელი ერქვა ქართველთა მეფეს I საუკუნეში.

– შემოკლებით – საყვალა, ქართული სახელია (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ დავით.). აქედანაა გვარი საყვარელიძე.

(ქართული).

(ბერძნული) " ღირსეული ", " პატივსადები ", " წმინდა ". ამავე სახელის ფორმებია ევროპულ ენებში სებასტოს, სებასტიან (გაიხსენეთ დიდი გერმანელი კომპოზიტორი იოჰან სებასტიან ბახი). იმავე სატყვებისაგანაა ნაწარმოები ქალაქის სახელი სევასტოპოლი.

სიტყვა წარმოშობით არაბულია (სავდა - " მწუხარება ", " ნაღველი "), ქალის სახელად ქცეულია აზერბაიჯანულში (სევდა - " წუხილი სიყვარულის გამო "). ქართულში ცნობილია სევდია-ს ფორმით, მაგრამ თავისი " სევდიანი " მნიშვნელობის გამო ამჟამად იშვიათად გვხვდება.

(ლათინური) " მკაცრი ".

(ძველი ებრაული) " სამაგიერო ". ბიბლიური ადამის ვაჟის სახელია, რომელიც ძველ ქართულ წყაროებში წარმოდგენილია სხვადასხვა ფორმით: სეთ//სმთ: " რომელ საგონებელ იყო ძედ... სეთისა " (ლუკა 3, 38, ჯრუჭ-პარხლის ოთხთავი; შდრ. სმთისა – ადიშის ოთხთავი); სეით: " ადამ შვა სეით. სეით შვა ენოს " ( " ქართლის ცხოვრება ", I, 372). საბას ისინი სხვადასხვა სახელებად მიაჩნია: " სეთ დაბადებული ", " სეით სმა ". ამის გარდა, არსებობს აგრეთვე არაბული წარმოშობის ანთროპონიმი საიდ//საით, რომელიც შესულია სხვა აღმოსავლურ ენებშიც და შეძენილი აქვს ნაირგვარი მნიშვნელობანი, რაც ართულებს მათ ეტიმოლოგიზებას. ქართულში ამჟამად ვაჟის სახელად დასტურდება მხოლოდ სეით (ისიც იშვიათად), დანარჩენი ფორმები კი დაცულია გვარებში: სეთური, სეთურიძე, საითაძე, საითიძე, სეიდიშვილი.

(ბერძნული) " სერაპისისა " (სერაპი ერქვა ძველ ეგვიპტელთა სიკვდილ-სიცოცხლისა და განკურნების ღვთაებას).

(ლათინური)რომაული გვაროვნული სახელია,საეკლესიო კალენდარში ითარგმნება როგორც"მაღალი","ღირსეული",ან "მგზნებარე".მისივე ვარიანტული ფორმაა ქართულში სერგო, კნინობითი–სერგია.ეს უკანასკნელი გვხვდება აგრეთვე გვარად.

(ქართული) მნიშვნელობა უცნობია. კნინობით-საალერსო ფორმებია: სესია, სესიკა, სესიკელა, სესიტა. ამათგან წარმოქნილია გვარები: სესიაშვილი, სესიკაშვილი, სესიკელაშვილი, სესიტაშვილი.

(არაბული) " სახელმწიფოს მახვილი " ამირანდარეჯნიანის " ერთ-ერთი გმირის სახელია. ამჟამად გვხვდება მხოლოდ შემოკლებული ფორმით: სეფე, აქედანაა გვარი სეფიაშვილი.

(ქართული) " სახელის მოზიარე ", " თანამოსახელე ". აქედანაა გვარი სეხნიაშვილი.

(სლავური) " ნათელისა ". ნაწარმოებია კაცის სახელისაგან: " სვეტლან - " ნათელი ". შეადარეთ ქართული ნათელა, სანათა, ბერძნული ფოტინე.

შემოკლებით სიდო – ზუსტი ეტიმოლოგია უცნობია, შესაძლოა უკავშირდებოდეს გეოგრაფიულ სახელს სიდონ-ს, ე. ი. ნიშნავდეს " სიდონელს " (თვით სიდონი ებრაულად ნიშნავს " სათევზაო ადგილს ").

– სიმონ-ის მოფერებითი ფორმაა, ქართულში იძენს დამოუკიდებელი სახელის მნიშვნელობას (სიკო ფაშალიშვილი, სიკო ვაჩნაძე, სიკო დოლიძე).

ახალი ნასესხებია დასავლეთ ევროპის ენებიდან, წარმოადგენს სილვია-ს შემოკლებულ ფორმას, რომელიც მომდინარეობს ლათინურიდან და ნიშნავს " ტყისას " (დაწვრილებით იხ. სილიბისტრო).

(ლათინური) " ტყისა ". ლათინურად სილვა ნიშნავს " ტყეს ", სილვანუსი კი ჰქვია ტყის ღმერთს. აქედანვეა კაცის სახელები სილოვან, სილიონ და ქალის სახელები: სილვანა, სილვია, სილვა.

– იხ. სილიბისტრო

(ძველი ებრაული) " შესმენილი ", " გამგონე " (სიტყვასიტყვით: " ღმერთმა გაიგონა " ; იგულისხმება, რომ ღმერთმა შეისმინა ლოცვა-ვედრება). ქართულში ფართოდ გავრცელებული სახელია, ერქვა ორ მეფეს (XVI-XVII სს.) და მრავალ გამოჩენილ პიროვნებას. ძველი ფორმაა სვიმონ, მოფერებითი ფორმებია სიკო, სისო, სიმონიკა. ამ სახელისაგან წარმოქმნილია რამდენიმე გვარი: სიმონიშვილი, სიმონიძე, სიმონია, სვიმონიშვილი. სვიმონია.

– ეტიმოლოგია დაუდგენელია. შეიძლება ნიშნავდეს " სისვისფერს ".

– ძმების სოზარისა და ციოყის სახელები. ცნობილია სვანური ფოლკლორიდან, თუმცა ამჟამად მეტად იშვიათად გვხვდება. მათი ეტიმოლოგია დაუდგენელია.

(ბერძნული) " ძალა-უფლების დამცველი (შემნარჩუნებელი) ". მთელ მსოფლიოში განთქმული ათენელი ფილოსოფოსის სახელია.

(ძველი ებრაული) " წყნარი ", " მშვიდი ", " მშვიდობიანი ". ლეგენდარული ბრძენისა და ებრაელთა მეფის სახელია. ქართულში ძველთაგანვე გვხვდება. მისი მოფერებითი ფორმებია: სოლო, სოლიკო. მისგან ნაწარმოები გვარებია: სოლომონია, სოლომონიშვილი, სოლომნიშვილი, სოლოშვილი. ამავე სახელის აღმოსავლური ვარიანტია სულეიმან.

(ქართული) ძველად გავრცელებული, დღეს იშვიათი სახელი. მოეპოვება ნაირფეროვანი ვარიანტები: სოსა, სოსია, სოსე, სოსება, სოსელა... ჟამთააღმწერელის ცნობით, სოსანი ერქვა ლაშა-გიორგის ძის, დავით უფლისწულის მსახურს, რომელიც თან ახლდა მას ტყვეობაში: " დავითს პირველვე თანა წარტანებულ იყო ვინმე, სახელით სოსან, რომელი მიეცა მამასა მისსა ლაშას " ( " ქართლის ცხოვრება ", II, 203). სოსანი მინდვრის ლამაზი ყვავილის სახელია, მაგრამ ვაჟისა და ყვავილის სახელების ეტიმოლოგიური კავშირი ამ შემთხვევაში ნაკლებად სარწმუნო ჩანს. უფრო სავარაუდოა, რომ ანთროპონიმი სოსანი დაკავშირებულია ნართული ეპოსის ცნობილი გმირის სახელთან (იხ. სოსლან).

(ოსური) ნართების ეპოსის ერთ-ერთი გმირის სახელია, მომდინარეობს ინგუშურიდან. ცნობილია ოსეთის უფლისწული, თამარის მეფის მეუღლე დავით სოსლანი.

იოსებ-ის მოფერებითი ფორმაა,ქართულში დამოუკიდებელ სახელად ქცევის ტენდენცია ახასიათებს

(ბერძნული) "სიბრძნე". თვით ბერძნულში პირველადი ფორმაა სოფია. შეადარეთ მეცნიერების სახელწოდება ფილოსოფია. სოფისტები ერქვათ ერთ-ერთი ბერძნული ფილოსოფიური სკოლის მიმდევრებს. ბულგარეთის დედაქალაქში არის წმინდა სოფიოს სახელწოდების ტაძარი, რომლისგანაც მთელ ქალაქს მიუღია სახელი – სოფია. სოფიოს მოფერებითი ფორმებია ქართულში: სოფო, სოფიკო

(ბერძნული) " საღად მოაზროვნე ", " კეთილგონიერი ".

