ბევრი რომ არ გავგრძელო, ოთხმოცდათერთმეტი რომანი დავწერე და თითქმის ორმოცდაცამეტი წლისა ვარ, თუმცა, კარგია ეს თუ, ცუდი, ხეირიანად არ ვიცი. მოთხრობა კი მხოლოდ სამი მაქვს დაწერილი, ისიც, ოცზე მეტი წლის წინათ.
თავიდან მოთხრობებით დავიწყე და სამ კარგ ალამნახშიც დამბეჭდეს. მაშინ კემდენში ვცხოვრობდი და პიტერ დანფრიმ დამირეკა.
პიტერს მაშინ არ ვიცნობდი და ისიც არ ვიცოდი ხეირიანად, ლიტერატურული აგენტობა რა ხელობაა.
ჰოდა, პიტერმა მითხრა, ეგებ სცადო და სასიყვარულო რომანი დაწეროო. დავწერე და იმის შემდეგ მოთხრობა აღარ დამიწერია.
საერთოდ, მინდა ვთქვა, რომ ისეთი ადამიანი არა ვარ, რაღაცას რომ ამოიჩემებს. სულაც არ ვაპირებ, რომ წერას გადავაკვდე, მითუმეტეს, რომ ფული აღარც მჭირდება. ეს რომანების წერა კი ისედაც ძალიან ძვირი დამიჯდა: ქვეყანაზე არავინ მყავს, შვილიც კი.
მე ვფიქრობ, რომ ქმარი და სასიყვარულო რომანების წერა შეუთავსებელია, შვილი და სასიყვარულო რომანების წერა კი შეთავსებადი.
თუმცა, ეს მომენტი გამომეპარა. წერა ისედაც გვიან დავიწყე და ამიტომ მარტო დავრჩი. კარგი შვილი მეყოლებოდა, გოგო. ისე ვწუხვარ ამის გამო, რომ მართლა აღარ დავწერ არაფერს. ოღონდაც, ახლა საქმე სხვა არის. სულ სხვა ამბავი უნდა ჩავტოვო ამ ჩემს კომპიუტერში. სიანტერესოა, ვინმე თუ გახსნის ამ ფაილებს, ჩემი სიკვდილის შემდეგ?ანდერძში არაფერს ჩავწერ ამის თაობაზე. არც ფასვორდებს დავადებ ამ ჩემს რვეულს.
გამომცემელი დაეტაკება, მაინც, ყოველი შემთხვევისთვის. იმის მიუხედავად, რომ უკვე მიჩვეული იქნება, რომ დავიწყებული ავტორი ვარ. და საერთოდ, ვის ვეხსომები ოცი წლის შემდეგ?
მანამდე მართლა არ ვაპირებ სიკვდილს.
ჰოდა ამ ამბავსაც, იმ ყოველი შემთხვევისთვის ვწერ, მთლად კრეტინი რომ არ ვეგონო ვიღაცეებს. კრეტინად გამოჩენა მგონი სიკვდილის შემდეგ უფრო მწარეა. ახლა, როგორც ხედავთ, ფეხებზე მკიდია.
მოკლედ, იმის თაობაზე უნდა დავწერო, როგორ ვწერდი მოთხრობას.
. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . ძალიან დიდხანს ვუკაკაუნებ სფეის ბარსა და წერტილს. გავერთე კიდეც, თითქოს ცხენს მივაჭენებდი. ამიტომ, პირდაპირ უნდა ვთქვა, რომ ოცდასამი დღის წინათ მოთხრობის წერა დავიწყე.
რამდენ წელიწადს არ დამეწერა და ვიფიქრე, ნეტავ ნამდვილი მოთხრობა თუ გამომივა მეთქი.
მინდოდა, ერთი ავბედითი სიყვარულითა და ძრწოლვისმომგვრელი იდუმალებით გაჯერებული ასე, ათგვერდიანი სასაცილო მოთხრობა დამეწერა, რომელსაც არც კი ვიცოდი სად დავბეჭდავდი, მაგრამ ძალიან მომინდა, რომ რაღაც გასაგიჟებელი ოსტატობა მეჩვენებინა ამ მოთხრობით.
ახლა საკვირველი არც იქნება, რომ გამოვტყდე: ამ სტრიქონებს რა თქმა უნდა თქვენთვის ვწერ, რათა მერე წარმოიდგინოთ, რა დიდებული და ჭკვიანი ქალი ვიყავი. ამიტომაც, არ დავმალავ, რომ მოთხრობის სულ სხვა ფსევდონიმით გამოქვეყნება მწადდა და თავიდან რომ მოგახსენეთ, რომანებს აღარც დავწერ მეთქი, მოგატყუეთ, იმიტომ, რომ სხვა მწერლად გახდომა გადავწყვიტე.
ახლა რაღა დარჩა აქედან, თავად განსაჯეთ, მაგრამ, სწორედ ამ შემოდგომაზე გადავწყვიტე, რომ სხვა, ანუ დაუვიწყარი მწერალი შევიქნე, ისეთი, ამერიკაში, პროფესორთა ლექციებში რომ გაიელვებს ხოლმე. მაინცდამაინც დიდი მიზანი არ არის და როგორც მოგახსენეთ, ფეხებზე მკიდია ეს ყველაფერი, მაგრამ ძალიან მომეწყინა და მანქანაც ტყუილად არ მიყიდია, რაღაც ახალი ხომ უნდა დაიწყოს?
