ჩვენს გალაქტიკაში სიცოცხლისთვის ვარგისი 100 მილიონი პლანეტაა
ახალი კვლევის მიხედვით, ირმის ნახტომის გალაქტიკაში იმ პლანეტების რაოდენობა, რომლებსაც შეუძლიათ კომპლექსური სიცოცხლისთვის ხელსაყრელი პირობები შექმნან, დაახლოებით 100 მილიონია. კვლევის მთავარი ავტორი ნაშრომს აღწერს, როგორც „ჩვენი გალაქტიკის იმ ადგილების პირველ რაოდენობრივ შეფასებას, რომლებზეც შეიძლება მიკრობულზე უფრო მაღალი დონის სიცოცხლე იყოს, რაც ობიექტურ მონაცემებს ემყარება”, თუმცა მასში გარკვეული ადგილი უჭირავს ვარაუდებსაც.
თავდაპირველად ტეხასის უნივერსიტეტის მეცნიერმა, დოქტორ ლუის ირვინმა, კოლეგებთან ერთად დაიწყო მზარდი რაოდენობის ეგზოპლანეტების ანალიზი და შექმნა ბიოლოგიური კომპლექსურობის ინდექსი (BCI) 0-დან 1-მდე მაჩვენებლით. BCI ეფუძნება გარკვეულ ფაქტორებს, რომელთა შორისაც არის ტემპერატურა, ქიმიური შემადგენლობა, სიმკვრივე, ორბიტული მახასიათებლები, ასაკი და პლანეტის ზედაპირის მდგომარეობა – მყარია, თხევადი თუ აირადი.
ბევრი პლანეტის შემთხვევაში ასეთი სრული ანალიზი ვერ ხერხდება, თუმცა იმ 1000-ზე მეტი პლანეტიდან, რომლებზეც ინფორმაცია ხელმისაწვდომი იყო, 10 ევროპაზე უკეთესი პირობებით გამოირჩევა. თუკი სტატისტიკურად ერთ ვარსკვლავზე ერთი პლანეტა მაინც მოდის, რაც ამჟამინდელ ვარაუდზე გაცილებით ნაკლებია, ეს იმას ნიშნავს, რომ მათი 1% მაინც, ანუ 100 მილიონი პლანეტა ევროპაზე მეტად ხელსაყრელია სიცოცხლის საარსებოდ. ნიმუშებიდან 5-მა პლანეტამ მარსზე მაღალი ქულა მოიპოვა.
„სხვა მეცნიერები ცდილობდნენ, ჰიპოთეტურ დასკვნებზე დაფუძნებით და გონივრული ეჭვის გამოყენებით მიმხვდარიყვნენ დედამიწის მიღმა სიცოცხლის გავრცელების სიხშირეს, მაგრამ ეს არის პირველი კვლევა, რომელიც ეყრდნობა ჩვენი მზის სისტემის მიღმა არსებული რეალური პლანეტარული სხეულებიდან მიღებულ დაკვირვებად მონაცემებს”, ამბობს ირვინი.
თუმცა ასეთ მსჯელობაში მაინც არსებობს ერთი დიდი ნაპრალი – ჯერჯერობით ზუსტად არ ვიცით, არსებობს თუ არა სიცოცხლე ევროპაზე. უფრო მეტიც, თუკი არსებობს, რა ფორმისაა ის – ერთუჯრედიანი ორგანიზმები თუ ისეთი რამ, რასაც მიენიჭება „კომპლექსურის” სტატუსი, რომელიც ნაშრომის მიხედვით არის „სხვადასხვა ზომის (მათ შორის მიკრო- და მაკროორგანიზმული), ფორმის, ისტორიისა და გავრცელების”?
ამ რიცხვებზე მსჯელობას გარდაუვლად მივყავართ ფერმის პარადოქსამდე. თუკი სიცოცხლე ასეთი გავრცელებულია, რატომ ვერ მოვიპოვეთ უფრო დამაჯერებელი მტკიცებულება, ვიდრე ცაში გამოჩენილი სინათლეა და ადამიანები, რომლებიც ირწმუნებიან, რომ შუაღამით გზატკეცილზე რექტალურად გამოიკვლიეს?
ირვინი აღნიშნავს, რომ გალაქტიკის ზომიდან გამომდინარე, მიუხედავად 100 მილიონი პოტენციური ადგილისა, საშუალო მანძილი ორ მათგანს შორის არის 24 სინათლის წელიწადი. მიუხედავად იმისა, რომ 24 და გინდაც 50 სინათლის წელიწადი კარგად განვითარებული ცივილიზაციისთვის დაუძლეველ დისტანციად არ ჩანს, არავინ ფიქრობს, რომ ევროპა შესაძლოა ტექნოლოგიურად განვითარებულ სიცოცხლის ფორმებს მასპინძლობდეს (თუ არ ჩავთვლით არტურ კლარკს).
აქედან გამომდინარე, ყველაზე ახლოს მდებარე სახეობებს, რომლებსაც პლანეტებს შორის არსებული დიდი მანძილის დაფარვა ძალუძთ, შესაძლოა ჩვენამდე საკმაოდ დიდი გზა ჰქონდეთ გასავლელი. გარდა იმ პრობლემისა, თუ როგორ შეიძლება სიცოცხლე ჩამოყალიბდეს ხელსაყრელ პირობებში, კვლევა შეიძლება მხოლოდ ჩვენს ხელთ არსებულ ნიმუშებს დაეყრდნოს, რომლებზეც ცოდნა გაგვაჩნია. რადგან პატარა პლანეტების აღმოჩენა დიდებზე გაცილებით ძნელია, ვირჩევთ იმ ნაკრებს, რომელიც საყოველთაო ხასიათის არ არის. ამან დიდი ალბათობით შეიძლება გამოიწვიოს დასახლებადი ადგილების რაოდენობის არასათანადო შეფასება, ხოლო გადაჭარბებული შეფასება ნაკლებად მოსალოდნელია. უფრო მეტიც, რადგან სავარაუდოდ ბევრ პლანეტას თანამგზავრებიც ეყოლება, ზოგი მათგანი მინიმუმ ევროპას მსგავსი მაინც იქნება, რაც კიდევ უფრო ზრდის სიცოცხლისთვის პოტენციურად ხელსაყრელი ადგილების რაოდენობას.
ხუთივე ეგზოპლანეტა, რომლებმაც მარსზე მაღალი ქულები მოიპოვეს, წითელი ჯუჯა ვარსკვლავების გარშემო მოძრაობენ.
ნაშრომის ერთ-ერთი საინტერესო ასპექტია იმედისმომცემი ეგზოპლანეტების შედარება ჩვენი მზის სისტემის ადგილმდებარეობებთან. ირვინის მეთოდოლოგიაში ევროპას ქულაა 0.71 და მარსის – 0.83, რაც იმას ნიშნავს, რომ თუკი ვერცერთ მათგანზე ვერ აღმოვაჩენთ სიცოცხლეს, შესაძლოა, გამოთვლის სისტემაში რაღაც ხარვეზი იყოს. მეორე მხრივ, იმ დროს, როცა დედამიწა 0.97 ქულას აგროვებს, Gliese 581c სრულყოფილ ქულას იღებს. ეს კი ეწინააღმდეგება სხვა მეცნიერთა დასკვნას ამ „სუპერდედამიწის”, როგორც სიცოცხლის მასპინძლის სტატუსზე, რაც ამ საკითხს კიდევ უფრო სადავოს ხდის.
iflscience.com
Universe Today
Planetary Habitability Laboratory