- ხშირად განმარტავენ ლათინურის მიხედვით როგორც " სპარტელს " ( " ქალაქ სპარტის მცხოვრებს "), მაგრამ ასეთი ახსნა სწორად არ მიიჩნევა. უფრო დამაჯერებლად ითვლება ვარაუდი, რომ ეს სახელი წარმოშობით თრაკიულია და ნიშნავს " ფეხით გამქელველს ", " დამთრგუნველს ". სწორედ თრაკიელი იყო საბერძნეთის აჯანყებულ მონათა ბელადი სპარტაკი (ძვ. წ. I ს.), რომლის შესახებაც მოგვითხრობს ჯიოვანოლის რომანი " სპარტაკი ". ეს სახელი ქართულში ახალი შემოსულია.

– ეტიმოლოგია გაურკვეველია. საეკლესიო კალენდრის მიხედვით ნიშნავს " დაწნულ მრგვალ კალათას ". მზია ანდრონიკაშვილის აზრით, მიღებულია ფრიდონ-ისაგან: ფრიდონ→ფირიდონ→სფირიდონ//სპირიდონ (‘ი’ და ‘ს’ განვითარებულია).

(ბერძნული)"გვირგვინი".ეს სახელი აგრეთვე ფართოდ გავრცელებულთა რიგს ეკუთვნის და სხვადასხვა ენაში შესულია ნაირ-ნაირი ფორმით:გერმანულშია შტეფან,ფრანგულში-ეტიენ,უნგრულში–იშტვან და ა.შ.ძველ ქართულში გავრცელებული ფორმა იყო სტეფანოს,რომელიც გვხვდება ჯერ კიდევ მცხეთის ჯვრის წარწერებში(VIს.):"ჯუარო მაცხოვრისაო,სტეფანოს ქართლისა პატრიკოსი შეიწყალე".ამ სახელისაგან არის წარმოქმნილი გვარები სტეფანიშვილი,სტეფანია და ტეფნაძე

(ქართული) ამჟამად გავრცელებულია მოფერებითი ფორმით: სულიკო. მისგან ნაწარმოები გვარებია: სულაძე, სულიაშვილი, სულიკაშვილი.

(ქართული).

(არაბული)"სამართლიანი".აქედანაა გვარი სულხანიშვილი. სულხანი ერქვა ერისკაცობაში დიდ ქართველ მწერალს საბა ორბელიანს.

(არაბული) " სურათი ", " ნახატი ", " სახე ".

(ძველი ებრაული) " შროშანა " (შეადარეთ ყვავილის სახელწოდება სოსანი). ამ სახელის სომხური ფორმაა შუშანიკ. სუსანა მენელსაცხებლე დედისა და რამდენიმე მოწმის სახელია.

(ქართული) გავრცელებულია ძირითადად სამეგრელოში. ეტიმოლოგია უცნობია.

(ქართული) მიღებული ჩანს ტარია-საგან, რომელიც თავის მხრივ ტარიელ-ის მოფერებით ფორმას წარმოადგენს.

(ბერძნული)"მოუსვენარი".აქედანაა გვარები ტარასაშვილი და ტარსაიძე.

შოთა რუსთაველის"ვეფხისტყაოსნის"მთავარი გმირის სახელი,ამჟამად ფართოდ არის გავრცელებული.როგორც ფიქრობენ,მომდინარეობს ირანული დარიელ-ისაგან,რომელიც ორი ნაწილისაგან შედგება:დარ,დარა-"მეუფე"," მეფე","მფლობელი"და იელ–"გმირი","მოყმე".ამრიგად, ტარიელი ნიშნავს"მეფე გმირს","მოყმე მეფეს".აქედანაა გვარი ტარიელაშვილი.

ანასტასია-ს მოფერებითი ფორმაა, ამჟღავნებს დამოუკიდებელ სახელად ქცევის ტენდენციას.

– ითვლება ესტატე-ს შემოკლებულ ფორმად. დამოუკიდებელი სახელი უნდა იყოს. აქედანაა გვარი ტატიშვილი.

(ბერძნული) " მომწყობი ", " დამფუძნებელი ". განსაკუთრებით ფართოდ გავრცელებული სახელია რუსულში. ეს სახელი ჰქვია პუშკინის " ევგენი ონეგინის " გმირ ქალს. მისი მოფერებითი ტორმებია ტანია, ტატა.

ზუსტი ეტიმოლოგია არ მოეპოვება. უკავშირებენ ძველ ბერძნულს, რომლის მიხედვითაც ნიშნავს " დაცვას " ან " მონადირეს " (უფრო ზუსტად: " სანადიროდ სიარულს "); სხვაგვარი ვარაუდით, ძველი გერმანული სახელია და ნიშნავს " სიყვარულს " ან " ძლიერს ".

(ლათინური)"მხეხავი","გამფშვნეტელი","გამლესი",სხვაგვარი ახსნით:"მომქანცველი"(ეტიმოლოგიები საეჭვოა).

(ბერძნული) " პატივი ღვთისა ", " ღვთისმოსავი ". ხალხში გავრცელებული ფორმაა კიმოთე (აქედან გვაქვს სოფლის სახელიც კიმოთესუბანი).

(ლათინური) " ღირსება ", " პატივი " (შეადარეთ ტიტული - " საპატიო წოდება "). მოფერებითი ფორმებია: ტიტია, ტიტიკო.

(ქართული).

(ბერძნული) " ნებიერი ", " განებივრებული ".

(ბერძნული) " გაზრდილი ", " გამონაკვები ". შეადარეთ ატროფია – რომელიმე ორგანოს ან ქსოვილის ზრდის შეწყვეტა საკვების უკმარობის (ან უმოქმედობის) გამო: ჰიპერტროფია – რომელიმე ორგანოს არანორმალური ზრდა-განვითარება.

(ქართული) ჰქვია აკაკი წერეთლის ისტორული დრამის " პატარა კახის " გმირ ქალს. დღეს შედარებით იშვიათი სახელია. საეკლესიო კალენდრის მიხედვით მას შეეფერება ლათინური " პულხერია " - " ლამაზი ". ტურფა წარმოშობით არაბული სიტყვაა, ნიშნავს " სიახლეს ", " უცხოს, საუცხოოს, იშვიათ რამეს ", " საჩუქარს ".

(ქართული) მოეპოვება ნაირფეროვანი სუფიქსიანი ვარიანტები: ტუხე, ტუხია, ტუხო, ტუხო. არსებობს გვარები: ტუხაშვილი, ტუხიშვილი, ტუხიაშვილი. ‘ტუხ’ ფუძეს შეიცავს კომპოზიტი შავ-ტუხ-ა, მაგრამ ამ ფუძის კონკრეტული მნიშვნელობა გაურკვეველია.

(ქართული) " უმცროსი ". მთის კილოებში გავრცელებული სახელი იყო, ამჟამად იშვიათია. ფორმით მსგავსი და სემანტიკურად იდენტური ‘უნცროსია’, დასტურდება ძველ დოკუმენტებში (საქართველოს სიძველენი I, 58).

(ქართული)გავრცელებული სახელია სამეგრელოში. წარმოშობით უკავშირდება შუმერულ მზის ღვთაების სახელწოდებას.მოეპოვება მრავალფეროვანი ვარიანტები:უტუ,უტალა,უტუელა,უტუია,უტუნა,უტუნია,უტუტი.

(სპარსული) " სამშობლოს მოყვარული ", " პატრიოტი ".

(სპარსული)"ნებიერი","ბედნიერად მცხოვრები".

(ქართული).

(ქართული)მეგრულად ნიშნავს"უთეთროს",ე.ი."შავს"," შავგვრემანს".გვხვდება ისტორიულ დოკუმენტებში(დოკ.II,234).მისი მოფერებითი ფორმაა უჩანა.იშვიათად გვხვდება კომპოზიტური სახელებიც:უჩაკოჩი(" შავი კაცი"),უჩანდია ("შავი იყავ"),უჩატიამი("შავი მტევანი").უჩასაგან წარმოქმნილია გვარები:უჩავა,უჩაძე,უჩიძე,უჩანეიშვილი.