მოდი, კვლავ გავაჭენოთ / / . .. .. . / / / , , . // / / ” ” ; . / ./ . . . 1 1!!!1 1 — . . ცოტა არეული ჭენება გამომივიდა ამჯერად, მაგრამ როგორღაც ხომ უნდა დავიწყო ეს ამბავი?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . შარშან ამერიკაში ერთ მოქანდაკეს შევხვდი. მაგარი და სახელგანთქმული მოქანდაკე იყო. რუსებს საგიჟეთში ჩაესვათ, როგორც ნამდვილი მოქანდაკე და მერეღა გაეღწია ამერიკაში იმ საშინელი ქვეყნიდან. დიდი იერიანი კაცი იყო, სახეზე სულ ნაირგვარი ნახმლევები აჩნდა, ტყავის ჩექმები ეცვა და თავზეც ყოველთვის შეკვეთით ნაკერი კეპი ეხურა. მგონი, იმითაც რაღაც ნახმლევებს იფარავდა. გამუდმებით ეწეოდა სიგარეტს და მშვიდად ლაპარაკობდა. როცა გავუშიანიურდი, ვკითხე, კეპის ქვეშ რას მალავთ-მეთქი და მომიგო, კეპი ჩემი თავის ქალააო. საგიჟეთში რომ ვყავდი, თავის ქალა ამხადეს, რათა საბოლოოდ გამოვეთაყვანებინეთ და მერე ვეღარ დამახურეს, ამიტომ, კეპით ტვინს ვიცავო. გამოუვიდა ხუმრობა, თუ არ გამოუვიდა, მანვე მიამბო, როგორ დაეხეტებოდა იტალიის ქალაქებში, ძველი მონასტრებისა და ეკლესიების საძვალეებსა და აკლდამებში და იქ ჩონჩხებითა და თავისქალებით სწავლობდა და იმხსოვრებდა ფორმათა სიუხვესა და განუმეორებლობას. საუკეთესო მასწავლებელი სწორედ ეს არისო, ვინაიდან, ორი ერთნაირი თავისქალა არ არსებობს და სწორედ მათი შესწავლით, გადახატვით და გამოძერწვით მიაღწევ ფორმათა სინამდვილეს შენს ოსტატობაშიო. ანუ, საძებარი არაფერი გექნებაო.
არცთუ სასიამოვნიო საქმიანობა ჩანს ძველ აკლდამებში ჯდომა, მიწისქვესეთში, იქაური მკვდარი ჰაერის სუნთქვა და თან თავიქალების ხელში ტრიალი, არ ვიტყვი, ვისავით.
ეს რომ წიგნების წერაზე გადმოვიტანოთ, არ ვიცი, რა გამოვა, მაგრამ ის კი მონდა ვთქვა, რომ ჩექმებიანი რუსის მონათხრობი დამამახსოვრდა და მთელს ზაფხულს ნება-ნება ვიგონებდი ასეთ ხასიათს: ახალგაზრდა მოქანდაკეს, უფრო კი სტუდენტს, შეგირდს, რომელიც მთელს დღეებს ერთი მონასტრის საძვალეში ატარებდა, აკლდამებს საუკუნოდ დაგმანულ თავებს ხდიდა და თაროებზე დასვენებულ, გამომშრალ და ხმელ გვამებსაც დიდის ყურადღებით შეისწავლიდა: რაც მეტ თავისქალას ნახავ, მით მეტი გაგეგება ფორმის რაობისაო.
ამ ბიჭს საგანგებო გასანათებელი მოწყობილობაც კი ექნებოდა, რათა ჩახატვასთან და ჩაძერწვასთან ერთად ფოტოებიც გადაეღო თავის ქალებისთვის.
მოპასანიზაცია, გოლსუორსიზაცია და მსგავსი ლინქები, ამ ამბავს ერთგვარ პაროდიულობასაც შესძენდა, ირონიასაც და ათას სხვაგვარ სიკარგესაც.
ახალგაზრდა მოქანდაკე მარტო ვერაფრით იქნებოდა და გვერდით ახირებული ხასიათი ამოვუყენე: მავანი უცნობი კაცი, რომელიც ჩვენს ქალაქში ჩამოსულა და იდუმალი და მოულოდნელი წინადადებებით ახსნის ხოლმე თავისი ჩამოსვლის მიზეზს, ზღვიდან ველოდები ნიშანსო.
გაცვეთილი ხერხია ძველ წიგნებში, მაგრამ მე გამომადგებოდა.
ამ ორ კაცს შემთხვევით შევახვედრებდი ერთმანეთს და მშვენიერი მოთხრობაც გამოვიდოდა.
სამკუთხედი და მისი მესამე კუთხე არ მიხსენებია.
უქალოდ როგორ იქნებოდა? ქალებზე წერისას კი ნუ მომაყოლებთ, ძალიან გთხოვთ. ეს ყველაფერი მშვენივრად ვიცი.
ერთი პატარა და უცნაური მოთხრობის გამო ისედაც ბევრს ვლაპარაკობ წინდაწინ.
ჯესიკა დე რაიდერის მიერ ვერდაწერილი მოთხრობის პირველი გვერდები
(ნაწყვეტი რომანიდან “მისტერ დიქსლის მდუმარე ყუთი”)
1(1)
“მე მივხვდი, რომ ყოველი მასწავლებელი იმდენს გასწავლის, რამდენიც ემეტება.
ჩემი მაესტრო, და პორტე, კარგი მოქანდაკე იყო, მაგრამ ჩვენს ხელობაზე არ ლაპარაკობდა ხოლმე.
ბოლო წელიწადს ის იმგვარად მენდობოდა, რომ ყოველი ქანდაკების ჩამოსხმას მე მავალებდა.
