შემოდგომამ ყვითელი ფერხულით ჩაიარა გუდამაყრის ხეობაში.
ჩამოთოვა. ჩამოთეთრდა საჯიხვეები. მერე უფრო ქვემოთ ჩამოიწია თოვლმა. აცივდა. დღე დამოკლდა. გუდამაყრელებმა საშემოდგომო საქმეები მოითავეს და ახლომოსულ თოვლზე ნადირის კვალს გაჰყვნენ. ასეთ დროს ადვილია ნადირის მიგნება.
მწარია მექობაური დათვის კვალს წაწყდა. კვალი ძველი იყო და აღმა მიდიოდა, დეკიანებისკენ.
«ეტყობა დასაძინებლად წავიდა» _ გაიფიქრა მწარიამ. ზემო ტყეში დიდი გამოქვაბული იცოდა. კვალი იქვე მიდიოდა.
დათვს ეტყობა უკვე ეძინა. გამოქვაბულის შესასვლელთან იკარგებოდა კვალი. შიგნით ბნელოდა. მწარიამ ამ შესასვლელში თივას მოუკიდა ცეცხლი და სიბნელეში კარგად გამოჩნდა მძინარე დათვი. მწარიამ თოფის კონდახი წაარტყა. დათვი არ განძრეულა. მერე ტყვია ჩადო თოფში და დიდხანს ფიქრობდა:
«ცოდოა, მძინარეს ხომ არ მოვკლავ».
«არა და გაზაფხულამდე არც გაიღვიძებს».
მერე წავა და ან შევხვდები, ან არა».
დაუმიზნა. ისევ შეეცოდა და დაუშვა თოფი. სახლში წამოვიდა. ხარები შეაბა მარხილში და ტყის ქვემოთ ბალღი დაუყენა, რომ ხარები არ წასულიყვნენ. თვითონ გამოქვაბულთან ავიდა, თხილის ხეებისაგან სათარი შეკრა და შიგ თივა ჩააგო რბილად. გამოქვაბულში შევიდა, დათვს ყურებში ჩაავლო ორივე ხელი და ძილ-ბურანში მყოფი გარეთ გამოათრია. დათვმა ოდნავ გაახილა ერთი თვალი და ისევ ძილს მიეცა. მწარიამ სათარზე დადო და დაითრია.
ძლივს დადო მარხილზე. ხარები ფრთხებოდნენ. ბალღიც გან-გან დგებოდა. გზაზე ისევ ფრთხებოდნენ ხარები. მწარიაი წინ მიუძღვებოდა ხარმარხილს,
ბალღი კი კარგა მოშორებით მიჰყვებოდა უკან.
სოფელში ჟრიამულით გამოცვივდა ხალხი.
_ საით მაიყვანე, ჩემო მწარიავ!
_ მართლა ცოცხალია?
ეკითხებოდნენ ცნობისმოყვარე დედაკაცები მწარიას და ისინიც განზე იდგნენ, ახლოს ვერ ეკარებოდნენ.
_ სძინავს, _ თქვა მწარიამ და ხარ-მარხილი თივით გამოვსილ კალოში შეიყვანა. იქ თივის ლოგინი მოუწყო მძინარე დათვს და შიგ ჩააწვინა.
დედაკაცები კალოს შემოსასვლელიდან უყურებენ დათვს და სწყევლიან:
_ აი, ეგ ამოსაწყვეტი და ეგ კლდეზე გადმოსავარდნი. მაგან ამააგდო აქაობა და მაგან არ მოჰკიდა ჩვენ წყემსებს თოლებში ძილი.
_ მაგან შაჭამა ჩვენი მტრედანაი.
_ მაგან დაგვიშალა საგულებელში თივები.
_ დაკა თოფი და მააშორე! _ მოიხოვეს დედაკაცებმა.
_ გეყოფათ! _ ხმა ჩააწყვეტინა მწარიამ ქალებს და კალოს კარები გადმოკეტა.
_ კი, მაგრამ, რას აპირებ? _ ჰკითხა მწარიას შეშფოთებულმა ცოლმა.
_ რას უნდა ვაპირებდე?
_ არ მოჰკლავ?!
_ დაძინებულს ხომ არ მოვკლავ, ცოდვაა.
_ გააღვიძე.
_ არ გაიღვიძებს გაზაფხულამდე.
_ შენ რომ სახლში არ იქნები მაშინ რომ გაიღვიძოს და ბალღებს რამე დაუშავოს ან საქონელს, მერე? მერე რას შვრები?
_ დაახლოებით ვიცი რომელ დღეს გაიღვიძებს, _ თქვა მწარიამ თავმომწონედ.