(ირანული)"უბრწყინვალესი","დიდებული","ხელბედნიერი ",ან:"ბრწყინვალე მოუბარი","მჭერმეტყველი".ძველი ფორმაა ფარნავაზ.ეს სახელი ერქვა ქართლის(იბერიის)სამეფოს პირველ მეფეს(ძვ.წ.IVს.დამლევს და IIIს.I ნახევარში),რომელმაც სათავე დაუდო ფარნავაზიანთა დინასტიას.ლეონტი მროველის მიხედვით,ფარნავაზ I-ის დროს შეიქმნა ქართული დამწერლობა.ამ სახელის შემოკლებული ფორმაა ფარნა(ნიშნავს"ღვთაებრივ შუქს"," ელვარებას"," შარავანდს").ფარნაოზი ცალკეც არის მცირერიცხოვანი გვარი საქართველოში და რამდენიმე გვარის ფუძედაც წარმოგვიდგება:ფარნაოზიშვილი,ფარნაოზოვი,ფარნიაშვილი,ფარნიშვილი.

(სპარსული)"ბრძენი","სწავლული","მეცნიერი".ნესტან-დარეჯნის მამის სახელია"ვეფხისტყაოსანში".ცნობილია ქართველი ისტორიკოსი და პოლიტიკური მოღვაწე ფარსადან გორგიჯანიძე(XVIIს.)ფარსადანისაგან წარმოქმნილია გვარები:ფარსადანაშვილი,ფარსადანიშვილი,ფარსადანოვი

(ირანული) " სპარსული სულის სულის მქონე ". ეს სახელი ერქვა ქართლის (იბერიის) ექვს მეფეს (I-VI სს.). ერთი მათგანი (ფარსმან II) იხსენიება არმაზის ბილინგვაში (II ს.): " მე ვარ სერაფიტი, ასული ზევახისა, მცირისა პიტიახშისა ფარსმან მეფისა, მეუღლე იოდმანგანისა – ძლევამოსილისა და მრავალი გამარჯვების მომპოვებელი ეზოსმოძღვრისა ქსეფარნუგ მეფისა, ძისა აგრიპა ეზოსმოძღვრისა ფარსმან მეფისა ". სახელი ფარსმან დაცულია გვარებში: ფარსმანაშვილი, ფარსმანიშვილი. ფარცვანია (←ფარსმანია), ფარცხვანია.

ფატმან-ის შემოკლებული ფორმაა, რომელიც ქცეულია ოფიციალურ სახელად.

(არაბული) " ძუძუს მოსხლეტილი ". " ვეფხისტყაოსნის " ერთ-ერთი პერსონაჟის სახელია. მისი შემოკლებული ფორმაა ფატი. მასვე უკავშირდება ფატიმა, ფატმა. ეს სახელი ერქვა მაჰმუდ წინასწარმეტყველის ქალიშვილს პირველი ცოლისაგან.

(ქართული) მნიშვნელობა უცნობია. პარალელური ფორმაა ფაცა. მსგავსი ფორმები დასტურდება ხურიტულ წარწერებში, რაც მათ შორის შესაძლო კავშირს გვავარაუდებინებს.

(ბერძნული) " ღვთისადმი შეწირული ", " ღვთისადმი მიძღვნილი ". ძველი ფორმაა თედოსია, თედოსი (დაწვრილებით იხ. თედორე).

(თურქული) "ერთადერთი", "შეუდარებეული", "ობოლი მარგალიტი".

შემოკლებით ფეფო, ფეფიკო – ქართული სახელებია, უცნობი მნიშვნელობისა. ითვლება ეფემიას მოფერებით ფორმებად, მაგრამ ასეთი დაკავშირება გვიანდებლი მოვლენა ჩანს. მსგავსი ფორმები მოიპოვება ხურიტულში: ფაფა, ფაფალა, ბაბალე.

(ბერძნული) " საყვარელი ". სამოცდაათთაგან ერთ-ერთი მოციქულისა და რამდენიმე მოწამის სახელია, რომელიც ადრიდანვე გვხვდება ქართულში. მისი შემოკლებული ფორმები უნდა იყოს ფილი, ფილა. აქედანაა გვარები: ფილია, ფილიაშვილი, ფილაშვილი, ფილაური.

(ბერძნული) " ცხენთა მოყვარული ". სამოცდაათთაგან ერთ-ერთი მოციქულისა და ქრისტეს მოწაფის, აგრეთვე რამდენიმე ცნობილი მოწამის სახელია. Gვხვდება უძველეს ქართულ წერილობით ძეგლებში: " გამოირჩინა... ფილიპე და ბართლომე " (ხანმეტი ტექსტები, ლუკა, 6, 14). ამ სახელისაგან ნაწარმოები გვარებია: ფილიპაშვილი, ფილიპია.

(სპარსული) " ბერი ", " მოხუცებული ", " სულიერი მოძღვარი ". იბერიის მეფისწულის სახელად გვხვდება ჯერ კიდევ VI საუკუნეში. აქედანაა გვარები: ფირანაშვილი, ფირანიშვილი.

(ირანული) " ფირუზი " (ძვირფასი ქვა). ეტიმოლოგიურად ეს სიტყვა ნიშნავს " სინათლით სავსეს ", " ნათელს ". ფირუზი ცისფერია და სწორედ ამიტომ შეურქმევიათ ასეთი სახელი, ხოლო ამ ძვირფასი ქვის სახელწოდება შემდგომ ადამიანის სახელად ქცეულა (შეადარეთ იაკინთე, ოქრო, ლალი, ზურაბ და სხვ.) სხვაგვარი ეტიმოლოგიით: " გამარჯვებული " (შეადარეთ გერმანული ზიგფრიდ) აქედანაა გვარები: ფირუზაშვილი და ალბათ ფირუაშვილიც.

(არაბული) " ფიქრიანი ". არაბულში გვხვდება როგორც ქალის, ისე კაცის სახელად. ნმიშვნელობით იგივეა, რაც " ფიქრი ".

(ქართული).

#NAME?

(ბერძნული) " ნათელი ", ბრწყინვალე " (შეადარეთ ნათელა, სანათა, სვეტლანა). ერქვა რამდენიმე მოწამეს.

(ქართული) დღეს იშვიათად გვხვდება. შემონახულია გვარებში: ფოცხვერაშვილი, ფოცხვერიშვილი, ფოცხვერაძე, ფოცხვერია, ფოცხორაია, ფოცხორია, ფოცხიშვილი.

(ძველი ირანული) " სამმაგი ძალის მქონე ", " სამგზის ძლევამოსილი ". " ვეფხისტყაოსნის " ერთ-ერთი გმირის სახელია. ეს სახელი გვხვდება აგრეთვე " შაჰ-ნამეში ", " რუსუდანიანში " და სხვა თხზულებებში. მისი ძველი ფორმაა აფრიდონ, რომელიც დღემდე დაცულია აფრიდონიძის გვარში. შემოკლებული ფორმაა ფიდო. გვარებია: ფრიდონიშვილი, ფრიდონაშვილი, ფიდაშვილი, ფიდიური.

გვხვდება კოლხურში. ეს სახელი ჰქვია დემნა შენგელაიას მოთხრობა " განძის " ერთ-ერთ გმირს

(ქართული) " ქალბატონი " (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ დომნა, ვილა, კირა, რაისა, სარა, ხათუნა).

(სპარსული) " აფთარი ". აქედან მოდის გვარები: ქავთარაძე, ქავთარაშვილი, ქავთარიშვილი, ქავთარია, ქანთარია.

(ირანული) " სახელოვანი თავადი ". ერქვა ქართველ მოწამეს. ამჟამად მივიწყებული სახელია, წინათ გვხვდებოდა მხოლოდ მაღალი წრის წარმომადგენელთა შორის, დაბალ წრეებში კი გავრცელებული იყო მისი შემოკლებული ფორმები: ხოსრო, ხოსია, ხოსიტა, ხოსრუა. ამათგან მომდინარეობს გვარები: ქაიხოსროშვილი, ხოსროშვილი, ხოსიაშვილი, ხოსიტაშვილი, ხოსიშვილი, ხოსრიაშვილი, ხოსრუაშვილი, ხოსიკურიძე, ხოსიაური.

(ქართული).

(ქართული) ნაწარმოებია ქართლ-ისაგან. " ქართლის ცხოვრებაში " მოთხრობილი ლეგენდის თანახმად, ქართლოსი იყო თარგამოსის შვილი, რვა ძმას შორის ერთ-ერთი გმირი, რომლის შთამომავლებიც არიან ქართველები.

- არაბული ქარამ ( " კეთილი "). სპარსულში იქცა ქარუმად და იქიდან შემოვიდა ქართულში. მისგან წარმოქმნილია გვარები: ქარუმაშვილი და ქარუმიძე.