თუმცა, არც შემაქებდა და არც რაიმეს დამიწუნებდა, შეხედავდა ჩამოსხმულს, თავს დაიქნევდა და ჩიბუხს მიუბრუნდებოდა.
სახელოსნოში ვათენებდი და ვაღამებდი, მთელი დღეები ვუყურებდი, როგორ მუშაობდა და ვცდილობდი, ყველაფერი დამემახსოვრებინა. თვალით ვიმახსოვრებდი და არა ყურით.
და პორტე ღვინოს და თამბაქოს შეაქებდა ხოლმე, მეტს არც არაფერს. არასოდეს შეუქია თიხა, ქვა, ან თაბაშირი.
ერთადერთხელ ჩამიტარა მოკლე ლექცია და ისიც შეზარხოშებულმა.
არადა, აკადემია ყოველთვიურ ჰონორარს უგზავნიდა, რათა სადიპლომოდ მოვემზადებინე……”.…..
კაფეში ვისხედით და თავის უშველებელ, უხეშ ხელში მოექცია სიდრით სავსე ჭიქა. როგორ და რატომ თვრებოდა სიდრით, ჩემთვის დღემდე საიდუმლოა. საერთოდ, ნავსადგურის მუშათა ზედამხედველს უფრო ჰგავდა, ვიდრე მოქანდაკეს, ან მხატვარს.
– მომისმინე… მიაფურთხე იმას, რასაც გასწავლიან და რისთვისაც ემზადები, – მითხრა უცებ. – მალე ალბათ მუშაობას დაიწყებ. შენი ესკიზები ვნახე და მომეწონა, მაგრამ მიაფურთხე. ამით ვერაფერს მიაღწევ. ყველაფერი შენით უნდა ისწავლო. ეგ ყოველთვიური სტიპენდია სხვა რამეში დააბანდე… ჩვენი ხელობა მკვდრების ხელობაა. სიმტკიცის და სიკვდილის ხელობა. უძრავია და თანაც ცოცხალი, ბრმაა და თითქოს ხედავს. ჩვენთვის მთავარი ფორმაა, თორემ ისე, ყოველი ქანდაკება ბრმაა, სიცოცხლე ფორმაშია და არა თვალებში. შენ ყველაფერს სწორად აკეთებ, მაგრამ ფორმას მაინც შეგირდივით გრძნობ. წადი და ფორმები მოძებნე. საათობით უყურე და მეც, იმედია, ცოცხალი დაგიხვდები. მანამდე არ გირჩევ რაღაცის დაწყებას… არსებობენ შიშველ მოდელზე უკეთესი მასწავლებლები. მართლა უძრავი, მკვდარი და მარადიული…
სამი დღის შემდეგ ფრთხილად ჩამოვუგდე სიტყვა ამ საქმეზე, რადგან მივხვდი, რომ მართალი იყო.
– სამხრეთში წადი, – მითხრა მოკლედ, – ან სულაც სადმე, სადაც მონასტრები და საგვარეულო აკლდამებია. ქალაქიდან ქალაქში იარე, მონასტრიდან მონასტერში. დიდხანს უყურე გაფშეკილ მკვდრებს, ძვლებსა და თავის ქალებს. ყველაფერი რვეულებში ჩაიწერე და ჩაიხატე… ბევრს არავის ელაპარაკო და ჩუქურთმების და ძველი ქანდაკებების ცქერით თვალს ნუ დაიღლი.
ამგვარად წამოვედი.
უნდა ვთქვა, რომ მაესტრო მართალი იყო, მაგრამ ასეთმა ცხოვრებამ მაინც გვარიანად იმოქმედა ჩემზე.
ორი ერთნაირი თავის ქალა არ არსებობს: ეს ძველი ამბავია.
არც ორი ერთნაირი ადამიანი, რა თქმა უნდა.
1(2)
აქ რომ ჩამოვედი, ვიფიქრე, უცხო ქალაქში ისე ვიცხოვრებ, როგორც ყოველი მოხეტიალე კაცი ცხოვრობს უცხო ქალაქში-მეთქი. ანუ, რომელიმე ადგილს ამოიჩემებ და საქმეს რომ მოითავებ, იმ ამოჩემებულ ადგილზე გამოჯდები ხოლმე.
ასეა, როცა ამ ქალაქში დიდხანს გაჩერებას არ აპირებ და გზად სხვა ადგილები გიძევს. აქაურობა რომ მოვათვალიერე, მივხვდი, რომ ორ კვირაზე მეტხანს არც გავჩერდებოდი: რაც მჭირდებოდა, ცოტა იყო.
ადგილი მეორე დღესვე ამოვიჩემე; მომშივდა და თავად ფეხებმა მიმიყვანა იქ. ერთი უბრალო კაფე იყო: სანაპიროს კიდეზე ჩამოდგმული, ზღვიდან მონაბერი ქარებით და მარილწყლის ნამით, ფერდებზე საღებავგამოჭმული თუნუქის ხუხულა, სადაც თევზს აშიშიხინებდნენ. ღვინის გაეგებოდათ და ყავაც უვარგოდათ.
ეს ყველაფერი გროშები ღირდა, მოჩრდილულ ტერასაზე ჯდომა და ზღვის სანაპიროს თვალიერება კი უფასო იყო. ოთხი საათიდან მივდიოდი ხოლმე იქ და მზის ჩასვლა არ გამიცდენია. უბრალო, მუშა ხალხი იკრიბებოდა, მე კი, ვითარცა ახირებულ საქმეზე დაძრულ ტურისტს, პატივს მცემდნენ.
ეს გულს მეფინებოდა, სანაპიროზე კი მუშები სულაც არ დასეირნობდნენ, არამედ ქალაქის ღირებული ხალხი. კი, სწორედ ასე ეძახიან, ღირებული ხალხიო.
