“რაოდენობა არ არის ყველაფერი” (კ.ვიპონდი). რატომ ნაყოფიერდება ადამიანის კვერცხუჯრედი სპერმატოზოიდით? რატომ არ შეიძლება 2 სპერმატოზოიდის/2კვერცხუჯრედის შერწყმით(კოპულაციით) მივიღოთ ზიგოტა? რა ხდება მაშინ, როცა ყველა ქრომოსომა მიღებულია მამისგან? ყველა ქრომოსომა მიღებულია დედისგან? ზიგოტა ტრიპლოიდურია? ტეტრაპლოიდურია?
200 მილიონი სპერმატოზოიდიდან კვერცხუჯრედს ანაყოფიერებს მხოლოდ ერთი. თუმცა ლოგიკურია, გაგვინდეს კითხვა, თუ გამეტები ჰაპლოიდურია(შეიცავს განახევრებულ ქრომოსომთა კომპლექტს, 23 ქრომოსომა) და ზიგოტა უნდა იყოს დიპლოიდური (46 ქრომოსომა), მაშინ რატომ არ შეიძლება 2 ჰაპლოიდური კვერცხუჯრედის ან 2 ჰაპლოიდური სპერმატოზოიდის შერწყმით მივიღოთ ახალი სიცოცხლე? ამ კითხვაზე პასუხი არა გენეტიკური, არამედ ეპიგენეტიკურ მექანიზმებიდან გამომდინარეობს. ეპიგენეტიკური პროცესები არ ცვლის კოდს, დნმ-ის ნუკლეოტიდურ დონეზე არ იწვევს ცვლილებებს. ეპიგენეტიკური მარკერები თუმცაღა არეგულირებს გენების ექსპრესიას გენეტიკური თანამიმდევრობების ცვლილების გარეშე.
ჩვენ ვიცით, რომ ყველა ქრომოსომა წარმოდგენილია სომატურ უჯრედში ჰომოლოგით. ჰომოლოგები მსგავსი მორფოლოგიისა და ინფორმაციის შემცველი ქრომოსომებია. ჰომოლოგები შეიცავენ ალელებს, ერთსა და იმავე გენის მცირედ განსხვავებულ ან ალტერნატიულ ფორმებს, რომლებიც ერთსა და იმავე ლოკუსშია მოთავსებული.
თუ მენდელის გენეტიკაში ვღაღადებდით გენთან ბიალელურ ექსპრესიაზე, რიგი ალელები იმპრინტირებულია. ე.ი. ექსპრესირებს მშობლიური წარმომავლობის მიხედვით. თუ A და a ალელებიდან, პირობითად, A მამისეული წარმომავლობისაა, ხოლო a დედისეული (ყველა ჰომოლოგიური წყვილიდან, ერთი ქრომოსომა დედისგანაა მიღებული, მეორე მამისგან), იმპრინტინგის დროს A ან a შერჩევითად წყვეტს ექსპრესიას. მაგ.: თუ ამ შემთხვევაში პირობითად მამისეული წარმომავლობის A ალელი იმპრინტირდება, გოგონა, რომელიც მამისეული იმპრინტის ამ ალელს მიიღებს, გადასცემს მას შთამომავლობაში, როგორც დედისეულ იმპრინტს. ე.ი. იმპრინტინგი შექცევადი პროცესი ყოფილა, მუდმივად აქვს ადგილი ერთი რიგის ეპიგენეტიკური მარკერების ჩამოცილებასა და მეორის დამატებას. თუ გამეტების შერწყმით(კოპულაციით) ვიღებთ მხოლოდ დედისეული ან მხოლოდ მამისეული იმპრინტების ნაკრებს, მაშინ ასეთი ზიგოტა არ ვითარდება. ამიტომ არ შეიძლება კვერცხუჯრედი + კვერცხუჯრედი = ზიგოტა ან სპერმატოზოიდი + სპერმატოზოიდი = ზიგოტა.
რა ხდება პოლისპერმიის შემთხვევაში? როდესაც კვერცხუჯრედს ანაყოფიერებს რამდენიმე სპერმატოზოიდი, მიიღება მრავალპოლუსიანი თითისტარა, ხდება ქრომოსომთა არასწორი სეგრეგაცია და ასეთი ზიგოტა ან საერთოდ ვითარდება, ან ვიღებთ სპონტანურ აბორტს. პოლისპერმიის დროს მრავალპოლუსიანი თითისტარის წარმოქმნა განპირობებულია იმით, რომ რამდენიმე სპერმატოზოიდს მდედრობით სასქესო უჯრედში მრავალი ცენტრიოლი შეაქვს.
ტრიპლოიდია შეიძლება დიპლოიდური კვერცხუჯრედის(სპერმატოზოიდის) ჰაპლოიდურ სპერმატოზოიდთან (კვერცხუჯრედთან) შერწყმით იყოს განპირობებული. აგრეთვე, დისპერმიით ანუ ერთი ჰაპლოიდური კვერცხუჯრედის 2 სპერმატოზოიდით განაყოფიერების გამო. ტრიპლოიდური და ტეტრაპლოიდური ინდივიდები ნანახია სააბორტე მასალაში.
რაც შეეხება ისეთ შემთხვევებს, როცა ყველა ქრომოსომა დედისეულია ან მამისეული, ასეთ შემთხვევებში ვითარდება შესაბამისად საკვერცხის ტერატომა და ბუშტნამქერი. აღმოჩნდა, რომ მამისეული გენეტიკური ინფორმაცია უპირატესად ექსტრაემბრიონული ქსოვილების(მაგ.: პლაცენტის) განვითარებისთვისაა საჭირო, ხოლო დედისეული – თავად ემბრიონის. თუმცა, მოგეხსენებათ, არც სიჭარბე ვარგა და არც დეფიციტი…