(სპარსული) მნიშვნელობა უცნობია. " შაჰ-ნამეს " ერთ-ერთი პერსონაჟი ქალის სახელი ქეთაიონ ქართულში გადმოტანილია ქეთეონ-ის ფორმით, საიდანაც შემდეგ მიღებულია ქეთევან. მოფერებითი ფორმებია: ქეთო, ქეთინო, ქეთეთო. ამ სახელით საქართველოში ცნობილია რამდენიმე ისტორიული პიროვნება, მათ შორის განსაკუთრებით აღსანიშნავია თეიმურაზ პირველის დედა ქეთევან დედოფალი, რომელიც ტყვედ ჰყავდა შაჰ-აბაზს. ქეთევანმა არ უარყო ქრისტეს სჯული და წამებით მოკლეს. ამის გამო ეწოდა ქეთევან წამებული, შერაცხილ იქნა წმინდანად და მისი სახელიც შეტანილ იქნა საეკლესიო კალენდარში. ქეთევან წამებულის შესახებ არსებობს რამდენიმე მხატვრული ნაწარმოები.

(ქართული) " გულუხვი ", " კეთილი ", " მხნე ". აქედანაა გვარები: ქველიძე, ქველაძე, ქველაშვილი, ქველიაშვილი.

(ბერძნული) " თაღი " (საეკლესიო კალენდრის მიხედვით " თოვლიანი "). ერქვა რამდენიმე მოწამეს.

ქიტესა იხ.ქრისტესია ...

იხ. ქრისტესია.

, ირანული მითოლოგიური გმირის სახელია ქიშვადი, ქეშვადი, საიდანაც მიღებული ჩანს ქართული ქიშვარდი. ნიშნავს " მწყაზარს ". ქიშვარი|| ქიშვარდი (სპარსული) ნიშნავს აგრეთვე " ქვეყანას ", " მხაეს ".

(ქართული) უძველესი სახელთაგანია, წერილობით დამოწმებული ჯერ კიდევ VII ს. დამდეგს მცხეთის ჯვრის წარწერებში: " წმიდაო სტეფანე, ქობულ სტრატილატი შეიწყალე ". მისივე ვარიანტია ქვაბული. შეიძლება მიღებული იყოს ‘ქვაბ’ სიტყვისაგან. აქედანაა გვარები: ქვაბულიძე, ქობულაძე, ქობულაშვილი, ქობულია. მასვე უკავშირდება ქალაქის სახელწოდება ქობულეთი.

(ქართული) " იყავ " (მეგრული ზმნის ფორმას დართული აქვს მოფერებითი სუფიქსი ‘იკო’).

- ქართული სახელია, რომელსაც საეკლესიო კალენდარი ქრისტეფორეს შესატყვისად მიიჩნევდა. აქედანაა გვარი ქრისტესაშვილი. ამ სახელის ხალხური ფორმაა ქიტესა, შემოკლებით – ქიტა, ქიტო (აქედან გვარები: ქიტიაშვილი, ქიტოშვილი). ქიტესას უდრის აგრეთვე მეგრული ქიესია (←ქრისტესია).

(ბერძნული) " ქრისტეს მტვირთველი ", " ქრისტეს მაღიარებელი ". წმინდა მოწამეთა სახელია.

(ბერძნული) " ქრისტესი ", " ქრისტიანი ". პარალელური ფორმაა ქრისტინა. ერქვა რამდენიმე მოწამეს.

(ბერძნული) " სტუმართმოყვარე ", ან: " უცხო ", " უცხოელი ". ერქვა რამდენიმე მოწამეს.

(ქართული) – გვხვდება იერუსალიმის ქართული კოლონიის მასალებში (X ს.) მისი ვარიანტია ქუცნია: გაბლაშისძე ქუცნია მეუღლე თინასთან ერთად იხსენიება ტბეთის სულთა მატიანეში (#132, XV ს.). ორივე ფორმა დასტურდება გვარებში: ქუცნაშვილი, ქუცნიაშვილი.

- ეს სახელი ერქვა ძველი კოლხიდელების ლეგენდარულ გმირს (შეადარეთ ციხის სახელი ციხე-გოჯი). ქუჯი იყო ეგრისის ერისთავი, ფარნაოზ მეფის სიძე (დის ქმარი). არსებობს მოსაზრება, რომ ქუჯი სკვითური სახელია, ნასესხები ოსურის გზით, და ნიშნავს " ძაღლიკას ".

(ქართული) " ჩასუქებული ", " ყელღაბაბიანი ".

(ქართული) " მოელვარე ", " ხასხასა ", ან " მოღუღუნე ".

– იხ. ხვთისო.

(ქართული) დღეს ადამიანის სახელად იშვიათია (გვხვდება ხარის სახელად; გაიხსენეთ ეკ. გაბაშვილის მოთხრობა " ღვინია გადაიჩეხა "), მაგრამ წინათ მის გავრცელებას მოწმობს ისტორიული დოკუმენტები, აგრეთვე გვარები: ღვინიაშვილი, ღვინაძე, ღვინეფაძე. ამ უკანასკნელი გვარის მიხედვით შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ყოფილა სახელი ღვინება. მსგავსი სახელია აგრეთვე ღვინჯუა (ღვინჯო). ეს სახელი ჰქვია გიორგი ლეონიძის " ნატვრის ხის " ერთ-ერთ პერსონაჟს.

ღუტუ(ქართული)შრდ.ხუტა,ხუტუ. ...

(ქართული) შრდ. ხუტა, ხუტუ.

(ქართული) მტრედის ხმიანობის აღმნიშვნელი სიტყვაა, ქცეული საკუთარ სახელად. გვაქვს ამ სახელისაგან ნაწარმოები გვარებიც: ღუღუნიშვილი, ღუღუნაშვილი, ღუღუნიძე (თუკი ისინი ხუხუნისა და ხუხუნაშვილ-ხუხუნაიშვილის ფონეტიკურ ვარიანტებს არ წარმოადგენენ).

- გვხვდება აგრეთვე ყაისო-ს ფორმით. იგივეა, რაც კეისარი ( " მეფე ").

(არაბული) " მთვარე ". სხვაგვარი ეტიმოლოგიით: " ცის თაღი ", " კამარა " (ხურიტულად).

(სპარსული) " გმირი ".

(თურქული) " ვეფხვი ". აქედანაა გვარი ყაფლანიშვილი.

(ქართული) მიღებული ჩანს უყვარს ზმნის ძირის გაორკეცებით. თუ ასეა, " საყვარელს " უნდა ნიშნავდეს. ათაბაგთა საგვარულო სახელი იყო და არაერთგზის გვხვდება ისტორიულ პირთა სახელად. ყვარყვარე ჰქვია პოლიკარპე კაკაბაძის კომედიის " ყვარყვარე თუთაბერის " მთავარ პერსონაჟს, უქნარა მოლაყბეს, რომელიც ხალხს შემთხვევით რევოლუციის გამოჩენილი მოღვაწე ჰგონია.

(=ნაყოფიერი)

(სპარსული) " სიხარული ".

(ქართული) " შავი ", " შავგრემანი " (მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ უჩა, შიო). ვარიანტული ფორმაა შავლეგო.

(ქართული) ეტიმოლოგია დაუდგენიელია, შესაძლბელია შავლეგ-ის ვარიანტს წარმოადგენს. როგორც ალექსი ჭინჭარაულმა აღნიშნა, ამის დამადასტურებელია ერთი და იმავე გმირის ხსენება ორივე სახელით ქართულ ხალხურ პოეზიაში: " დედას კაცი მოუვიდა: " შენ შავლეგი მოგიკლესა "... შალვას დედა მოტიროდა, მოიშლიდა გიშრის თმასა " (ქხპ, XI, 17). შალვა-ს ადრინდელი ფორმა შაველა→შავლა შემონახულია გვარებში: შავლაძე, შავლიძე, შაველაშვილი, შავლიაშვილი. შალვა თორელთა საგვარეულო სახელი იყო. ცნობილია თამარ მეფის დროინდელი გამოჩენილი მეომარი და სარდალი შალვა თორელი (ახალციხელი). შალვა ერქვა აგრეთვე ბევრ სხვა ისტორიულ პოროვნებას, რომელთა შორის განსაკუთრებით აღსანიშნავია XVII ს-ში სპარსელთა წინააღმდეგ აჯანყების ერთ-ერთი მეთაური შალვა ქსნის ერისთავი, რომელიც თავის შვილ ელიზბართან და ბიძინა ჩოლოყაშვილთან ერთად მოწამებრივი სიკვდილით მოკლეს 1661 წელს. ისინი ქართულმა ეკლესიამ წმინდანებად შერაცხა. შალვას მოფერებითი ფორმებია: შალიკა, შალიკო, შალუტა. ამათგან ნაწარმოები გვარებია (ზემოხსენებულთა გარდა): შალვაძე, შალვაშვილი, შალიკაშვილი, შალიკავა, შალიკაძე, შალიკიანი, შალუტაშვილი.