იქ, დაბლა, ქოლგები და ჭილის, შორიდან დალანდვით გემრიელი სავარძლები იდგა. სამიოდ დღის თავზე იქაურობას დაჩვეულებსაც ვცნობდი, ოღონდაც შორიდან.
“შენც იმ ქალს უყურებ, მოქანდაკევ?.. კი, ასეა. ყოველთვის შვიდის ნახევარზე მოდის და ყოველთვის ცისფერი ქოლგის ქვეშ ჯდება… რას ამბობ, ვინ მიეკარება, კომანდორის ქვრივია… სამგლოვიარო ახლახანს გაიხადა… კომანდორი?.. ხო, იყო ასეთი… ის კაცი? აი, მაღალ-მაღალი?.. სიმართლე გითხრა, არ ვიცი… რა ოხერი თვალი გაქვს. არც ის შემიმჩნევია, რომ სამი დღეა, დაიარება და მაგ სავარძელში ჯდება. კი, ნამდვლად ჩამოსულია. შენსავით… ტალღამ წამიღოს, კომანდორს ჰგავს. ეს რა თვალი გქონია… ზუსტად კომანდორის ხნისა ჩანს…”
ჭორიკანა კაცი იყო ეს მოხუცი, მთლად ჩამალული. მაგრამ მოციმციმე თვალები ჰქონდა <…>
ჯესიკა დე რაიდერის
3-ე პირველი გვერდი
1(3)
ინსპექტორი ყურადღებით ათვალიერებდა პასპორტს. ღამე იყო. ფილაქანს ეცემოდა ვიტრინებს იქიდან გადმოვარდნილი ლიმნისფერი სინათლე. ეს სინათლე იყო ყველაზე ლამაზი რამ ამ ღამით, ამ ქალაქში, სადაც ჩვიდმეტი პოლიციელი და სამი ინსპექტორი ერთ ადამიანს ეძებდა.
“აქაური არ ხართ”, ჩაილაპარაკა ინსპექტორმა.
“არა”, მიუგო ახალგაზრდამ. ის ინსპექტორზე ერთი თავით მაღალი იყო და თითქოს ქუჩის ბოლოსკენ იცქირებოდა. იქ არაფერი იყო სიბნელის გარდა, “თვეზე მეტია აქ ვცხოვრობ”.
“ისვენებთ?”
“არა. აკლდამებში დავდივარ და ძველ თავისქალებს ვსწავლობ… მოქანდაკე ვარ. ეს ყველაფერი ფორმების უკეთ შესაცნობად მჭირდება”.
ინსპექტორმა ჩაიცინა და პასპორტი გაუწოდა.
“აი, ხელობა… ზუსტად ისე, როგორც ჩვენ შევივლით ხოლმე ხანდახან მორგში”, ინსპექტორმა აქამდე ჩუმად მდგომ პოლიციელს გადახედა, “მოკლულების სათვალიერებლად”.
“მკვდრების”, თქვა ახალგაზრდამ და პასპორტი უბეში ჩაიდო.
“გმადლობთ”, თავი დაუკრა ინსპექტორმა. ახალგაზრდა საერთოდ ვერ ხედავდა მის შლაპის ქვეშ შემალულ სახეს, მხოლოდ საზაფხულო ფეხსაცმელებს, რომლებსაც ლიმნისფერი გადაჰკრავდა.
“ერთსაც შეგეკითხებით, თუ არ გაყოვნებთ”, უთხრა ინსპექტორმა. “იმ მხარეს, საიდანაც მოდიხართ, რაიმე უცნაური ხომ არ შეგინიშნავთ?” ახალგაზრდამ თავი გააქნია. “ვთქვათ, ხომ არ შემოგყრიათ ასე, ორმოცდათხუთმეტი წლის, ტანხმელი ჭაღარა კაცი, ლურჯ კოსტუმში, წვრილი შავი თვალებით… მოკლედ, წარმოსადეგი შუახნის კაცი, რომელიც ეგებ სამოცდახუთი წლისაც არის, მაგრამ ახალგაზრდულად გამოიყურება”.
ახალგაზრდა თითქოს ჩაფიქრდა. ინსპექტორი მიხვდა, რომ ამ ცრუ ჩაფიქრებით ახალგაზრდა მის მოტყუებას ცდილობდა.
“ასეთი კაცი ორი წუთის წინ იჯდა აქედან ას ნაბიჯში კაფე “ლა მარში”, გაიცინა ახალგაზრდამ. “არა მგონია, ის გჭირდებოდეთ”.
“მართალია. “ლა მარში” მჯდომი კაცი განსვენებული კომანდორის ძმაა”, ინსპექტორი თითქოს იღიმებოდა იმ ლიმნისფერ ღამეში. გმადლობთ… ბოდიში”.
ახალგაზრდა კი იდგა.
“კომანდორის?”
“დიახ… ის კომანდორი არ იქნება, ვის თავისქალასაც მონასტრის სარდაფში ათვალიერებთ. ჩვენი კომანდორი იყო, შარშან გარდაიცვალა”.
პოლიციელი გულიანად ახვიხვინდა.
“წავედით, სერჟანტო”. ინსპექტორმა მსუბუქად შეახო ორი თითი შლაპის კიდეს და ახალგაზრდა კაცს გაშორდა. მერე უცებ შედგა და თითქმის ხალისით უთხრა “მკვლელს ვეძებთ”…
ისინი წავიდნენ. ახალგაზრა კი დარჩა ლიმნისფერ სინათლეში, კოხტა ქვაფენილზე.