მერე კალოში შევიდა და ნაბადი დააფარა ზემოდან დათვს.
დათვი ამ დროს გრძელ სიზმარში იყო _ თაფლით სავსე სკა მიჰქონდა თავისი ბუნაგისაკენ, მაგრამ გზა აღარ თავდებოდა. დათვს გზის სიშორეც სიამოვნებას ჰგვრიდა და იღიმებოდა. მწარიამაც შეამჩნია რომ იღიმებოდა.
_ მართლა არ მოჰკლავ? _ კითხულობდნენ მეზობლები.
_ სძინავს, როგორ მოვკლა.
_ ოო, ჩემო მწარიავ!
_ შენ თუ გენანება, მე ვესვრი, _ თავისი თოფი გაამზადა ჯღუნამ, მაგრამ მწარიამ იწყინა:
_ ჩემ დათვთან რა ხელი გაქვს.
_ შენი საიდანღა არის?
_ ჯერ-ჯერობით ჩემია. მე მოვიყვანე, ჩემს კალოში სძინავს და სხვა თუ არაფერი სტუმარი ხო მაინც არის ჩემი. ჰოდა არავის ნება არა გაქვთ, ესროლოთ.
_ რომ გაიღვიძოს და დაგვერიოს, დაგვიწიოკოს ე დედაკაცები, მერე?
_ როცა გაიღვიძებს, მე თვითონ ვესვრი, _ თქვა მწარიამ.
ჯღუნაი ნაწყენი გაბრუნდა და ჰაერშიღა ისროლა თოფი.
თოფის ხმაზე ოდნავ შეკრთა დათვი, მაგრამ არ გაუღვიძია.
მწარიას ცოლიც მიეჩვია დათვს და ახლა აღარც ის სთხოვდა ქმარს მძინარესთვის ესროლა თოფი. მეზობლები კი მოსვენებას არ აძლევდნენ. ჯღუნაი უმძრახად დაადგა მწარიას.
დათვი იწვა და დროდადრო თითებს ილოკავდა. ხანდხან ზანტად გაახელდა თვალებს და მერე ისევ მიიძინებდა.
რამდენჯერმე, როცა თვალები გაახილა, დაინახა მწარიაი და მისი ცოლი, მაგრამ აზრზე ვერ მოვიდა, სიზმარი ეგონა.
ერთ მზიან დღეს, ოდნავ გაახილა მარჯვენა თვალი და დაინახა, მწარიაი და მისი ცოლი, მაგრამ აზრზე ვერ მოვიდა, სიზმარი ეგონა.
ერთ მზიან დღეს, ოდნავ გაახილა მარჯვენა თვალი და დაინახა, რომ მწარიაი თავის ცოლს ეალერსებოდა თივაზე. ქალი წინაამდეგობას უწევდა ქმარს:
_ მაიცა, შე არსახეირებო, დაგვინახავს ვინმე, სირცხვილია! _ ბრაზობდა ქალი.
_ ვინ დაგვინახავს, არავინ არ არის, _ ამშვიდებდა მწარიაი და თავისკენ იზიდავდა ქალს.
_ დათვისა მაინც არა გრცხვენია? _ თქვა ქალმა.
მწარიამ დათვს მიხედა. მას მართლა გახელილი ჰქონდა მარჯვენა თვალი და ისევ ვერ გაერკვია, სად იყო, რა ხდებოდა მის ირგვლივ.
ქალმაც დაინახა დათვის გახელილი თვალი და შემკრთალმა საკინძე შეიკრა უცებ.
დათვმა ზანტად დახუჭა თვალი და ისევ ძილს მისცა თავი.
მწარიამ ისევ გააგრძელა ალერსი.
დათვი იწვა და ლამაზ სიზმარს ხედავდა: ვითომ მწარიას მაგივრად თვითონ ეალერსებოდა იმ ლამაზ ქალს. ქალი უარობდა, დაგვინახავენო, დათვი ამშვიდებდა, ვერ დაგვინახავენო. ქალი შფოთავდა, მისი მკლავის სიმსხო ხორბლისფერი ნაწნავები ყელზე ეხვეოდა დათვს.
აღარ სრულდებოდა სიზმარი. დათვს დახუჭული თვალები ჰქონდა და შიგ
ხატივით ესვენა მწარიაის ცოლის სახე…
და დათვი ოდნავ იღიმებოდა. მწარიაი ხშირად ამჩნევდა ამ ღიმილს.
ზამთარი ილეოდა, ხევებში უზარმაზარი ზვავები გუგუნებდნენ. იღვიძებდა დედა ბუნება. დათვს კი ჯერ ისევ ეძინა და მეხსიერებაში ჩარჩენილ ქალის სახეს ვერ იშორებდა.
