რა არის კარგი და რა ცუდი, ამაზე ხშირად კამათობენ ადამიანები, თუმცა ზოგჯერ პასუხი ბუნდოვანია. არსებობს შემთხვევები, რომლებსაც მორალურ დილემებს (ასევე ეთიკურ პარადოქსებს) უწოდებენ.
ნარკოტიკი
დასასვენებლად მეუღლესთან და 18 წლის ბიჭთან ერთად იყავით ინდონეზიის კუნძულ ბალზე. უკან ბრუნდებით და აეროპორტის სალაროში ბარგის ჩატვირთვის დროს მოდის პოლიციელი ძაღლთან ერთად. ძაღლი ჯერ თქვენი და თქვენი მეუღლის ბარგს სუნავს, შემდეგ გადაინაცვლებს თქვენი შვილისკენ და მისი ჩანთის ყნოსვისას ფხაკუნს იწყებს. პოლიციელი გთხოვთ, რომ გახსნათ ბარგი. თქვენ ასეც იქცევით და ხედავთ, რომ თქვენს შვილს მარიხუანას შეკვრა ჩაუდვია. ინდონეზიაში ნარკოტიკებზე მკაცრი კანონებია, დიდი ალბათობით თქვენი ვაჟი ან სამუდამო პატიმრობაში წავა, ან შეიძლება სიკვდილიც მიუსაჯონ. პოლიციელი გეკითხებათ: ვისია ეს შეკვრა? ამ დროს ხედავთ თქვენი მეუღლის გამომეტყველებას და ხვდებით, რომ ის აპირებს თავის თავზე აიღოს დანაშაული. როგორ მოიქცევით?
შეშლილი ამფეთქებელი
თქვენ ხართ პოლიციის თანამშრომელი. განყოფილებაში მოიყვანეს ადამიანი, რომელმაც ქალაქის რამდენიმე ადგილას ბომბები დაამონტაჟა და ასეულობით მოქალაქის სიცოცხლეს საფრთხე ემუქრება. ტერორისტი იყენებს დუმილის უფლებას და ითხოვს ადვოკატს, თუმცა ამბობს, რომ ადვოკატის მოსვლის შემდეგაც არ იტყვის, სადაა ბომბები. კანონიერი გზით მისი ალაპარაკება შეუძლებელია. ამ დროს ერთ-ერთი კოლეგა გთავაზობთ, გამოიყენოთ წამების მეთოდი. თავად დამნაშავის წამებას შეიძლება შედეგი არ ჰქონდეს, ამიტომ საქმეში რთავენ მის ცოლს. თქვენ უნდა მისცეთ თანხმობა, აწამონ უდანაშაულო ადამიანი, რათა დამნაშავის აღიარების მეშვეობით იხსნათ ასობით უდანაშაულო ადამიანი. როგორ მოიქცევით?
სამაშველო ნავი
თქვენ იმყოფებით კრუიზში და ორი დღის შემდეგ გემს ტექნიკური პრობლემები უჩნდება, რამდენიმე საათში კი კაპიტანი ამბობს, რომ გემის გარე ფენა დაზიანდა და მგზავრები სამაშველო ნავებში უნდა გადასხდნენ, რათა თავს უშველონ. თქვენ ჯდებით ერთ-ერთ ნავში, რომელიც 10 ადამიანს იტევს. მაგრამ აღმოჩნდება, რომ მას ხვრელი აქვს და წყალი შედის, რის შემდეგაც ნელ-ნელა ჩაძირვას იწყებს. იმუშავებთ ასეთ გეგმას: 9 კაცი პეშვით იღებს წყალს და გარეთ ღვრის, ერთი კი ისვენებს და თან ნავის წონასწორობის დაცვას უწყობს ხელს. თქვენი გამოთვლით, ასეთ მდგომარეობაში 5 სთ-ის განმავლობაში გაძლებთ. ამ დროს შენიშნეთ, რომ ჩაგიარათ მეორე ნავმა, სადაც გემზე გაცნობილი მეგობარი იმყოფება და გთავაზობთ მასთან გადაჯდომას. იქ მხოლოდ ერთი თავისუფალი ადგილია. მათი ნავი გაცილებით სწრაფად მოძრაობს და უფრო მალე მიაღწევს ნაპირს. თუ თქვენ ნავს გამოცვლით, გახვრეტილ ნავში დარჩება 9 წევრი და ფუნქციების გადანაწილების შემდგომ, როგორც აღმოჩნდება, მათ უფრო ნაკლები დრო დარჩებათ – 5-ის მაგივრად 2 საათი. თქვენ დარწმუნებული არ ხართ, რომ ამ 2 საათში მაშველები გამოჩნდებიან, მაგრამ ვერც იმას იტყვით დაზუსტებით, 5 საათში თუ იქნება გადარჩენის შანსი. გაქვთ დაახლოებით 30 წამი, რომ აირჩიოთ:
A – რჩებით ნავზე და ეხმარებით სხვებს იმდენი ხანი, რამდენსაც შეძლებთ, ანუ მაქსიმუმ 5 სთ.
B – გამოცვლით ნავს და უშველით თავს.
როგორ მოიქცევით?