უყურებდა, როგორ მიდიოდნენ ინსპექტორი და შესუქებული პოლიციელი.
“გრილი ღამეა… კაფეები სულ სავსეა”, მოესმა უკნიდან.
ბნელ სადარბაზო კართან ტანხმელი კაცი იდგა, ზედ ლიმნისფერი სინათლისა და ლურჯი სიბნელის საზღვარზე.
“დიახ?” თითქოს დაიბნა ახალგაზრდა.
“თქვენ ის სტუდენტი არ ხართ, თავის ქალებს რომ ზომავს?” კაცი არ იძვროდა.
“დიახ… თქვენ?”
“თქვენთან საქმე მაქვს, ერთი საკითხი უნდა გავარკვიოთ… ეგებ მობრძანდეთ ამ სიბნელეში?..ეგ შუქი ძალიან მაღიზიანებს””… <…>
1(4)
“ეხლა კი, ყველაფერი უნდა მიამბოთ, სხვანაირად არაფერი გამოვა”, – თქვა ქალმა.
კაცმა დინჯად აიღო ჭიქა და ქალს გამოხედა. უსიტყვოდ, წამიერი ღიმილით უსურვა კარგად ყოფნა და ღვინო მოსვა.
“არ მინდა”, მიუგო ხალისით, “არ მინდა, რომ ამ ამბავში გაგრიო. ეს ამბავი ცალკე არსებობს. ეს ჩემი ამბავია. ზეგ გავემგზავრებით ამ სასაცილო ქალაქიდან”.
“არა”, თავი გააქნია ქალმა… “არ გამოვა, მე არ წამოვალ”.
კაცმა ძლივს შესამჩნევად ჩაიღიმა. ალბათ ასე იღიმებიან ხოლმე უდაბნოს მოქნილი, ქერცლიანი მტაცებლები, როცა ქვიშაში ყურყუმალაობენ გასაგრილებლად. სწორედ ასე გაიფიქრა ქალმა და თავადაც გაუღიმა, შეძლებისდაგვარად სევდიანად.
“ის არაფერ შუაშია”, უთხრა კაცს, “ეს სულ სხვა რამ არის”.
კაცმა ჩაახველა.
“რომც იყოს. მე არანაირი უფლება არა მაქვს რაიმე მოგთხოვო”, თქვა ბოლოს.
“რა ჩემი საქმეა, ვიღაც შეშლილ სტუდენტს შეუყვარდება თუ არა კომანდორის ქვრივი, ანდა ქვრივს რა გრძნობები უღიტინებს? უბრალოდ, გთავაზობ ერთად გავემგზავროთ ზეგ დილით. თუ დათანხმდები, ეს ყველაფერი დამთავრდება. ვიცი, რომ ასე იქნება, დამთავრდება. ბევრჯერ ყოფილა ასე”.
ის სრულიად მშვიდად უყურებდა ქალს. ქალი კი ფიქრობდა: “ახლა უნდა გავუძლო მის ამ საოცარ ძალას, უდარდელად ილაპარაკოს უმძიმეს რაღაცეებზე”.
“შეშლილი ახალგაზრდა კაცი, რომელიც თავისი მაესტროს დავალებით თავის ქალებს ზომავს მონასტრის აკლდამებში… ეს ალბათ კარგია, მაგრამ ძალიან მალე და ცუდად დამთავრდება”, თითქოს თავისთვის განაგრძო კაცმა.
ქალმა კი თქვა: “არა. ეს არაფერ შუაშია… რაც მთავარია, ის არ ზომავს. ის თავის ქალებს და ჩონჩხების ფორმებს სწავლობს… მიქელანჯელოც ასე იქცეოდა…”
“ღმერთო ჩემო”, ლაღად ჩაიხითხითა კაცმა, “მიქელანჯელო”…
“არა”, – თქვა ქალმა, “ახლა ყველაფერი უნდა მიამბოთ. უბრალოდ, არც კი გიცნობთ”, კაცი კვლავ ჭიქას მისწვდა.
“არ მიცნობ”, მოსვა და თითქოს ჩაფიქრდაო, “უცნაურია”…
“მე სხვას ვგულისხმობ”, ქალმა საჩქაროდ მოარიდა თვალები კაცის მოციმციმე პატარა თვალებს. “მე ამას არ ვგულისხმობ”…
კაცს კი თავი ჩაექინდრა. თითქოს არც უსმენდა ქალს.
ქალმა იფიქრა, რომ კაცის დუმილი უნდა გამოიყენოს.
“ჩვენ საუცხოო წყვილი ვიქნებოდით”. თქვა მან, “მაგრამ მე უნდა ვიცოდე, ვინ ხართ…”
კაცს თავი ჩაექინდრა, საკუთარ ხელისგულებს დასქეროდა ზერელედ.
თითქოს პირველად, ყურადღებით, მდუმარედ. გეგონებოდათ, წიგნი გადაუშლია და ჩასცქერისო.
“ასეთი ამბები ძალიან ცუდად მთავრდება. რა თქმა უნდა, სტუდენტებისთვის”, ღიმილით ამოხედა ქალს, “ქვრივები კიდევ უფრო ლამაზდებიან. უცნობები კი ქრებიან. მარტო მიჰყვებიან მატარებლებს”.
ქალი მიხვდა, რომ შეეშინდა, ოღონდ შეეცადა დაემალა… <…>
1(5)
ამ საქმეში ზღვა არ მონაწილეობდა.
იმის მიუხედავად, რომ გარშემო ზღვა იყო, ასეთი რამ ეგებ უდაბნოშიც მომხდარიყო.
