NASA-ს ახალ ექსპერიმენტში ასტრონავტებს ორი თვე უძრავად წოლა მოუწევთ
დედამიწის გრავიტაციის წყალობით ადამიანები იმორჩილებენ სხეულს და მათი კუნთები მუდმივად ვარჯიშდება. ნულოვანი გრავიტაციის პირობებში კი კუნთები სრულიად დუნდება და სწრაფად ატროფირდება, ამიტომ საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის წევრებს უწევთ დაკავდნენ ფიზიკური ვარჯიშებით დღე-ღამეში სულ მცირე ორი საათის მანძილზე. კაცობრიობას წინ ელის ხანგრძლივი კოსმოსური მოგზაურობები მარსისა და სხვა პლანეტებისკენ, ამიტომაც კოსმოსური სააგენტოები ეძებენ საშუალებებს – შემცირდეს უწონადობის გავლენები. ამის გამო საჭირო ხდება მეტად რთული ექსპერიმენტების ჩატარება.
ალბათ უამრავ ადამიანს გაუკვირდება, რომ დედამიწის პირობებში ნულოვანი გრავიტაციის საუკეთესი სიმულაციას წარმოდგენს შემდეგი რამ – ადამიანი ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში უმოძრაოდ უნდა იწვეს. ასეთ მდგომარეობაში ადამიანის ორგანიზმი განიცდის იმავეს, რასაც კოსმოსში ყოფნისას: კუნთები ატროფირდება, სისხლი კი არასწორ ცირკულაციას იწყებს.
სწორედ ასეთ რთულ ექსპერიმენტს ჩაატარებენ კოსმოსური სააგენტოები NASA და ESA: 25 მარტიდან დაწყებული, ორი თვის განმავლობაში ექსპერიმენტის 24 მონაწილე იწვება სამედიცინო ცენტრ Envihab-ში, რომელიც კიოლნში, გერმანიაში მდებარეობს. მათი თავები ჩვეულებრივი მდგომარეობიდან ექვსი გრადუსით ქვემოთ იქნება დახრილი, ერთი მხარი კი მუდმივად ლეიბთან იქნება შეხებაში. მონაწილეთა ერთი ჯგუფი მოთავსებული იქნება ბუნებრივ პირობებში, მეორე ნაწილი კი – ხელოვნური გრავიტაციის მქონე ცენტრიფუგაში, რომელიც თეორიულად სხეულში სისხლის სწორი ცირკულაციის საშუალებას იძლევა.
ექსპერიმენტის მონაწილეები დაკვირვების ქვეშ იქნებიან. გაკონტროლდება მათი გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მუშაობა, კუნთების მდგომარეობა, ნივთიერებათა ცვლის ციკლი და კოგნიტური შესაძლებლობები. დაკვირვების შედეგად მეცნიერები შეძლებენ გაარკვიონ რამდენად სასარგებლოა ხელოვნური გრავიტაცია კოსმოსურ მოგზაურობაში. ექსპერიმენტის დასრულების შემდეგ მონაწილეები გაივლიან რეაბილიტაციის ეტაპს, რომელიც სულ მცირე 29 დღე გაგრძელდება.
უნდა აღინიშნოს, რომ მსგავსი ექსპერიმენტი NASA-მ უკვე ჩაატარა 2014 წელს. მოხალისე ენდრიუ ივანიცკიმ შეძლო წოლა 40 დღის განმავლობაში – ამ პერიოდში იგი განიცდიდა თავის ძლიერ ტკივილს, უჭირდა საკვების მიღება და ჰქონდა პანიკური შეტევები.
ამგვარი ტესტირებებიდან მიღებული შედეგები მეტად მნიშვნელოვანია კაცობრიობისთვის. უამრავ კომპანიას სურს მოახდინოს კოსმოსური ტურიზმის პოპულარიზაცია, ამიტომაც არსებობს რისკი, რომ კოსმოსურ მოგზაურთა უმრავლესობას ჯანმრთელობის პრობლემები შეექმნება. შესაძლოა უარყოფითი შედეგები თავიდან იქნეს აცილებული ხელოვნური გრავიტაციის წყალობით.
