“ღამით მომიხდა ბერლინში დაბრუნება… ჩემს ქურქში გახვეული ვიჯექ ტაქსომეტრში და ფანჯრიდან გავყურებდი დაცარიელებულ ქუჩებს.
უზარმაზარი მკვდარი ქალაქი დაფიქრებული, მოღუშული მეგებება. დაღვრემილი, დაბნელებული ფართე ფანჯრები შემომცქერიან (დახოცილ მდევების გამოღამებული თვალები). ყველაფერი გაყინულა, გაცივებულა!
სულით და ხორცით გაყინული გამოვედი დროშკიდან. მივვარდი ჩემი ბინის ზარას, მაგრად დავრეკე. არც გამხსენებია, რომ ამ სახლში ფარდები ჩამოშვებული იყო და ყველას ეძინა. კიდევ დავრეკე. ჩამი-ჩუმი არ ისმის. ხომ არ დახოცილან ამ სახლში მცხოვრებლები!..
ო, რა საშინელია ღრუბლიანი საღამოები ჩრდილოეთის მსოფლიო ქალაქში. ყოველივე იმედი გეკარგება, რომ მზე ოდესმე გამოიხედავს. და ეს სისვი გრანიტის სახლები, ეს ნისლიანი უდაბნო და მილლიონებს შორის მარტო ყიალი! გაუთავებელი წვიმები, მათხოვრის ძონძებივით დაგლეჯილი, გახუნებული ღრუბლები!..
მატარებლების გრიალი სახლების ზევით, სახლების ქვევით, ავტომობილების ზუზუნი. მანქანა გუგუნებს დღისით და ღამით, და გათენებისას ჯოჯოხეთის საყვირივით აღმუვლდებიან ქარხნის სირენები, დილის ძილიც მოგეწამლება. მერმე ბერლინში სპეციფიური სუნია ქუჩებში, ბინებში, პარკებსა და სკვერებში. ეს არ არის მარტო ბენზინის და მაზუთის სუნი, არა; სხვა რაღაცა, ენით გამოუთქმელი, გაუმეორებელი, წმინდა ბერლინური სუნი.
ბერლინში სულ სხვა ცაა, სულ სხვა ადამიანები, სულ სხვა სიცივე და მარტოობა. საღამოებიც ბერლინურია – პირქუში, ნესტიანი და საძაგელი. და ასეთ საღამოებში აღარ იცი, სად წახვიდე, რა ჰქნა…”
დამესიზმრა: შორს მივდიოდი, დედა ბარგს მიკრავდა.
-ახლა საით მიხვალ, შვილო? – მეკითხება, მე ინდოეთს ვუჩვენებ რუკაზე (რუკების ამბავი ვერ გავაგებინე დედას).
-არ გეყო სულ სხვის ქვეყანაში ყოფნა? დარჩი შენს სამშობლოში. შენზე ამბობენ: კარგი ბიჭია, მაგრამ საქართველო არ უყვარს, სულ უცხოეთშია, სიტყვით დიდი პატრიოტია, არაფერს აკეთებსო. შენი ამხანაგები დაბრუნდნენ, ყველა ოჯახს მოეკიდა. ყველა ბედნიერია, ყველა მუშაობს თავის ქვეყნისთვის, შენ კი მთვარეულივით დადიხარ სხვის ქვეყნებში…
-მე მალე მოვალ, დედა. მერმე ცოლს შევირთავ, უთუოდ ქართველ ქალს. 12 შვილიშვილი გეყოლება. ყველამ მხოლოდ ქართულად უნდა ილაპარაკოს, არც ერთი უცხოეთში არ გაუშვა – ვეუბნები. დედა სტირის, გზას მილოცავს.
დილით ადრე გამომეღვიძა…
ვხედავ: მატარებლის ორი ფანარის ელექტროს ზოლებს შორის, ზედ ლიანდაგზე მირბის კურდღელი. აუჩქარა ვატმანმა. ყურებდაწურული, დაფეთებული ნადირი გარბის. აჰა, საცაა, უნდა დაეწიოს მატარებელი. კურდღელი გასაოცარ სალტომორტალებს აკეთებს და ისევ გარბის. სინათლისაგან რეტი დასხმია, ვერ მიმხვდარა განზე გახტომას. ისევ აუჩქარა ვატმანმა. ელექტროს მატარებელი მიჰქრის. ვატმანი ხარხარებს. მანქანად გადაქცეულ ვატმანშიაც იღვიძებს პირველყოფილი აღტაცება ნადირთან შეხვედრისას რომ აღეძვრება ადამიანს. ვაგონში ჩოჩქოლი ატყდა. ლიანდაგის მოსახვევთან რომ მივაღწიეთ, კურდღელი სწორ გზას მიჰყვა და თავს უშველა. მგზავრები მოაწყდნენ ვაგონის მინებს.
– როგორ გააბრუა სინათლემ საცოდავი პირუტყვი! – მეუბნება ვატმანი და იცინის.
– ასეა, დიდი სინათლე არეტიანებს როგორც ნადირებს, ისე ადამიანებს – ვეუბნები.
ისევ წამომესწრო გაზაფხული სხვის ქვეყანაში. ჩუმი ვარამით მევსება გული. აყვავდა ბაღში თეთრი ლაქაში, თეთრი ნასარი, თეთრი გვირილა, ჩვენი სახლის გასწვრივ მდგარი ალუჩა – ტაია შელიას ჩიჩილაკს რომ დამსგავსებია, ორი ნუშის ხე კვიპაროზების ხეივანში, ორი პატარა ხე; მე მგონია, ისინი მიჯნურები უნდა ყოფილიყვნენ. იდგნენ ორივე განაბული და გატრუნული, უცდიდნენ გაზაფხულს და იღიმებოდნენ კვირტები, ახლა ვხედავ: ერთი მათგანი მომკვდარა…
მე ყველაფერს ავიტან სხვის ქვეყანაში: სიმშილს, სიცივეს, სიღარიბეს და მარტოობას, ოღონდ ნუ მაჩვენებთ ხეების აყვავებას და ფოთლის ცვენას, ნუღარ მაჩვენებთ მათს სიხარულს და მწუხარებას სხვის ქვეყანაში…