ეს უცნაური ადგილი იყო, ქუდების მაღაზია პორტა ნოვას ქუჩაზე. როგორც კი ვიტრინას გაუსწორდებოდი, იგრძნობდი, როგორ უბერავს ნიავი და როგორ მოაქვს ზღვის სინოტივე. გადმოდგამდი ნაბიჯს უკან – და აღარაფერი. საზღვარი მკვეთრი იყო.
ასეთ ადგილებში სიმკვეთრე იშვიათია და თუ არის, შეუმჩნეველია. პორტა ნოვას ქუჩაზეც ასე იყო.
ლედი რი იშვიათად მოდიოდა ხოლმე აქეთ, მხოლოდ მაშინ, როცა ნიავისა და ხვატის საზღვრის გავლა მოუნდებოდა ხოლმე ნაშუადღევს. მან იცოდა: სხვა ქუჩებზე საზღვარი მკვეთრი არ იყო.
ახლა უკვე საღამო იყო და ნიავი მთელს ქალაქში დანავარდობდა. უბრალოდ, ლედი რიმ იცოდა, რომ ქუდების მაღაზიის თავზე, მეოთხე სართულზე ის ყმაწვილი მოქანდაკე ცხოვრობდა, რომელსაც სულ ერთხელ შეხვდა და რომელიც ვერ დაივიწყა.
არდავიწყების მიზეზი ბევრი იყო, უთვალავი. ლედი რიმ ერთადერთი, ალბათ, მთავარი ამოარჩია. მოქანდაკის დარდნასვამი, ხანდახან კი არაფრის მთქმელი თვალები. როდესაც ლედი რი ტაქსიში ჩაჯდა, ისიც არ იცოდა, რა დაუხვდებოდა მოქანდაკის ბინაზე. შავი ვუალი ისედაც იფარავდა ნაცნობებისგან, ბინდი კი მთლად მოეხმარებოდა.
ლედი რიმ იცოდა: მოქანდაკის საწოლი ოთახის ფანჯარა პირდაპირ ზღვას უყურებდა. ამ ფანჯრიდან ჩანდა ჩანდა ჩამავალი მზეც და ამომავალი მთვარეც. ლედი რიმ ისიც იცოდა, რომ მისი თამამი ვიზიტი მოქანდაკეს დააბნევდა, მაგრამ ლედი რის სხვანაირად აღარ შეეძლო. მას თითქოს აღარ ეძინა, ის ბერდებოდა, თავგადასავლები ენატრებოდა.
ლედი რიმ ფეხაკრეფით ჩაუარა იაფ რომანზე ჩაძინებულ კონსიერჟს და კიბეს აუყვა. ეს იყო მესამე სართული, ალისფერი კარი. ლედი რიმ დააკაკუნა.
მან ოთხჯერ დააკაკუნა და თითქოს გაიგონა რაღაც გაურკვეველი ხმა შიგნიდან.
მერე კი ყველაფერი მიჩუმდა.
“ის შინ არის”, გაიფიქრა ლედი რიმ “ის მარტო არ არის… ღმერთო ჩემო. როგორც უკანასკნელი მატრაკვეცა, ისე მოვადექი… ის კი მარტო არ არის”.
ლედი რი გამოტრიალდა და კიბეს ჩამოუყვა.
სადარბაზოდან გამოვიდა და გადაწყვიტა, ტაქსის გაჩერებისკენ წასულიყო.
“ლეიდი”, მის ფეხებთან შეჩერებული ტაქსიდან მუქ კოსტუმში გამოწყობილი კაცი გადმოდიოდა.
“საღამო მშვიდობისა, კომანდორო”, მიესალმა ლედი რი.
“მშვენიერი საღამოა… არ მეგონა, თუ ამ ვიწრო ქუჩაზე გნახავდით, თუ დამემგზავრებით, ერთად ვივახშმებთ”, ხელები გაშალა კომანდორმა.
“მე თქვენი მეშინია, კომანდორო…” გაუღიმა ლედი რიმ, “თქვენ ხომ არაფერს მეუბნებით თქვენს შესახებ. ჩვენმა გუშინწინდელმა შეხვედრამ იმდენად ამრია, რომ…
“ოჰ… რა სამწუხაროა”, ჩაიღიმა კომანდორმა და სახლის ფანჯრებს ააყოლა თვალი. მე მთელი დღე დაგეძებთ, თქვენ კი თურმე რაღაც სხვას დაეძებთ. მე მგონია, რომ ყველაფერი მშვენივრად იქნება. ნაპირისკენ წავიდეთ, კარგი პეიზაჟია. მზე ჩადის, ცის კიდეზე მთვარეა მიგდებული…”
“ის მითვალთვალებდა”, გაიფიქრა ლედი რიმ. <…>
1(6)
ეს უხილავი ომი იყო.
ლედი რიმ ვერც კი იგრძნო, როგორ ჩაება ომში. ომი უცნაური იყო, ვერ იტყოდი, რომ მას სიყვარული ახლდა. არც ისე იყო, რომ სიყვარულს ახლდა ომი. ისიც კი ძნელი გასარკვევი იყო, ეს ომი დაიწყო სიყვარულისთვის, თუ სიყვარული იძულებული შეიქნა გამოფხიზლებულიყო, რახან ომი დაიწყო.