ავადმყოფი პაციენტები
თქვენ პროფესიონალი ექიმი ხართ და 5 პაციენტი გყავთ, რომლებიც სიკვდილის პირას არიან. თითოეულს სხვადასხვა ორგანოს გადანერგვა ესაჭიროება, მაგრამ ორგანოები არ მოიძევება. მოხდა ისე, რომ შემოიყვანეს მეექვსე პაციენტი, რომელიც ასევე სიკვდილის პირასაა უკურნებელი სენის გამო. თუ არ უმკურნალეს, ის დანარჩენ ხუთზე ადრე გარდაიცვლება. თუმცა ამ შემთხვევაში დანარჩენი 5 პაციენტისთვის ორგანოები გაჩნდება. თქვენ გაქვთ წამალი, რომელსაც შეუძლია ეს მეექვსე პაციენტი განკურნოს. როგორ მოიქცევით?
A –დაიცდით, სანამ ბოლო პაციენტი მოკვდება და მის ორგანოებს გამოიყენებთ.
B – გადაარჩენთ მიუხედავად იმისა, რომ დანარჩენი 5 დიდი ალბათობით სიცოცხლეს გამოემშვიდობებიან.
თუკი ირჩევთ მეორე ვარიანტს, რას იზამდით, თუკი ის წამალი მხოლოდ ცოტა ხნით ახანგრძლივებს მეექვსე პაციენტის სიცოცხლეს?
რობინ ჰუდი
თქვენ დაინახეთ, როგორ ძარცვავდა ქურდი ბანკს, მაგრამ შემდეგ რაღაც არაბუნებრივი და მოულოდნელი გააკეთა – ფინანსურად დაეხმარა გაჭირვებულ ადამიანებს, მიაწოდა მათ საკვები. ასევე ხელი მოუმართა ობლებსა და უსახლკაროებს. როგორ მოიქცევით?
A – დარეკავთ პოლიციაში და მისცემთ მის მონაცემებს, მიუხედავად იმისა, რომ მოპარულ ფულს უკან წაიღებენ.
B – არაფერს იზამთ და ფული ღარიბებს დარჩებათ.
მეგობრის ქორწილი
თქვენს საუკეთესო მეგობარს მალე ქორწილი ექნება. ცერემონია 1 საათში დაიწყება, თქვენ კი ამ დროს მის საცოლეს სხვასთან პაემანზე წაასწარით. თუკი მეგობარს ეტყვით, ის გაიგებს სიმართლეს, მაგრამ ქორწილი ჩაიშლება. თუ არ ეტყვით, ტყუილში მოუწევს ცხოვრების გაგრძელება.. როგორ მოიქცევით?
ფოტოების მაღაზია
მუშაობთ ფოტოატელიეში ფოტოების გამამჟღავნებლად. ბოლო რამდენიმე კვირაში 6 ფირი მოიტანეს ერთმა და იმავე მშობლებმა. სურათების გამჟღავნებისას მათზე ნახეთ ისინი პატარა ბიჭთან ერთად, სავარაუდოდ მათ შვილთან. ექვსიდან სამ ფირში ეს ბავშვი დაშავებული ჩანს. ერთ სურათში დალილავებული ადგილი აქვს, მეორეში – დამწვარი, სხვაგან კი ჩალურჯებები და სისხლჩაქცევები. პირველ ჯერზე იფიქრეთ, რომ მნიშვნელოვანი არაფერია, მაგრამ სხვა სურათებშიც რომ იგივე განმეორდა, ეჭვდებით, რომ მშობლები შვილს სცემენ. თქვენ დააპირებთ, ჰკითხოთ მშობლებს, რა ხდება, მაგრამ კარგად იცით, რომ თუ დასჭირდათ, შეუძლიათ ტყუილი თქვან. თუკი პოლიციას შეატყობინებთ, შეიძლება უდანაშაულო ადამიანებს ბრალი დასდონ, თუ არ შეატყობინებთ – შეიძლება ბავშვის მდგომარეობა გაუარესდეს. მიხვალთ პოლიციაში?
ახალგაზრდობის წყარო
ქალი/კაცი (რომელიც თქვენი საპირისპირო სქესისაა) უკვდავია, რადგან მისმა ოჯახმა უკვდავების წყაროდან დალია, ისე რომ არ იცოდნენ, რა იყო. თქვენ ეს ადამიანი შეგიყვარდათ და მასთან ცხოვრება გსურთ. თუმცა ამისთვის მოგიწევთ, თქვენც დალიო ჯადოსნური წყალი და გახდეთ უკვდავი. თუ ამას იზამთ, თქვენი თვალით იხილავთ და მოესწრებით მომავალში იმათ სიკვდილს, ვისაც იცნობთ, ხოლო თუკი იმედი გქონდათ, რომ სიკვდილის შემდეგ ნახავდით მათ, ეს იმედიც უნდა ამოიწუროთ. თუმცა თუკი არ დალევთ, ვერასდროს იქნებით იმასთან, ვინც გიყვართ. როგორ მოიქცევით?
მეგობრობა
ჯიმი პასუხისმგებელია ფირმაში ახალი კადრების მოყვანასა და ვაკანტური ადგილების შევსებაზე. გასაუბრებაზე მოვიდა მისი მეგობარი, რომელსაც აქვს ცოდნა და გამოცდილება, თუმცა არის სხვაც, მასზე უფრო მეტად მცოდნე და შესაფერისი კანდიდატურისთვის. ჯიმს სურს, მეგობარი დაასაქმოს, მაგრამ გარკვეულწილად თავს დამნაშავედ გრძნობს და ფიქრობს, რომ მიკერძოებულად იქცევა. თუმცა შემდეგ დაფიქრებისას მიდის დასკვნამდე, რომ როცა მეგობარს დახმარება სჭირდება, ის უნდა დააყენოს პირველ ადგილზე, შესაბამისად მას აცხადებს გამარჯვებულად. სწორად მოიქცა ჯიმი?