_ მოკალი, დროა უკვე! _ შეახსენეს მეზობლებმა მწარიას.
_ სადაცაა გაიღვიძებს და, _ თქვა მწარიამ. მერე თოფი გაპოხა. ჟაკნები გაამზადა.
_ დასუსტებულია, მაგას ერთი ტყვიაც ეყოფა, _ თქვა მწარიას ცოლმა.
ჯღუნაი ნერვიულად გადი-გამოდიოდა და ჰაერში ისროდა თოფს.
მზემ დააცხუნა და თოვლი წყლად წავიდა. მზორეებში ენძელები და იები ამობიბინდა. ნაკადულებმა გაიღვიძეს. წყლის ყვავილებმა იწყეს მოსვლა.
იმ დღეს ფასანაურში წავიდა მწარიაი და ცოლს დაავალა:
_ დათვზე გეჭიროს თოლი, არავინ დათოფოს.
ქალმა რამდენჯერმე შეავლო დათვს თვალი.
დათვმა გაიღვიძა და ქალს მოჰკრა თვალი, რატომღაც ისე ბედნიერად გაეღიმა, ქალმა შეამჩნია და გარეთ გაიქცა.
დათვი ინსტიქტით მიხვდა სადაც იყო. მიხვდა რომ აქ მისი ადგილი არ არის და ქალიც გარბის. წამოხტა, ქალს წინა თათები მოხვია და მთისაკენ გაიქცა.
სოფელში ვერავინ გაიგო ეს ამბავი.
საღამოს პირი იყო. დათვი უკანასკნელ ძალას იკრებდა და გაარბოლებდა შეშინებულ ქალს. ასე ირბინა თავის ბუნაგამდე.
აფეთქებული გაზაფხული იყო.
დათვი გარშემო უვლიდა შიშისგან აკანკალებულ ქალს და ეალერსებოდა. ხანდახან მწარიას ბაძავდა და ისიც წელზე შემოხვევდა მკლავს, ლოყაზე ენას აუსმევდა. მერე კალთაში ჩაუდო თავი და ტკბილად ჩაეძინა.
ძილში ისევ იმ ლამაზ სიზმარს ხედავდა. ეჩვენებოდა რომ აყვავებულ დეკიანში გარბიან ისა და ქალი. მერე მთაზე დგანან. დათვი ისე ეფერება, როგორც მწარიაი ეფერებოდა. ქალი უარობს _ დაგვინახავენო. დათვი ამშვიდებს _ არავინ არ არის, ვერ დაგვინახავენო. მთვარე დაგვინახავსო, _ ეუბნება ქალი და გორისპირ ამომავალ გაბადრულ მთვარეზე აჩვენებს. დათვი ბრაზობს მთვარეზე. მთვარე მაინც ამოდის…
მთვარე მართლა ამოდის და ქალი ნება-ნება იცილებს კალთიდან დათვის თავს.
დათვს სძინავს… და ვინ იცის როგორღა ეალერსება ძილში საყვარელ არსებას.
მწარიას ცოლი აკანკალებული მირბის. სოფლის ახლო-მახლო კივილი შემოესმა _ მას ეძახდნენ.
მწარიაი გვიან ღამით დაბრუნდა. იმ ღამეს ქალს თვალი არ მოუხუჭავს.
მეორე დილით, დაფეთებული შემოვარდა მწარიაი სახლში, ჩამოხსნა თოფი და გარეთ გავარდა. ქალი მიხვდა რაღაცას და შეშინებული კუთხეში მიიყუჟა.
ფანჯრიდნ ჩანდა _ მათი სახლის წინ დათვი იდგა უკანა ფეხებზე, წინა თათებში უზარმაზარი ველური ყვავილების თაიგული ეჭირა გულზე მაგრად მიხუტებული და სახლისაკენ ნაღვლიანად იყურებოდა.
დაიგრიალა თოფმა და ქალმა დაინახა დათვი ადგილზე შექანდა, შეტორტმანდა და ნება-ნება დაეშვა მიწისაკენ, ოღონდ ისე, რომ ველური ყვავილების თაიგული არ გაუშვია, უფრო მაგრად ჩაიხვია გულზე თათებით და ყრუ ხმაურით დაეცა მიწაზე.
ძლივს ააგლიჯეს ყვავილები.
დიდი ხნის მერე, სიბერეში, მწარიაის ცოლს რატომღაც სინანულით გაახსენდა, რომ იმ ველური თაიგულის გარდა, მისთვის ყვავილები არასოდეს არავის არ უჩუქებია.