(არაბული) " ყოვლისმომცველი ". კავკასიის მთის ხალხთა დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლის მეთაურის, იმამ შამილის (1797-1871) სახელი ძალზე პოპულარული გახდა მთელ კავკასიაში და კერძოდ საქართველოშიც. ამის დასტურია ამ სახელისაგან წარმოქმნილი ქართული გვარებიც: შამილაძე, შამილიანი, შამილიშვილი.

შანშე(ძველი ებრაული)"მზე"(შეადარეთ სამსონ),ან (სპარსული)"მეფეთ-მეფე"(შაჰინ-შაჰ→შან-შა). შესაძლებელია,რომ დიდი ფონეტიკური მსგავსების მიუხედავად,აქ ჩვენ ...

(ძველი ებრაული) " მზე " (შეადარეთ სამსონ); ან (სპარსული) " მეფეთ-მეფე " (შაჰინ-შაჰ→შან-შა). შესაძლებელია, რომ დიდი ფონეტიკური მსგავსების მიუხედავად, აქ ჩვენ გვქონდეს ორი სხვადასხვა წარმოშობის სახელი, რომელთაგან პირველი მომდინარეობს ძველი ებრაულიდან, მეორე კი სპარსულიდან. ისტორიულად უფრო გავრცელებულია მეორე ფორმა – შანშე. ამ სახელით საქართველოს ისტორიაში ცნობილია რამდენიმე პირი, მათ შორის – XIII ს. გამოჩენილი სახელმწიფო მოღვაწე შანშე მხარგრძელი, ძე ზაქარია მხარგრძელისა. შანშე ჰქვია ვაჟა-ფშაველას " ბახტრიონის " გმირი ქალის – ლელას მამას. ამ სახელისაგან მომდინარე გვარებია: შანშაშვილი, შანშიაშვილი. მიუხედავად ყოველივე ამისა, ამჟამად უფრო გავრცელებული ფორმაა შამშე.

(ქართული) მიიჩნევა ზაქარია-ს მოფერებით ფორმად, თუმცა შეიძლება მისგან დამოუკიდებლად იყოს წარმოქმნილი. აქედანაა გვარები: შაქარაშვილი, შაქარიშვილი, შაქარაძე.

(სპარსული) " ლომი ". აქედანაა გვარი შედანია.

(ქართული) არაკალენდარული სახელია, რომლისაგანაც მომდინარეობს გვარები: შევარდენიძე, შევარდნაძე. საეკლესიო კალენდრით მას ეფარდება იერაქსი (ბერძნული " ქორი ").

(=დანიშნული, აღდგენილი)

(=ლოცვა, პატიება)

(ქართული) აქედანაა გვარები: შენგელია, შენგელაია.

(სპარსული) " ლომის დამჭერი ". ცნობილია შერგილ დადიანი (XIVს.).

– ქართული სახელია, სადაც შერწყმულად, კომპოზიტის ფორმით, არის წარმოდგენილი სპარსული სიტყვა ‘შერ’ და მისი ქართული შესატყვისი ლომი (შეადარეთ გულვარდი, ხვარამზე). ძველად გვხვდებოდა აგრეთვე იმავე სიტყვებისაგან (შებრუნებული რიგით) ნაწარმოები სახელი ლომშერა.

(არაბული) " სარწმუნოების სინდისი ". ეს სახელი ჰქვია " ვეფხისტყაოსნის " ერთ-ერთ პერსონაჟს, ავთანდილის ერთგულ მსახურს. შერმადინი გვარიც არის ამავე ფორმით.

(ქართული).

- უნდა მომდინარეობდეს სიაოშ-ისაგან, რომელიც წარმოშობით ირანული სახელია და " შავგვრემანს ", " შავ მამაკაცს " ნიშნავს. ძველ ქართულში შემოსულია შიოშ-ის ფორმით, ამ უკანასკნელისაგან კი მიღებულია საბოლოო ფორმა შიო (აქედანაა გვარი შიოშვილი). მისი კნინობითი ფორმებია შიუკა და შიოლა (ამათგან მოდის გვარები: შიუკაშვილი, შიოლაშვილი). საქართველოში მოღვაწე ასურელ მამათა შორის ერთს შიო ერქვა (VI ს.). მისი სახელი და წოდება შიო მღვიმელი ფსევდონიმად აირჩია გამოჩენილმა საბავშვო პოეტმა შიო ქუჩუკაშვილმა.

(ქართული).

მამაკაცის სახელი. ამ ფორმით გვხვდება მხოლოდ ქართველებში და თანაც, შუა საუკუნეებიდან მოყოლებული, გვხვდება საკმაოდ ხშირად. ამჟამად ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სახელია საქართველოში,[1] რაც „ვეფხისტყაოსნის“ ავტორის პოპულარობის ნიშანი უნდა იყოს. ამ სახელის ეტიმოლოგია სადავოა. მისგან ნაწარმოებია გვარები: შოთაძე, შოთაშვილი.[2]

მიღებულია ბორენასგან გრაფიკული ცვლილების გზით (ძველ ქართულ ანბანში შ და ბ ასოები ძალიან ჰგვანან ერთმანეთს. ამიტომ ბორენა შეიძლება შეცდომით წაეკითხათ როგორც შორენა). გააზრებულია როგორც "შორეული" (ძნელად მისაწვდომი). ეს სახელი ჰქვია კონსტანტინე გამსახურდიას "დიდოსტატის მარჯვენაში" მთავარ გმირ ქალს, დიდოსტატ კონსტანტინე არსაკიძის სატრფოს.

(ქართული) - ცხადია, აქ ‘ტა’ კნინობითი სუფიქსია (ისევე როგორც სხვა სახელებში, როგორიცაა: ბეჟიტა, ბერიტა, გოგიტა, ხახუტა და სხვანი). თუ ასეა, უნდა გვქონდეს სახელი ამ სუფიქსის გარეშეც. ასეთი სახელი შოშია შემონახულია შოშიაშვილის გვარში. თვით შოშიტა-საგან ნაწარმოებია გვარები შოშიაშვილი და შოშიტაიშვილი.

(ქართული).

(არაბული) " მადლიერი ".

სომხური ფორმაა სუსანა-სი, რომელიც წარმოშობით ებრაულია და "წყლის შროშანს" ნიშნავს. ცნობილია სომეხთა მხედართმთავრის ვარდან მამიკონიანის ასული, ვარსქენ პიტიახშის მეუღლე შუშანიკ დედოფალი, რომლის წამებაც აღწერა იაკობ ცურტაველმა მე-5 საუკუნეში.

სომხური ფორმაა სუსანა-სი, რომელიც წარმოშობით ებრაულია და " წყლის შროშანს " ნიშნავს. ცნობილია სომეხთა მხედართმთავრის ვარდან მამიკონიანის ასული, ვარსქენ პიტიახშის მეუღლე შუშანიკ დედოფალი, რომლის წამებაც აღწერა იაკობ ცურტაველმა V საუკუნეში.

(ქართული) გავრცელებული სახელი იყო კოლხეთში, ამჟამად იშვიათად გვხვდება. მისი მოფერებითი ფორმაა ჩაგუნა. არსებობს აგრეთვე ფონეტიკური ვარიანტები: ჩაქუ, ჩაქუნა. ეს ფუძე დასტურდება გვარებშიც: ჩაგუნავა, ჩაგანავა, ჩაგინავა. შესაძლოა მათვე უკავშირდებოდეს ჩაკაბერია. ფუძის ლექსიკური მნიშვნელობა უცნობია.

– აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში გავრცელებული სახელია.

– ამჟამად იშვიათი სახელია, გვხვდება ძირითადად სამეგრელოსა და სვანეთში. უნდა მომდინარეობდეს ჩერქეზ ეთნონიმისაგან (ე→ა მეგრულ-ლაზურის დამახასიათებელი ფონეტიკური კანონზომიერებაა). არსებობს გვარიც – ჩარგაზია (შეადარეთ ჩერქეზია). წინათ არსებულა მისი სვანური ვარიანტიც – ჩარგასიანი, რომელიც სვანეთის წერილობით ძეგლებში დასტურდება ჯერ კიდევ XIV ს-ში (ვ. სილოგავა, I, 1986; იხ. აგრეთვე რ. თოფჩიშვილი, 1997, გვ.51; პ. ცხადაია, 2000, გვ.150).

(ქართული).

