როცა ყურძენი დაიკრიფა – დავადუღოთ კლერტით თუ არა? რა მარკეტინგულ ფასეულობას მატებს კლერტზე დადუღება ქართულ ღვინოს?
(ქართული ღვინის მარკეტინგი)
ილია ჭავჭავაძე ამბობს, რომ მარცვალი ყურძნისა უნდა მოშორებული იქნეს კლერტისაგან, რადგანაც კლერტს რომ არ აცლიან ჩვენში ყურძენს ეს იწვევს იმას რომ „ღვინო პირსა ჰბლანდავს“ (ილია, 1887, გვ. 16).
მაგრამ ღვინის დაწმენდის საკითხში თავად ილია ამბობს რომ კლერტი ღვინის დაწმენდვას უწყობსო ხელს. „როცა ღვინოს ქუდს გაუტეხენ და დაურევენ, კლერტი ძირს ჩადის და ლექი ღვინისაც ძირს ჩააქვსო, ამის გამო ღვინო მალე დაწმინდდავდება ხოლმეო“- ამბობს დიდი ილია, მაგრამ უმალ საღ და სკეპტიკურ აზრს მოიშველიებს და დაამატებს ეს ბოლომდე შესწავლილი არ გავქვსო და „ამას მარტო გამოძიება გამოაჩენს“.
იმ პერიოდში როდესაც ილია ჭავჭავაძემ აღნიშნული ნარკვევი დაწერა, საზოგადოდ ცნობილი იყო ქართული ღვინის ერთი თვისება, იგი ხანგრძლივი ტრანსორტირებისათვის არ იყო მედეგი, ამიტომაც ღვინოსაც ძირითადათ იქვე სვამდნენ სადაც აკეთებდნენ. მაშ სად დაიკარგა ის უძველესი ცოდნა ქართული ღვინის გადატანისა, ჩვენთვის ხომ ცნობილია რომ ქართული ღვინით სავსე ქვევრები თერმოსული წესით, ასირიაში და რომში იგზავნებოდა. ესეც როგორც ჩანს შესასწავლი თემაა.
რაც შეეხება კლერტის მოცილებას. მეტად მნიშვნელოვანი საკითხია თუ სად და როდის აცლიდნენ ქართველები კლერტს ღვინოს? თავად ილია ამბობს ამაზე, რომ სოფლებში შაქრიანსა და ფაშაანში, ტურისციხესა და ზეგაანში, დაწურვის შემდგომ, იმ წამსვე კლერტს მოაცილებდნენ წვენს და დააადუღებდნენ ღვინოს. ამის შემდგომ ეს სოფლები მაჭრით ყოფილა ცნობილი. მაგრამ ღვინისაგან „პირის დაბლანდვას“, რომ თავი დავანებოთ რასაც სიამოვნებადაც აღიქვამს ადამიანი დღესაც, საინტერესოა, რა ხდება ამ დროს, რატომ არ იღებენ ქართველნი კლერტს ღვინისაგან, თუ ეს ტრადიცია მხოლოდ მოკლე ისტორიით შემოიფარგლება და უძველესი ისტორია ჩვენ ამ პროცესისა არ ვიცით? თავად ილია მისი ეკონომიკური-ლიბერალური ლოგიკითა და გამჭრიახობით, როგორც ჩანს ქართველის მიერ კლერტის მოუცილებლობის საკითხს, მაინც და მაინც ისევ ეკონომიკურ სიდუხჭირეში ხედავს. „კლერტის გადარჩევას დრო და ხარჯი უნდა“ – მევენახის გულის ხვიშიადს უღრმავდება ილია მართალი.
ილია თავად გვთავაზობს ექსპერიმენტს, რომ გამოვიძიოთ შემდეგი საკითხი: რატომ არ ვაცლით კლერტს საღვინე მასალას და რატომ ვაცლით კლერტს სამაჭრე სითხეს?
ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა აუცილებელია. სამომხმარებლო კულტურიდან გამომდინარე თუ ეკონომიკურ მეცნიერული პრობლემებიდან დანახული ქართველი გლეხის ცხოვრება მუდამ საინტერესოა ამ კუთხით. უნდა იქნეს შესწავლილი კლერტის ყველა თვისება ღვინოსთან მიმართებაში. საიდან მივიდა ქართველი კაცი იმ აზრამდე რომ მან კლერტზე დადუღებული ღვინო ამჯობინა?
არის რამოდენიმე შესაძლო პასუხი ამ თემაზე:
ა) კლერტი ქართულ ღვინოს მგდრადობას ანიჭებს;
ბ) კლერტზე დაყენებული ღვინო უფრო მოსწონდათ ქართველებს მანამ სანამ ევროპული ღვინო გამოჩნდებოდა ჩვენს ბაზარზე;
გ) კლერტზე დაყენებული ღვინო სამკურნალო თვისებების მატარებელია;
დ) ამას აკეთებს გლეხი იმიტომ რომ მას ეკონომიკურად ძლიერ უჭირს;
ე) ბაზრის მოთხოვნა იყო მსგავსი, ანუ არა უმჯობესი ვიდრე შეთავაზება;
ვ) ტრადიცია სჯულზე უმჯობესიაო – ანუ ეს განაპირობა ტრადიციამ მხოლოდ;
ზ) არის კიდევ რამოდენიმე გარემოება რომელიც ჯერ უცნობია;
ილია ასეთ ჰიპოთეზასაც გვთავაზობს: „ვინ იცის, იქნებ კლერტზედ ნადუღარი ღვინო უფრო გამძლეც იყოს?“.
სწორედ ამ კუთხით კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტში, ბატონ ვახტანგ წივწივაძის ინიციატივით შეიქმნა საცდელი ღვინის კვლევების ცენტრი, დაიფლა ქვევრები, მასში მოთავსდა სხვადასხვა დასახელების ქართული ღვინომასალა დაყოფილი ორ კატეგორიად – ღვინომასალა კლერტით და ღვინო მასალა კლერტის გარეშე. მიმდინარეობს ამ ღვინოების დადუღება ქვევრებში. ამიტომაც ამ მიმართულებით მალე გვექნება მეტად მნიშვნელოვანი სიახლეები და ილია მართლის მიერ დასმულ ამ საჭირობოროტო კითხვასა და საკითხს შესაძლოა გაეცეს პასუხი.
კახაბერ ჯაყელი
20 დეკემბერი, 2014 წელი