ეს უხილავი ომი იყო. თუმცა კაცებმა არ იცოდნენ, რომ ის მიმდინარეობდა. აქამდე არც ლედი რიმ იცოდა, მაგრამ უეცრად მიხვდა, რომ ომი იყო. ლედი რი მარტო იყო ორ მამაკაცთან და არჩევას ცდილობდა. ამიტომ სიყვარული არაფერ შუაში იყო. ლედი რი ირჩევდა თავისი უკანასკნელი ვნებისთვის. დიდხანს ირჩევდა. ამიტომ მარცხდებოდა და იმარჯვებდა, იბნეოდა და გონს იკრებდა, ტიროდა და კისკისებდა. ეს ყველაფერი იმიტომ ხდებოდა, რომ დიდხანს ირჩევდა. ერთ შემთხვევაში ლედი რის თავდავიწყება გაჰკრავდა ხოლმე კლანჭს, ოღონდ საპასუხოს ბევრს ვერაფერს ნახულობდა. მეორე შემთხვევაში ლედი რი იდუმალებას გაურბოდა და ამ გაქცევაში თან სდევდა კაცის წყურვილი, აუცილებლად დასწეოდა მას.
ლედი რი დარწმუნებული იყო: ორივემ იცოდა ერთმანეთის არსებობა და ორივე მოხერხებულად, ჯენტლმენურად უვლიდა გვერდს ერთმანეთს. რა იქნებოდა, ისინი რომ ერთმანეთს შეჯახებოდნენ? ქალი ხვდებოდა, რომ ასე არ მოხდებოდა, რადგან სიყვარული არაფერ შუაში იყო. ეს მსუბუქ ნადირობას ჰგავდა. სურათი სახალისოც კი იყო: ლედი რი რატომღაც მისდევდა ახალგაზრდა მოქანდაკეს, რომელიც უკანმოუხედავად არ გარბოდა, შედგებოდა და რაღაცეებს პასუხობდა ლედი რის, რომელსაც კომანდორი მისდევდა. ლედი რიც ხშირ-ხშირად შეუჩერდებოდა ხოლმე კომანდორს და ასევე სიტკბოებასა და იმედს დაუტოვებდა. ისე მირბოდნენ, როგორც დილის მოვარჯიშენი. ამიტომ, ეს ომი არ იყო.
მაგრამ ახლა ლედი რიმ იცოდა, რომ ეს ომი იყო, რადგან მარტო არ იყო ორ მამაკაცთან იყო. სხვა ქალიც.
ამიტომ, ეს სახალისო თოხარიკი აღარ იყო.
ლედი რი თავის განცდათა და ვნებათა ცახცახსა და ფარფატში ვერ გარკვეულიყო, ამ დროს კი სხვა ქალი არსებობდა. სად, როგორ და რისთვის იბრძოდა ეს ქალი, ლედი რიმ არ იცოდა, მაგრამ ეს უკვე ომი იყო. რომელ ამათგანს აირჩევდა. ეს ქალი, ძნელი სათქმელი იყო, მაგრამ ლედი რი მის არც ერთ არჩევანს არ დათანხმდებოდა. არჩევა გამარჯვებას ნიშნავდა.
ეს უხილავი ომი იყო. ლედი რი ხელის ცეცებით იწყებდა. <…>
1(7)
ყველას გაუკვირდა, როცა ეს ცისფერი კანტები დაინახა. ამით იმის მინიშნება მინდოდა, რომ ყველაფერი დამთავრდა. გუშინ თექვსმეტი იყო, დღეს კი ჩვიდმეტია. ჰოდა, სწორედ ერთი წელიწადი გავიდა. ტრაური დასრულებულია. სხვანაირად კი, სანადირო სეზონი გაიხსნა. მართალია, ჩვენს სულელურ და ჭორიკანა ქალაქში მიღებულია, რომ გლოვის ერთწლიან ვადას კიდევ სამი თვე მიემატოს, ასე ვთქვათ,ქვრივისჭეშმარიტიე რთგულების დასამტკიცებლად, მაგრამ ეს სამი თვე ყველაფერს ჩაშლიდა. მერე ხელჩასაჭიდიც აღარაფერი იქნებოდა. ამიტომაც, ვიეშმაკე, ტრაურის კაბას სამი ცისფერი კანტი შემოვავლე და მოედანზე სწორედ ასე გავგოგმანდი.
ქალები ასე წაისისინებდნენ:
– ერთი დღეც არ აჩუქა საბრალო კომანდორს…
– კარგი საბრალოც ის იყო.
ხოლო კაცები კი ჩაიღმუვლებდნენ:
– კომანდორი ისეთი ნადირი იყო, რომ მეტი არც ეკუთვნოდა.
ამ, სიტყვათაგან არც ერთი არ გამიგონია, მაგრამ ვიცოდი, რასაც ჭორაობდნენ, იმ ახირებულ ახალგაზრდა კაცს, რომელიც ღმერთმა იცის, საიდან მოსულა და რა გაქანების მოქანდაკეა, კომანდორის საფლავის ქვა და ზედ აღმართული ძეგლი იმიტომ შეუკვეთა, რომ მასთან გამიჯნურებას ლამობს. აქამდე ძაძით მოსილი, კვირაში ორჯერ დაიარებოდა აკლდამაში, მიზეზად ამ მოქანდაკესთან ძეგლის რაობის განხილვა მოედო, ახლა კი გლოვის ვადა გავიდა და საერთოდაც ყოველ ცისმარე თავს დაადგება მონასტერში მომუშავესო.
ამ სამი კანტით მე იმის მინიშნება მინდოდა, რომ ყველაფერი დამთავრდა და თუკი ვინმეს, კერძოდ კი ბატონ ბრომს რაიმეს წამოწყება სურს, შეუძლია წამოიწყოს. ის მეტოქესა და მოცილეს ხედავდა ახლგაზრდა მოქანდაკეში, რომელიც საერთოდ არ ხედავდა მასში მოცილესა და მეტოქეს, რადგან ჩემი გამოკვეთილად მგზნებარე დამოკიდებულების მიუხედავად, მარმარილოს ფილად თუ მთვლიდა. მაგრამ ბატონი ბრომი ჩვენს ამგვარ ურთიერთობას ვერ ამჩნევდა, მას მიაჩნდა, რომ მოქანდაკე მისი მოცილეა ჩემი გულისთვის ბრძოლაში და მე ერთხელაც არ მითქვამს, რომ ის მოცილე არ არის.