ქართული საკუთარი სახელი. გვხვდება როგორც ვაჟის, ისე ქალის სახელად. მისი მოფერებითი ფორმებია: ჩიტუნია, ჩიტურა, ჩიტუა და სხვა. მათგან მომდინარეობს გვარები: ჩიტაია, ჩიტავა, ჩიტია, ჩიტიანი, ჩიტაური, ჩიტაძე, ჩიტიძე, ჩიტიშვილი, ჩიტეიშვილი, ჩიტიაშვილი, ჩიტოშვილი, ჩიტუაშვილი, ჩიტუნაშვილი, ჩიტუკაშვილი, ჩიტორელიძე.[1]

(ქართული) მოეპოვება მრავალფეროვანი ვარიანტები: ცაბა, ცაბო, ცაბუა,

(ქართული) მოეპოვება მრავალფეროვანი ვარიანტები: ცაბა, ცაბო, ცაბუა, ცაბული, ცაბურა... ამოსავალი მნიშვნელობა ...

ამოსავალი მნიშვნელობა გაურკვეველია. ამავე ტიპის სახელებია: ცაგო, ცარო, ცაცა, ციცა, ცუცა (იხ. ქვემოთ)

(ქართული) მისი ვარიანტებია: ცაგუ, ცაგული, ცაგუნია...

(ქართული).

(ქართული) მისი ვარიანტებია: ცარუ, ცავრინა, ცარინა...

(ქართული) მისი ვარიანტებია: ცაცო, ცაცალა, ცაცანა, ცაცუნა...

(=გაპობილი, მოკვეთილი)

ძველი რომაული სახელია, რომლის მნიშვნელობაც არ არის ნათელი. ზოგი უკავშირებს ლათინურ კიკილია-ს, რომელიც " ბეცს ", " ახლომხედველს " ნიშნავს. ქართულში ეს სახელი გაიგივებულია ზემოხსენებული ტიპის სახელებთან.

(ქართული).

(ქართული) ეს სახელი ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის ამავე სახელწოდების მოთხრობის გმირ ქალს.

(ქართული) " მოცინარი ". ვარიანტული ფორმებია: მცინარა, ცინარი, ცინუკი, ცინო...

– გავრცელებული იყო ძირითადად სვანეთში, დადეშქელიანთა საგვარეულოში. ამჟამად ძალზე იშვიათად გვხვდება. ეტიმოლოგია უცნობია. იხ. სოზარ.

(ქართული) მეგრულად ნიშნავს " ქალიშვილს " (შეადარეთ აგრეთვე გურული ციცა, ცა). მისივე ვარიანტია ცირუ. საეკლესიო კალენდარი, როგორც ჩანს, მის მნიშვნელობას უკავშირებს " მცირეს " და ამიტომ უფარდებს მას ამავე მნიშვნელობის ლათინურ სახელს პავლა (შეადარეთ პავლე).

(ქართული).

(ქართული).

(ქართული) გვხვდება როგორც ვაჟის, ისე ქალის სახელად. ნიკოლაფხეშვილი ცისკარა იხსენიება " ტბეთის სულთა მატიანეში " (XIV ს., #536). აქედან წარმოქმნილი გვარებია: ცისკარავა, ცისკარაული, ცისკარაშვილი, ცისკარიშვილი, ცისკარიძე, ცისკარაძე.

(ქართული) ვარიანტული ფორმაა ცისმარი.

(ქართული).

(ქართული).

(ქართული) ეს სახელია ჰქვია ალექსანდრე ყაზბეგის ამავე სახელწოდების მოთხრობის გმირ ქალს. ამ სახელის ვარიანტებია: ციცა, ციცანა, ციცინა, ციცკა, ციცო...

(ქართული).

(ქართული) " უმცროსი ", " პატარა ". შეადარეთ ‘ცოტა’ (ნ. მარის ეტიმოლოგიით): ან " მცოდნე " (ქ. ლომთათიძე). საქართველოს ისტორიიდან კარგად არის ცნობილი მონღოლთა წინააღმდეგ შეთქმულების ერთ-ერთი მეთაური ცოტნე დადიანი და მისი თავდადება. ამ თემაზეა აგებული აკაკი წერეთლის პოემა " ნათელა " და გრიგოლ აბაშიძის რომანი " ცოტნე ". ცოტნე დადიანი საქართველოს ეკლესიამ წმინდანად აღიარა. ცოტნესაგან არის წარმოქმნილი გვარი ცოტნიაშვილი.

(ქართული) " სხვა, უცხო ქალი " (ცხო ქალ-ა), " სხვა ოჯახიდან მოსული (პატარძალი) ". ეს სახელი ერქვა ქართლის ერისთავთ-ერისთავის რატი სურამელის დედას, თამარ მეფის თანამედროვე დარბაისელ ქალს.

(ქართული) მისი ვარიანტული ფორმებია: ცუცია, ცუცკა, ცუცქა, ცუცნა, ცუცუნა, ცუცუ...

(ქართული) მეგრული სქირის ( " შვილი ") ფონეტიკური ვარიანტი უნდა იყოს; ან მიღებულია ცქვირ ( " ცქვიტი ") ფუძიდან ვ-ს დაკარგვით (იხ. იოსებ ყიფშიძე: ცქვირინი ცუჯიში - " დაცქვეტა ყურისა ") ცქირი ერქვა გრიგოლ ხანძთელის თანამედროვე ერთ პირს, რომელმაც თბილისის ამირას მხარდაჭერით სცადა ანიჩის ეპისკოპოსი გამხდარიყო, მაგრამ გრიგოლის წინააღმედგობის გამო საწადელს ვერ მიაღწია და ეკლესიიდან განკვეთილ იქნა.

(ქართული) განსაკუთრებით გავრცელებულია სამეგრელოში, მიღებული ჩანს ‘ძღაბი’ ( " გოგო ") სიტყვის მოფერებითი ფორმისაგან: ძაბი, ძაბა→ძაბული.

(სომხური) " ნაშიერი ", " ნაშობი ", " შვილი ". აქედანაა გვარები: ძაგნიძე, ძაგანია, ძაგანაშვილი.

(ქართული) ჰქვია ვაჟა-ფშაველას ერთ-ერთი პოემის გმირს, გვარად ხიმიკაურს. გავრცელებული სახელი იყო მთაში, დღეს მეტად იშვიათია.

გავრცელებული სახელია დასავლეთ საქართველოში, ყაბარდოულად ნიშნავს " ჩვილს ", " ძუძუმწოვარს ". მსგავსი სახელი გვხვდება აგრეთვე ხურიტულში.

(ქართული) ალექსანდრე ყაზბეგის მოთხრობის " ხევისბერი გოჩას " ერთ-ერთი პერსონაჟის სახელია.

- ამ სახელით ცნობილია ლაზიკის მეფე წათე I და მისი ძე წათე II, რომელთაც არაერთგზის იხსენებენ ბიზნატიელი ისტორიკოსები (VI ს.). გამოთქმულია მოსაზრება (გ. როგავას მიერ), რომ ეს სახელი უკავშირდება საბრძოლო იარაღის აღმნიშვნელ სიტყვას - წათს, რომელსაც მეგრულში მ

(ქართული) თითქოს " წითურს " ნიშნავს (შეადარეთ ხარის სახელი წიქარა ცნობილ ხალხურ ზღაპარში). გავრცელებულია მთაში. გვხვდება ვაჟა-ფშაველას პერსონაჟთა სახელად.

– ქართული სახელია, დღეს მეტად იშვიათი (იგულისხმება " ღვთის წყალობა ". მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ბერძნული დოროთე, თედორე, სლავური ბოგდან, სომხური ასტვაწატურ, თურქული ალაჰვერდი).

(ქართული) მზეჭაბუკ-ის შეკვეცილი ფორმებია, რომელთაც აქვთ დამოუკიდებელ სახელებად ქცევის ტენდენცია. შეადარეთ ჭაბუკი. მათგან წარმოქმნილი გვარებია: ჭაბუკაშვილი, ჭაბუკაძე, ჭაბუკაიძე, ჭაბუკიანი.

(ქართული) ემთხვევა საზოგადო სახელის ფორმას და მისგან გარჩევის მიზნით სახელობითი ბრუნვის ნიშანს სხვა ბრუნვებშიც ინარჩუნებს, ე.ი. იქცევა ‘ი’ ხმოვანფუძიანად.

(ქართული) კომპოზიტური სახელია, რომლის პირველი ნაწილია ჭია ( " წითელი "), მეორე - ბერ ( " შვილი "). ეს სახელი ერქვა არაერთ ისტორიულ პირს, მათ შორის თამარ მეფის ერთგულ ერისთავს, მეჯინიბეთუხუცესს, შემდგომში მანდატურთუხუცესს.

(ქართული) " პატარა ", " პაწია ". მეგრულ ზედსართავ სახელს ‘ჭიჭე’ დართული აქვს კნინობითი სუფიქსი ‘იკო’. გვხვდება აგრეთვე ‘ია’ სუფიქსიანი ფორმა ჭიჭია. ამათგან მოდის გვარები: ჭიჭიაშვილი, ჭიჭიკაშვილი, ჭიჭიკოშვილი, ჭიჭეიშვილი, ჭიჭინაძე, ჭიჭინავა.

(ქართული) " ვაჟი ", " ყმაწვილი " (შეადარეთ მეგრულ ჭკორი - " ყმა "). საალერსო ფორმებია: ჭოლიკა, ჭოლიკო. ამათგან წარმოქმნილი გვარებია: ჭოლაძე, ჭოლიკაური, ჭოლიკაშვილი, ჭოლიკიძე.

(ქართული) ამ სახელის განმარტების რამდენიმე შესაძლებლობა არსებობს: ა) ჭოლას ფონეტიკური ვარიანტია; ბ) ‘წულ’ არსებითი სახელის მეგრული შესატყვისია; გ) ჭუჭულა-ს შეკვეცილი ფორმაა.

(ქართული) " წიწილა ".

იგივეა რაც ხათუნა.

თურქულ და ირანულ ენებში ნიშნავს " ქალბატონს ", " მანდილოსანს ". ქართულში საკუთარ სახელად პირველად გვხვდება ფუზნარის ტაძრის წარწერაში (ივრის ხეობაში), რომელიც XIII-XIV საუკუნეებით თარიღდება.

(=უფლის მადლი) 1. დავით მეფის მიერ დანიშნული მუსიკოსი; 2. წინასწარმეტყველი იეჰუს მამა,ნათელმხილველი ;

(=მთიელი) 1. ფარას შვილი, აბრაამის ძმა;

(ქართული) დღეს იშვიათად იხმარება. მისგან ჩანს მიღებული გვარები: ხარაბაძე, ხარებავა. ამ უკანასკნელს უკავშირდება სოფლის სახელი მარტვილის რაიონში - ნახარებუ. ( " სახარებავო ").

(ბერძნული) " მადლიანი ", " გულუხვი ".

(ბერძნული) " სიხარულით გაბრწყინებული ".

(ქართული) " დახატული ", ე. ი. " ძალიან ლამაზი " (შეადარეთ გამოთქმა " კალმით ნახატი "). ეს სახელი ჰქვია ნოდარ დუმბაძის რომანს " მე ვხედავ მზეს " ერთ-ერთ მთავარ მოქმედ გმირს.

(არაბული) " ნაადრევად დაბადებული ", " დღენაკლული ".

(ქართული).

(ქართული) " ახარე ".

(ქართული) ნაწარმოებია კნინობითის ‘ტა’ სუფიქსით ხახუ სახელისაგან (ბერიტა, გოგიტა, შოშიტა და სხვა სახელთა მსგავსად). მისგან მომდინარეობს გვარები: ხახუტაშვილი, ხახუტაიშვილი.

(სპარსული) " მზისა ", " მზიანი ". ძველი ფორმაა ხუარანძე. ასე იხსენიებს მემატიანე ვახტანგ გორგასლის დას " ქართლის ცხოვრებაში " : " მიუდგა დედოფალი საგდუხტ და შვა ასული, და უწოდა სახელი მისი ხუარანძე " ( " ქართლის ცხოვრება ", I, 143). ჰვარ//ხვარ ირანულ ენებში " მზეს ნიშნავს ", ასე რომ ხვარა-მზე თითქოს ერთად, სინონიმურად წარმოდგიდგენს მზის ირანულ და ქართულ სახელებს.

(ირანული) " კარგი ", " ლამაზი ". ცნობილია თამარ მეფის დროინდელი დარბაისელი ქალი ხვაშაქ ცოქალი.

(ქართული) " ღმერთისა ". ქართული სიტყვა ღმერთი, ჩვეულებრივ, ბრუნვის დროს იკუმშება და ნათესაობით ბრუნვაში მოდვცა ჯერ ღმრთისა, შემდეგ – ღვთისა (ბგერის დაკარგვა და შენაცვლება) და ბოლოს ღვთისა (ღ→ხ). აქედან კი მეშველი ზმნისა და სუფიქსების დართვით წარმოიქმნა ანთროპონიმები: ღვთისავარ→ხვთისავარ, ღვთისია→ხვთისია, ღვთისო→ხვთისო. ამათგან ამჟამად გავრცელებული და ძირითადი ფორმაა ხვთისო. მნიშვნელობის მხრივ შეადარეთ ბერძნული კვირიკე, ებრაული ნაზარ, ქართული უფლისა, ქრისტესია (ქიტესა) და სხვ. გვარებიდან აქ მოგვაგონდება: ღვთისავრიშვილი, ხვთისავარიშვილი, ხვთისიაშვილი.

(ქართული) მეგრულად ნიშნავს " გაბრწყინებულს ", " მოცინარს ", " მოციმციმეს ". ეს სახელი ჰქვია უიარაღოს " მამელუკის " მთავარ გმირს. ხვიჩასგან არის წარმოქმნილი გვარი ხვიჩია.

(ეზეკია) (=უფალმა განამტკიცა) 1. იუდეის მეფე, ახაზის შვილი;

(ქართული) მისი პარარელური ფორმაა ხინჩლა, რომელიც მომდინარეობს ყინჩლა-საგან და წარმოადგენს ყინჩ-ის ( " კარგის ") კნინობით ფორმას (გ. ბედოშვილის ეტიმოლოგია).

(გერმ.: Chlodwig) არის მამაკაცის გერმანული სახელი, რომლისგანაც შემდგომში წარმოიშვა სახელი ლუდვიგი. ვარიანტები: კლოვისი (ფრანგ.: Clovis, სახელ "ლუი"-ს წინამორბედი), ხლოდევეხი, ხლოდოვიკი, ჰლუდოვიკი. სახელ "ხლოდვიგს" ატარებდნენ მეროვინგი მეფეები:

(სპარსული) " ბედნიერი ". გავრცელებული სახელი იყო განსაკუთრებით აღმოსავლეთ საქართველოში. სხვათა შორის, ეს სახელი ერქვა მეფე-პოეტის თეიმურაზ პირველის მეუღლეს, გიორგი X-ის ასულს.

(სპარსული) " კეთილი სახელის მქონე ", " სახელმოხვეჭილი ", " სახელოვანი ". იხმარებოდა სპარსეთის შაჰების ეპითეტად, აქედან კი საზოგადოდ " მეფის " მნიშვნელობა შეიძინა. მისი კნინობითი ფორმებია: ხოსია, ხოსიტა. ამათგანაა გვარები: ხოსროშვილი, ხოსიტაშვილი (იხ. აგრეთვე ქაიხოსრო).

(სპარსული) " დათვი ". აქედანაა გვარები ხურციძე (←ხურსიძე) და ხურცილავა (←ხურსილავა).

– უკავშირდება ხურიტულს, სადაც ხუტუ ღვთაების ეპითეტია და ნიშნავს " მებრძოლს ". შეადარეთ აგრეთვე ფალაური ‘ხვატა’.

–უკავშირდება ხურიტულს,სადაც ხუტუ ღვთაების ეპითეტია და ნიშნავს"მებრძოლს".შეადარეთ აგრეთვე ფალაური‘ხვატა’. ...

სახელი წარმოსდგება ჯაბრიელის შემოკლებული ვარიანტისაგან, რომელიც თავის მხრივ წარმოადგენს ძველი ებრაული სახელის, გაბრიელის, არაბიზებულ ფორმას. გაბრიელი ერქვა ერთ-ერთ მთავარანგელოზს, რომლის სახელიც არაბულად გადმოიცემა როგორც „ჯაბრიელ“. ამის შემოკლებით მიღებულია ჯაბა. ჯაბასაგან წარმოქმნილია გვარი ჯაბიძე.[1]. სამოქალაქო რეესტრის მონაცემებით, საქართველოს ტერიტორიასა და მის ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს ამ სახელის 3851 მატარებელი ადამიანი[2].

მომდინარეობს არაბული ჯავარ სიტყვისაგან, რაც ნიშნავს " ძვირფას ქვას ", " თვალმარგალიტს ", აქედან კი - " ბრწყინვას ", " მომხიბლაობას ". ამრიგად, ჯავარა (იგივე ჯავაირა) მნიშვნელობით შეესატყვისება მარგალიტა-ს, ანდა ნიშნავს " მომხიბვლელს ", " ტურფას ".

(ქართული) ეთნონიმი ქცეულია ანთროპონიმად (შეადარეთ ივერი, იმერი, კახი, და სხვ.) ჯავახი (უსუფიქსოდ) არის გვარიც. ამ ფუძიდან წარმოქმნილია აგრეთვე გვარები: ჯავახიშვილი, ჯავახაძე, ჯავახიძე, ჯავახია, ჯავახიანი.