მოქანდაკე მღელვარე, რაღაცით ანთებული ახალგაზრდა კაცი იყო. ბატონი ბრომი მრავლისმნახველი, მშვიდი და ვერაგი. თუკი ბატონი ბრომი მოქანდაკეს გამოიწვევდა, ამ უკანასკნელს გაუკვირდებოდა, მაგრამ შეეტაკებოდა.
/სულ დავკარგე დასაწყისის შეგრძნება. შუაგულებს ვწერ./
1(8)
ოსტატი და პორტე თავისი ღონიერი, მოვარდისფრო ხელებით დაეყრდნო კუბოს და ინსპექტორს ჰკითხა:
– თქვენ ამბობთ, რომ ამ კუბოში ჩემი შეგირდი ასვენია?
– დიახ, ბატონო, – მიუგო ინსპექტორმა.
– შეუძლებელია, – წელში გაიმართა და პორტე, – შეუძლებელია, რომ ამ საქმეში ქალი იყოს გარეული… მას სულ სხვა რამ აინტერესებდა.
– ვიცი, ბატონო, – კვერი დაუკრა ინსპექტორმა, – თავიდან ის შეშლილიც კი ეგონათ ჩვენს ქალაქში, აკლდამებში დაძვრებოდა, თავის ქალებსა და ჩონჩხებს იხატავდა…
– უბირ ხალხს არაფერი ესმის ჩვენი ხელობისა, – და პორტემ თავი ჩაქინდრა. – ყელს გაისველებდა კაცი… ასეთი რამ მე დავავალე.
– ახლა ეს ყველაფერი გარკვეულია, – დაეთანხმა ინსპექტორი, – მაგრამ… გვიანია. ეს ქალის საქმეა, ვინაიდან… მე ჯერ არ შემიძლია ყველაფრის თქმა.
– მომისმინეთ ინსპექტორო… ის ჩემი საყვარელი შეგირდი იყო და მე მთელი ღამის განმავლობაში რაღაც საზიზღარ არაყს ვსვამდი, – თქვა ოსტატმა და პორტემ ისე, თითქოს მიწას ელაპარაკებაო.
ინსპექტორი ჩაფიქრდა:
– აქვე, მონასტერში… ერთი წამოწყებული სამუშაოა, – უთხრა ხმადაბლა – საფლავის ქვაა განსვენებულის ქანდაკება… ამბობენ, რომ თქვენს საბრალო შეგირდს ერთმა შეძლებულმა ქვრივმა შეუკვეთა… ამბავიც სწორედ იქ მოხდა, იმ აკლდამასთან…
და პორტეს ჩაეცინა.
– ის შეკვეთას არ აიღებდა… ის ჯერ მხოლოდ სწავლობდა.
– ქვრივი შეუჩნდა… ხომ გესმით, – ჩიბუხი გამართა ინსპექტორმა, – არ გამოვრიცხავ, რომ ქვრივს გულში ჩაუვარდა თქვენი შეგირდი. ამ დროს კი ქვრივი უკვე დაკავებული იყო. მას საიდუმლო კავალერი ჰყავდა მთელი სამგლოვიარო წელიწადის განმავლობაში და როცა ტრაურის ვადა გავიდა, კავალერმა აღმოაჩინა, რომ ქალს მის მხარდამხარ ახალგაზრდა კაცი ჰყოლია, რომელსაც შეშლილის რეპუტაცია აქვს…
– შეშლილის, ჰმ… ჭაბუკი თავის საქმეს აკეთებდა, – წაიბურტყუნა და პორტემ – პროვინცია… და მან მოჰკლა ახალგაზრდა კაცი…
– საქმეც ეს არის, რომ არა, – კვამლი გამოუშვა ინსპექტორმა – რაღაც სხვა საქმის გამო ეს კავალერი იმალებოდა. დადასტურებით ითქმის, რომ მას ეს არ ჩაუდენია… ის საკმაოდ საშიში კაცია, მაგრამ მას არ მოუკლავს. ეს დადასტურებულია. გულშიც არ გაუვლია, რადგან ასეთ ადამიანებს ქალი იმდენად არ უღირთ, რომ…
– მაშ ვინ? ქალმა მოკლა? იმ წყეულმა ქვრივმა? – ოსტატ და პორტეს ხველა აუტყდა.
– გამორიცხულია, – მტკიცედ თქვა ინსპექტორმა. <…>
1(9)
ყველაფერი დამთავრდა.
ყველაფერი ისე დამთავრდა, რომ თითქოს არ დაწყებულაო.
არა, რაღაც დაიწყო, მაგრამ ისე გასხლტა, რომ თვალიც ვერ შევასწარი, ხელიც ვერ შევავლე.
რახან გასხლტა, არ დამთავრებულა, სადღაც სხვაგან გაგრძელდა…
1(10)
ეს ისეთი ამბავი იყო, რომ ვიღაცეები აუცილებლად ემსხვერპლებოდნენ, თუმცა რატომ, ამოუცნობია.
1(11)
დილით, თოლიები…
1(12)
დღის თორმეტ საათზე შლაპიანი კაცი კაფე “ლა მარში” შევიდა და მიმტანს უხმო…