– ამ სახელის მეორე ნაწილს შეადგენს ბაკურ, პირველი ნაწილის წარმომავლობა კი საცილობელია. უკავშირებენ სატომო სახელს (ჭან-ბაკურ→ჯანბაკურ→ჯამბაკურ). გავრცელეული სახელი იყო განსაკუთრებით ორბელიანთაA საგვარეულოში.

(არაბული) " მშვენიერი ". იგივეა, რაც კამილა. შეადარეთ აგრეთვე ვაჟის სახელი ჯემალ.

#NAME?

(არაბული) " სამოთხე ", შეადარე ჟანეტა.

– იგივე სახელია წარმოდგენილი ქართული საალერსო ‘იკო’ სუფიქსით. გვხვდება როგორც ვაჟის, ისე ქალის სახელად. ამავე ფუძიდან წარმოქმნილი გვარებია: ჯანაშვილი, ჯანიშვილი, ჯანოშვილი, ჯანიაშვილი, ჯანიკაშვილი, ჯანუაშვილი.

– წარმოადგენს ჯანსუღის, ჯანბერის ან სხვა რომელიმე ასეთი სახელის შემოკლებულ ფორმას.

(სპარსული) " ვისაც სული დაეწვა " (იგულისხმება სიყვარულით), " სულ-დამწვარი ", " შეყვარებული " (ეტიმოლოგია საეჭვოა).

– მიღებული ჩანს თურქული ჯარჩი-საგან, რაც სამოხელეო ტერმინია და ნიშნავს " ამბის გამომცხადებელს ", " მაცნეს ".

(სპარსული) " სამყარო ".

– შესაძლოა წარმოადგენდეს ძერა-ს კოლხურ შესატყვისს. აქედან ჩანს წარმოქმნილი გვარი ჯაჯანიძე (ე.ი.. " ძერიას-ძე "). ამავე ფუძიდანაა ქალის სახელი ჯაჯალა.

(თურქული) გარეული ცხოველის სახელი (ჯეირანი ანუ ქურციკი) ქცეულია პიროვნულ სახელად თურქულ ენებში და როგორც საზოგადო, ისე საკუთარი სახელის მნიშვნელობით შემოსულია ქართულში. მისგან ნაწარმოებია გვარებიც: ჯეირანაშვილი, ჯეირანიშვილი (შეადარეთ: ქურციკაშვილი, ქურციკიშვილი, ქურციკიძე).

(არაბული) " სილამაზე ", " სიკეთე ", " სრულქმნილება ". იგივეა ქალის სახელები: კამილა, ჯამილა.

(არაბული) " სამოთხე ". შეადარეთ ქალის სახელი ჟანეტა//ჯანეტა.

(ქართული) მეგრულად ნიშნავს " მსხვილნაკვთიანს ". შეიძლება პალატალიზებული ფორმა იყოს სახელისა იობ-ჯობ-ჯობე//ჯვებე.

- ითვლება ჯიბრაელ-ის შემოკლებულ ფორმად (იხ. ზემოთ ჯაბა). მისგან წარმოქმნილია გვარი ჯიბუტი. ამავე სახელის კნინობითია ჯიბილა//ჯიბილო, საიდანაც მიღებულია გვარი ჯიბლაძე.

(სპარსული) " ტყუპი ლომი " (ეტიმოლოგია საეჭვოა). პარალელური ფორმებია: ჯიმშედ, ჯიმშელ. აქედანაა გვარები: ჯიმშერაშვილი, ჯიმშელაშვილი, ჯიმშელეიშვილი, ჯიმშიაშვილი, ჯიმშიტაშვილი, ჯიმშერაძე, ჯიმშელაძე, ჯიმშელიძე.

(ქართული) მეგრულად ნიშნავს " მსუქანს ", " გოდორას " (გოდორი→ჯოდორი).

– ამ სახელის და მომდევნო რამდენიმე სახელის ახსნა არ მოგვეპოვება.

(ბერძნული) იოტა ( " პატარა ")→იოტ-ო→ჯოტო. შდრ. ჟოტია.

(ბერძნული)იოტა("პატარა")→იოტ-ო→ჯოტო.შდრ.ჟოტია. ...

– ძველი ქართული სახელია, რომლის ეტიმოლოგია უცნობია. გვხვდება ჯერ კიდევ V ს-ში (ჯოჯიკი ერქვა ვარსქენ პიტიახშის ძმას, შუშანიკ დედოფლის მაზლს). აქედანაა გვარი ჯორჯიკია.

ძველი ქართული სახელია,რომლის ეტიმოლოგია უცნობია. გვხვდება ჯერ კიდევ Vს-ში(ჯოჯიკი ერქვა ...

(სპარსული. " ახალგაზრდა ლომი "). საქართველოში ცნობილ პირთა სახელად გვხვდება უძველესი დროიდან. აქ პირველ რიგში უნდა გავიხსენოთ ვახტანგ გორგასლის სპასპეტი ჯუანშერი (V ს.), რომლის შესახებაც მემატიანე გვაუწყებს: " მაშინ მეფემან დაადგინა სხვა სპასპეტი, რომელსა ერქუა ჯუანშერ " ( " ქართლის ცხოვრება ", I, 145). ჯუანშერი ერქვა აგრეთვე არჩილ II-ის ძეს: " რაჟამს აღესრულა წმინდა მოწამე არჩილ, დაშთეს შვილნი მისნი იოვანე და ჯუანშერ " ( " ქართლის ცხოვრება ", I, 143). იმავე არჩილ მეფის დროს ქართლის ერისთავი იყო ჯუანშერ ჯუანშერიანი, ნათესავი მირიან მეფისა. ჯუანშერი ჰქვია " ქართლის ცხოვრების " ერთი ნაწილის ავტორსაც.

იულიას იტალიური ფორმაა (იულია იტალიურად გამოითქმის როგორც ჯულია, ფრანგულად ჟიული. ამ უკანასკნელის საალერსეო ფორმაა ჟულიეტ).

– გვხვდება მხოლოდ ქართულში. შესაძლოა მიღებული იყოს ჯუანშერ-ისაგან ფონეტიკური და გრაფიკული ცვლილებების შედეგად. ჯუმბერი ჰქვია მეფისწულს სულხან-საბა ორბელიანის " სიბრძნე სიცრუისაში ".

(ქართული) შეიძლება ჯუანშერის შემოკლებული ფორმა იყოს. მეგრულად ნიშნავს " კოცნას ".

(ბალყარული) " იორღა ", " თოხარიკი ცხენი ".

(=მურტი /არომატული მარადმწვანე ბუჩქი/ ) 1. ესთერ დედოფლის პირვანდელი. ებრაული სახელი;

(არაბული) " ლომი ".

(გერმ. Heinrich) — გერმანულენოვანი მამაკაცის სახელი და გვარი. მდედრობითი სქესის ფორმაა — ჰენრიკე (გერმ. Henrike). სახელი ჰაინრიხი წარმოიშვა ძველი ზემოგერმანული ენიდან და სავარაუდოდ ძველგერმანული სახელის „ჰაიმრიხის“ მემკვიდრე ფორმაა. სახელი ორი ნაწილისაგან შედგება: „ჰაიმ“ (გერმ. heim: სახლი), აგრეთვე „ჰაგან“ (გერმ. hagan, მამული) და „რიჰჰი“ (გერმ. rîhhi, მბრძანებელი, თავადი). აქედან გამომდინარე, სახელი შეიძლება ნიშნავდეს „სახლის ბატონს“ (გერმ. der Herr im Haus); „ბატონს მამულში“ (გერმ. der Herr im Hof) ან „მამულზე მბრძანებელს“ (გერმ. der Herrscher über Gut und Hof).

(არაბული) " კარგი ". უფრო ხშირად იხმარება მისი სახეცვლილი ფორმები: ასან (იხ.) ან ხასან. ამავე სახელის ვარიანტული ფორმაა ჰუსეინ.

(არაბული)"კარგი".უფრო ხშირად იხმარება მისი სახეცვლილი ფორმები:ასან(იხ)ან ხასან.ამავე სახელის ვარიანტული ფორმაა ...

(ძველი გერმანული) შემოკლებით ჰერნი, ენრი, ქართული მოფერებითი ფორმაა ენრიკო. ამავე ფუძიდან ნაწარმოებია ქალის სახელიც - ჰენრიეტა. მისი მოფერებითი ფორმებია: რიტა, გრეტა.

(= საკუთარი ტყავის დიდება)1. ფილიპეს ცოლი, შემდეგ კი მისი ძმის; 2. ჰეროდე ანტიპას ცოლი;